Kamunun Finans Haberleri Merkezi
Kamunun Finans Haberleri Merkezi
admin
1. GİRİŞ
Vekâlet, kamu görevinin sürekliliği ilkesi içerisinde, o görevi yürütmekte olan memurların çeşitli nedenlerle o görevi yerine getirememeleri hâlinde, bir başkasının o işi yerine getirmesidir.[1] Vekalet görevini yerine getirecek memurun asil memurun taşıması gereken şartları taşıması ve görevini fiilen yerine getirmesi esastır. Eğer bu şartları taşıyan personel yoksa hizmetin sürekliliği gereği tedviren görevlendirme yapılabilir. Vekalet görevini yerine getiren memura takdir edilen vekalet ücreti, 657 Devlet Memurları Kanununa göre kurum içinden dolu ve boş kadrolara atanması durumunda farklı sonuçlar doğurmaktadır. Aynı görevi yerine getiren iki memurun kadronun durumuna göre farklı değerlendirilmesi eşitliğe aykırı olarak değerlendirilmiş ve İlgili Kanun maddesi itiraz yoluyla Anayasa Mahkemesine götürülmüştür. Anayasa Mahkemesi ilgili kararı iptal ederek devrim niteliğinde bir karar vermiştir.
2. ANAYASA MAHKEMESİNİN İPTAL KARARI ÖNCESİNDE UYGULANAN VEKÂLET ÜCRETİ MÜESSSESİ
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun “Vekâlet Görevi ve Aylık Verilmesinin Şartları” başlıklı değişik 86’ncı maddesinde;“Memurların kanuni izin, geçici görev, disiplin cezası uygulaması veya görevden uzaklaştırma nedenleriyle işlerinden geçici olarak ayrılmaları halinde yerlerine kurum içinden veya diğer kurumlardan veya açıktan vekil atanabilir.Bir görevin memurlar eliyle vekâleten yürütülmesi halinde aylıksız vekâlet asıldır.Ancak, ilkokul öğretmenliği (Yaz tatili hariç), tabiplik, diş tabipliği, eczacılık, köy ve beldelerdeki ebelik ve hemşirelik, mühendis ve mimarlık, veterinerlik, köy ve kasaba imamlığına ait boş kadrolara Maliye Bakanlığının izni (mahallî idarelerde izin şartı aranmaz) ile açıktan vekil atanabilir.
| Kurum İçinden Vekâlet | Kurum Dışından Vekâlet | Açıktan Vekâlet | |
| Dolu Kadro | Vekâlet görevinin 3 aydan fazla devam eden süresi için vekâlet edilenin kadro derecesinin 1. kademe aylığının (Aylık + Ek Gösterge) 1/3’ü vekâlet aylığı ödenir.[2] | Vekâlet görevine başlanıldığı tarihten itibaren vekâlet edilenin kadro derecesinin 1. kademe aylığının (Aylık + Ek Gösterge) 1/3’ü aylığı ödenir. | Vekâlet görevine başlanıldığı tarihten itibaren vekâlet edilen kadro derecesinin 1. kademe aylığının (Aylık + Ek Gösterge ile Taban Aylığı) 2/3’ü ödenir. |
| Zam ve tazminat farkı ödenmez (aylıksız izin hariç). | Zam ve tazminat farkı ödenmez (aylıksız izin hariç). | Zam ve tazminatların tamamı ödenir. Memurlara tanınan sosyal haklardan yararlandırılır. | |
| Boş Kadro | 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa göre “Dolu kadro için Kurum içinden Aylıksız vekalet asıldır.”
