Kamunun Finans Haberleri Merkezi
Kamunun Finans Haberleri Merkezi
admin
VAKIFLARIN
VERGILENDIRILMESI
REHBERI
Bu rehber, yayim tarihinde yürürlükte olan mevzuat dikkate alinarak hazirlanmistir.
Güncel mevzuat bilgilerine ücretsiz olarak ulasmak için Baskanligimizin internet sayfasi araciligiyla e-
posta bilgilendirme hizmetine abone olabilirsiniz.
GELIR IDARESI BASKANLIGI
Mükellef Hizmetleri Daire Baskanligi
Yayin No:152
Ekim 2012
IÇINDEKILER
GIRIS …………………………………………………………………………………………………………………………………….
1. VAKIFLARIN VERGI KANUNLARI KARSISINDAKI DURUMU …………………………………….
1.1. Vakiflarin Vergi Mükellefiyeti ……………………………………………………………………………………………. 4
1.2. Vakiflarin Yapacaklari Ödemeler Üzerinden Gelir Vergisi Kesintisi ………………………………………..
1.3. Vakiflara Ait Gayrimenkul Sermaye Iradinin Vergilendirilmesi ………………………………………………
1.4.Vakiflara ait Gayrimenkullerin Kiralanmasina Iliskin Düzenlenen Kira Sözlesmelerinin Damga
Vergisi Karsisindaki Durumu …………………………………………………………………………………………………….
1.5.Vakiflarin Tasarruflarini Bankada Degerlendirmesi Sonucunda Elde Ettigi Menkul Sermaye
Iratlarindan Tevkifat Yapilmasi ………………………………………………………………………………………………….
1.6. Gida Bankaciligi Faaliyetinde Bulunan Vakiflara Yapilan Bagislarin Gelir Vergisi Bakimindan
Durumu …………………………………………………………………………………………………………………………………..
1.7. Bakanlar Kurulunca Vergi Muafiyeti Taninan Vakiflara Yapilacak Bagis ve Yardimlarin
Indirilmesi ……………………………………………………………………………………………………………………………….
2. VAKIFLARA AIT IKTISADI ISLETMELERIN VERGILENDIRILMESI ………………………..
2.1. Mükellefiyet …………………………………………………………………………………………………………………….
2.2. Yükümlülükler …………………………………………………………………………………………………………………
2.3. Yabanci Vakiflara Ait iktisadi Isletmelerin Vergilendirilmesi ………………………………………………..
2.4. Iktisadi Isletmelerinin Karlarinin Vakfa Aktarimi …………………………………………………………………
3.BAKANLAR KURULU KARARIYLA VAKIFLARA VERGI MUAFIYETI TANINMASI …
3.1. Vergi Muafiyetinden Yararlanmada Usul …………………………………………………………………………….
3.2. Faaliyet Konusu ……………………………………………………………………………………………………………….
3.3. Faaliyet Süresi ………………………………………………………………………………………………………………….
3.4. Defter Tutma ……………………………………………………………………………………………………………………
3.5. Mal Varligi ve Yillik Gelir ………………………………………………………………………………………………..
3.6. Gelirin Harcanma Sekli……………………………………………………………………………………………………..
3.7. Vergi Muafiyeti Taninan Vakiflarin Yükümlülükleri…………………………………………………………….
3.8. Bakanlar Kurulunca Vergi Muafiyeti Taninan Vakiflara Saglanan Vergisel Avantajlar …………….
3.9. Bakanlar Kurulunca Vakiflara Taninan Vergi Muafiyetinin Kaldirilmasi ………………………………..
GIRIS
Bu rehber, Gelir Idaresi Baskanligi tarafindan benimsenen mükellef odakli hizmet anlayisinin
geregi olarak, vakif seklinde faaliyet gösteren tüzel kisiliklerin vergilendirme sürecinde ödev ve
yükümlülüklerine iliskin genel bilgiler vermek üzere hazirlanmistir.
8 Aralik 2001 tarihli Türk Medeni Kanunun101 inci maddesine göre vakif; gerçek veya tüzel
kisilerin yeterli mal ve haklari belirli ve sürekli bir amaca özgülemeleriyle olusan tüzel kisilige sahip
mal topluluklaridir. Mal varliginin bütünü veya gerçeklesmemis ya da gerçeklesecegi anlasilan her
türlü geliri veya ekonomik degeri olan haklar vakfedilebilir.
Türk Medeni Kanunun102 nci maddesine göre vakif kurma iradesi, resmi senetle veya ölüme
bagli tasarrufla açiklanir ve vakif yerlesim yeri mahkemesi nezdinde tutulan sicile tescil ile tüzel kisilik
kazanir.