Ancak Anayasa Mahkemesinin Kararı sonrasındaki yeni durumda “Vekâlet görevinin 3 aydan fazla devam eden süresi için vekâlet edilenin kadro derecesinin 1. kademe aylığının (Aylık + Ek Gösterge) 1/3’ü vekâlet aylığı ödenir.” şeklinde değiştirilmelidir.[3] |
Aylıksız vekalet asıldır.[4] | Vekâlet görevine başlanıldığı tarihten itibaren vekâlet edilen kadro derecesinin 1. kademe aylığı (Aylık + Ek Gösterge) ile taban aylığın 2/3’ü ödenir. |
| Vekâlet ettikleri kadro veya görevler için bu Karar uyarınca öngörülen zam ve tazminatların toplam net tutarının, asli kadro veya görevleri karşılığında fiilen aldıkları zam ve tazminatların toplam net tutarından fazla olması hâlinde aradaki fark, 657 sayılı Kanun’un 175’inci maddesindeki oranlar dikkate alınmaksızın, vekâlet görevine başlanıldığı tarihten itibaren ve vekâlet görevi fiilen yapıldığı sürece ödenir. | Vekâlet ettikleri kadro veya görevler için bu Karar uyarınca öngörülen zam ve tazminatların toplam net tutarının, asli kadro veya görevleri karşılığında fiilen aldıkları zam ve tazminatların toplam net tutarından fazla olması hâlinde aradaki fark, 657 sayılı Kanun’un 175’inci maddesindeki oranlar dikkate alınmaksızın, vekâlet görevine başlanıldığı tarihten itibaren ve vekâlet görevi fiilen yapıldığı sürece ödenir. | Zam ve tazminatların tamamı ödenir. Memurlara tanınan sosyal haklardan yararlandırılır. |
Devlet Memurlarına Ödenecek Zam ve Tazminatlara İlişkin Karar’ın[5] “Vekâlet” başlıklı 9’uncu maddesinde; “(1) 657 sayılı Kanunun 86’ncı maddesi uyarınca;a) 1) Kurumlarınca bir göreve kurum içinden veya diğer kurumlardan vekâlet ettirilenlere;aa) Vekâletin, 657 sayılı Kanunun 86’ncı maddesine binaen yapılması ve bu hususun onayda belirtilmiş olması,bb) Vekâletin, Bakanlar Kurulu kararı veya müşterek karar ile atama yapılması gereken kadro veya görevler için ilgili Bakan, diğer kadro veya görevler için asili atamaya yetkili amir tarafından verilmesi,cc) Vekillerin, genel ve ilgili özel mevzuatı uyarınca asaleten atanmada aranan tüm şartları (asaleten atanmada sınav şartı aranılan kadro veya görevler için bu sınavlara girebilme hakkının elde edilmiş olması dâhil) bir arada taşımaları,kaydıyla; vekâlet ettikleri kadro veya görevler için bu Karar uyarınca öngörülen zam ve tazminatların toplam net tutarının, asli kadro veya görevleri karşılığında fiilen aldıkları zam ve tazminatların toplam net tutarından fazla olması halinde, aradaki fark; 657 sayılı Kanunun 175 inci maddesindeki oranlar dikkate alınmaksızın, vekâlet görevine başlanıldığı tarihten itibaren ve vekâlet görevinin fiilen yapıldığı sürece ödenir.2) aa) Esas ve usule ilişkin olarak yukarıda belirtilen şartları bir arada taşımayanlara,bb) Mehil müddeti, yıllık izin, mazeret izni, hastalık izni, geçici görev, vekâlet, görevden uzaklaştırma, tutuklanma, gözaltına alınma, hizmetiçi eğitim, kurs veya seminer nedeniyle görevlerinden ayrılanlara vekâlet edenlere, cc) Vekâletleri esnasında yıllık izin, mazeret izni, hastalık izni, vekâlet görevine ilişkin olmayan geçici görev, görevden uzaklaştırma, tutuklanma, gözaltına alınma, hizmetiçi eğitim, kurs, seminer ve benzeri nedenlerle vekâlet görevine ara verenlere (ara verdikleri günler için),çç) Diğer personel kanunlarına tabi olanlardan bu Kararname uyarınca zam ve tazminat ödenmesi öngörülen kadro veya görevlere vekâlet edenlere,dd) Kurumların 190 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye ekli cetvellerinde kadrosu bulunmayan okul müdürlüğü, okul müdür başyardımcılığı ve okul müdür yardımcılığı görevlerini yürütenlere,ee) Bu Kararname uyarınca zam ve tazminat ödenmesi öngörülen kadro veya görevlere vekâlet eden her statüdeki sözleşmeli personele (6/2/1997 tarihli ve 97/9021 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı kapsamındaki kadro karşılığı sözleşmeli personel hariç),vekâlet nedeniyle öngörülen zam ve tazminatlar ödenmez.b) Bir göreve açıktan vekâlet edenlere, bu göreve ait zam ve tazminatlar, 657 sayılı Kanunun 175 inci maddesindeki oranlar dikkate alınmaksızın vekâlet aylığıyla birlikte ödenir.” hükmü yer almaktadır.99 sayılı Devlet Memurları Genel Tebliği’nde[6];“1. Bir görevin vekâleten yürütülmesi halinde görevin gerekleri ve nitelikleri değişmeyeceğinden bu görevi vekâleten yürütecek olanların asil memurda aranan şartlara sahip olmaları gerekmektedir. Bu sebeple;a) 1-4 üncü dereceli kadrolara vekâlet edeceklerin 657 sayılı Kanunun 68 inci maddesinde belirtilen şartları haiz olmaları,b) 5-15 inci dereceli kadrolara vekâlet ettirileceklerin öğrenim durumları itibariyle tespit olunan yükselinebilecek dereceyi aşmamak kaydıyla vekâlet ettirilecekleri kadronun derecesinin, kazanılmış hak aylık derecesinin üç üst derecesinden fazla olmaması,