Bu rehberde, vakiflarin Türk Vergi Sisteminde yer alan vergi kanunlari karsisindaki genel
durumlari, istisna ve muafiyetleri, vakiflara ait iktisadi isletmelerin vergilendirilmesi ile Bakanlar
Kurulu Karariyla vergi muafiyeti taninmasina yönelik açiklamalar yer almaktadir.
1. VAKIFLARIN VERGI KANUNLARI KARSISINDAKI DURUMU
1.1. Vakiflarin Vergi Mükellefiyeti
5520 sayili Kurumlar Vergisi Kanununun 1 inci maddesine göre vakiflarin tüzel kisiligi
itibariyla kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunmamaktadir.
1.2. Vakiflarin Yapacaklari Ödemeler Üzerinden Gelir Vergisi Kesintisi
Vakiflar, Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesinde nakden veya hesaben ödeme yaptiklari
sirada, istihkak sahiplerinin gelir vergilerine mahsuben tevkifat yapmaya mecbur tutulanlar arasinda
sayilmistir. Bu madde hükmüne istinaden, vakiflarin nakden veya hesaben yapacaklari ödemeler
üzerinden yapmis olduklari tevkifatlari, muhtasar beyanname ile ödeme veya tahakkukun yapildigi yer
vergi dairesine beyan edilip, ödenmesi gerekmektedir.
Örnek: Vakif tarafindan esnaf muafligindan faydalanan bir mükelleften mal ve hizmet
aliminda bulunulmasi halinde, vakif tarafindan mal alimi için %5, hizmet alimi için %10 tevkifat
yapilip ödemenin yapildigi ay muhtasar beyannamesi ile beyan edilmesi gerekmektedir.
1.3. Vakiflara Ait Gayrimenkul Sermaye Iradinin Vergilendirilmesi
Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesinin birinci fikrasinin (5/b) bendinde, vakiflara
(mazbut vakiflar hariç) ait gayrimenkullerin kiralanmasi karsiliginda bunlara yapilan kira
ödemelerinden %20 oraninda tevkifat yapilacagi hüküm altina alinmistir.
Bu tevkifatin yapilmasi bakimindan kendisine kira ödemesinden bulunulan vakfin Bakanlar
Kurulunca vergi muafiyeti taninmis vakif olmasi önem arz etmemektedir. Ancak, özel kanunlarinda
gelir veya kurumlar vergisine iliskin istisna veya muafiyet hükümleri bulunan vakiflarin durumu
saklidir.
Öte yandan, 5520 sayili Kurumlar Vergisi Kanununa 5766 sayili Kanunla eklenen geçici 2 nci
maddenin birinci fikrasinin (a) bendiyle, 1/1/2008 – 31/12/2015 tarihleri arasinda uygulanmak üzere,
vakiflarca elde edilen Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesinin (5) numarali bendi ve geçici 67
nci maddesi kapsaminda kesinti suretiyle vergilendirilmis kazanç ve iratlar dolayisiyla iktisadi isletme
olusmayacagi hüküm altina alinmistir.
1.3.1. Vakiflara Ait Gayrimenkullerin Kiralanmasinin KDV Karsisindaki Durumu
Vakiflara ait asagidaki gayrimenkullerin kiralanmasi islemleri KDV’den istisnadir:
• Arazi, bina (döseli olarak kiraya verilenlerde döseme için alinan kira bedelleri dahildir), maden
sulari, menba sulari, madenler, tas ocaklari, kum ve çakil istihsal yerleri, tugla ve kiremit
harmanlari, tuzlalar ve bunlarin mütemmim cüz’üleri ve teferruati,
• Gayrimenkullerin, ayri olarak kiraya verilen mütemmim cüz’üleri ve teferruati ile bilumum
tesisati demirbas esyasi ve dösemeleri.
1.3.2. Diger Mal ve Haklarin Kiralanmasi Islemlerinin KDV Karsisindaki Durumu
Diger mal ve haklarin kiralanmasi islemleri katma deger vergisinin konusuna girmekte olup,
vakif gerçek usulde KDV mükellefi olmadigindan,kiralayanin gerçek usulde katma deger vergisi
mükellefi olmasi halinde kiralayan tarafindan 117 Seri No.lu KDV Genel Tebliginde yer alan
açiklamalar çerçevesinde sorumlu sifatiyla beyanname verilecektir. Bu kapsamdaki kiralamalarda
kiraya veren vakif tarafindan beyanname verilmeyecektir.