gerekmektedir.2. Asilde aranan şartlara sahip vekil memur bulunamadığı takdirde, hizmetin aksamadan yürütülebilmesi bakımından herhangi bir şekilde boşalmış veya boş bulunan bir görevin öncelikle varsa yardımcıları yoksa asilde aranan şartlara en yakın personel tarafından tedviren gördürülmesi mümkün görülmektedir.3. 657 sayılı Kanunun vekâlet ücreti ödenmesine ilişkin 175 inci maddesine göre, tedvir dolayısıyla herhangi bir ödeme yapılması mümkün bulunmamaktadır…” denilmektedir.Yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri bir arada değerlendirildiğinde vekâlet eden şahsa, vekâlet aylığı ile asli kadro ve görevi karşılığı fiilen aldığı zam ve tazminat toplam net tutarları ile vekâlet ettiği kadro ve görev için öngörülen zam ve tazminatın toplam net tutarları arasındaki farkın ödenmesi için vekilin genel ve ilgili özel mevzuatı uyarınca asaleten atanmada aranan tüm koşulları (sınav şartı hariç) bir arada taşıması şarttır.
3. ANAYASA MAHKEMESİ KARARI SONRASI VEKÂLET ÜCRETİNİN DURUMU
Askeri Yüksek İdare Mahkemesi İkinci Dairesi, Anayasa Mahkemesine itirazen başvurarak 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 86’ncı maddesinin dördüncü fıkrasında yer alan “… birinci fıkrada sayılan…” ibaresi ile altıncı fıkrasının Anayasa’ya aykırılığı savıyla iptalini istemiştir.İtirazen yapılan başvuruda; “657 sayılı DMK’nın 86’ncı maddesine göre; Memurların kanunî izin, geçici görev, disiplin cezası uygulaması ve görevden uzaklaştırma nedenleriyle işlerinden geçici olarak ayrılmaları halinde yerlerine kurum içinden veya diğer kurumlardan veya açıktan atanan vekil memurlara vekâlet görevinin 3 aydan fazla devam eden süresi için vekâlet aylığı ödenmesine karşın, herhangi bir sebeple (Atama, emeklilik, istifa vb.) boşalan kadrolara atanan vekil memurlara herhangi bir vekâlet aylığı ödenmemekte, boş kadrolara ait görevler lüzum görüldüğü takdirde memurlara ücretsiz olarak gördürülmektedir.
4. SONUÇ
Anayasa Mahkemesinin 05.07.2012 tarih ve 2012/104 sayılı Kararı, açık bir şekilde aynı kurumdan atanan kişilere kadronun boş veya dolu olmasına bağlı olmaksızın vekâlet ücreti ödenmesi gerektiğini savunduğundan 657 Devlet Memurları Kanunu’nun ilgili maddesini iptal etmiştir. Boş kadroya vekâlet eden kişilerin Anayasa Mahkemesinin bu kararına istinaden dilekçe yazarak idarelerden vekâlet ücretini talep etmeleri yerinde olacaktır.
Kanun uyarınca zam ve tazminatlar kadronun dolu ve boş olması üzerinden şekillendirilmiş ve kurum içinden boş kadroya vekâlet edenlere zam ve tazminat ödenebileceği hükme bağlanarak boş kadroda vekâlet ücreti alamayanların mağduriyetleri giderilmeye çalışılmıştı. Anayasa Mahkemesinin iptal kararı sonrası kurum içinden boş kadroya vekâlet edenlere hem zam ve tazminatlar hem de vekâlet ücreti ödenmesi gündeme gelmiş, bu durumda eşitlik ilkesi tekrardan bozulmuştur. 657 Devlet Memurları Kanunu’nda zam ve tazminatlar ile vekâlet müesseseleri için gerekli düzenlemenin yapılması elzem hâle gelmiştir.
adminBakan ve Üst Yöneticilerin 5018 Sayılı Kanundaki Görev, Yetki ve Sorumluluklarına iliskin Degerlendirmeler I. Giris Bilindigi gibi 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun (KMYKK) getirdigi önemli yeniliklerden birisi…
adminDevlet memurlarına verilen babalık izni konusunda zaman zaman karışıklıklar olabilmektedir. Konuyla ilgili Devlet Personel Başkanlığı tarafından yayınlanan görüş konunun aydınlatılması için yeterli olacaktır. ÖZET: 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 104’üncü…