GVK’nin 70 inci maddesinde belirtilen mal ve haklardan gayrimenkul disinda kalanlar (arama,
isletme, imtiyaz haklari ve ruhsatlari ile diger haklar) ile bizatihi iktisadi isletme niteliginde olan veya
tasinmaza bagli isletme haklarin (kantin, çay ocagi, voli mahalli, dalyan, tas, kireç, kum, kömür
ocaklarinin kiralanmasi gibi) kiralanmasi islemleri, iktisadi isletmeye dahil olsun veya olmasin katma
deger vergisine tabi bulunmaktadir. Bunlarin kiraya verilmesi islemlerinde, Katma Deger Vergisi
Kanununun 17/4-d maddesinde yer alan istisnanin uygulanmasi söz konusu degildir. Dolayisi ile
belirtilen mal ve haklar vakiflar tarafindan kiraya verilse bile, katma deger vergisine tabi olacaktir.
Böylece, motorlu tahmil-tahliye araçlari, kara nakliye vasitalari, uçaklar, gemiler, is makineleri, tapu
siciline kayitli olmayan normal haklarin kiralanmasi karsiliginda alinan kira bedellerine, iktisadi
isletmeye dahil olup olmamasina bakilmaksizin katma deger vergisinin uygulanmasi gerekmektedir.
Söz konusu mal ve haklarin yurt disindan kiralanmasi da vergiye tabidir. Ancak kiraya verenlerin,
vakiflar gibi ticari ve zirai kazanç elde eden mükellefler disindaki kisilerden olusmasi ve gerçek usulde
KDV mükellefiyetlerinin bulunmamasi halinde, kira bedeli üzerinden hesaplanan katma deger
vergisinin, kiralayan tarafindan 117 Seri No.lu KDV Genel Tebliginde yer alan açiklamalar
çerçevesinde “sorumlu sifatiyla” beyan edilmesi gerekir.
1.4. Vakiflara ait Gayrimenkullerin Kiralanmasina Iliskin Düzenlenen Kira Sözlesmelerinin
Damga Vergisi Karsisindaki Durumu
Damga Vergisi Kanununa ekli (2) sayili tablonun “IV. Ticari ve medeni islerle ilgili kagitlar”
baslikli bölümünün 31 numarali fikrasinda, dernek ve vakiflarca yerlesim yeri, gerçek kisilerce mesken
olarak kullanilmak üzere kiralanan ve iktisadi isletmelere dahil olmayan tasinmazlara iliskin kira
mukavelenamelerinin damga vergisinden istisna oldugu hükme baglanmistir.
1.5. Vakiflarin Tasarruflarini Bankada Degerlendirmesi Sonucunda Elde Ettigi Menkul
Sermaye Iratlarindan Tevkifat Yapilmasi
Menkul sermaye iradinda tahsil esasi geçerlidir. Vakiflar tarafindan elde edilen asagidaki
menkul sermaye iratlarindan 01/01/2006 tarihinden itibaren ödemeyi yapanlarca %15 oraninda vergi
tevkifati yapilacaktir.
Gelir Vergisi Kanunun Geçici 67 nci maddesinin (4) fikrasi hükmüne göre; Bankalar arasi
mevduat ile araci kurumlarin borsa para piyasasinda degerlendirdikleri kendilerine ait paralarina
yürütülen faizler hariç olmak üzere, 75 inci maddenin ikinci fikrasinin (7), (12) ve (14) numarali
bentlerinde yazili menkul sermaye iratlarindan ödemeyi yapanlarca %15 oraninda vergi tevkifati
yapilir.
Gelir sahibinin gerçek veya tüzel kisi ya da dar veya tam mükellef olmasi, vergi mükellefiyeti
bulunup bulunmamasi, vergiden muaf olup olmamasi ve elde edilen kazancin vergiden istisna
olup olmamasi GVK Geçici 67/4 üncü fikra hükümleri uyarinca yapilacak tevkifati etkilemez.
Gelir Vergisi Kanunun 75 inci maddesinin (7), (12) ve (14) üncü maddelerinde düzenlenen
menkul sermaye iradi türleri asagida belirtilmistir.
• Mevduat faizleri ( GVK 75/7)
• Faizsiz olarak kredi verenlere ödenen kâr paylari ile kâr, ve zarar ortakligi belgesi karsiligi
ödenen kâr paylari ve özel finans kurumlarinca kâr ve zarara katilma hesabi karsiliginda ödenen
kâr paylari. (GVK 75/12)
• Her nevi tahvil* ve Hazine bonosu faizleri ile Toplu Konut Idaresi, Kamu Ortakligi Idaresi ve
Özellestirme Idaresince çikarilan menkul kiymetlerden saglanan gelirlerin** geri alim ve satim
taahhüdü ile iktisap veya elden çikarilmasi karsiliginda saglanan menfaatler.( GVK 75/14)
* Ipotek finansmani kuruluslari ve konut finansmani kuruluslari tarafindan ihraç edilen ipotege dayali menkul kiymetler hariç ipotekli sermaye piyasasi
araçlari, varlik teminatli menkul kiymetler dahil
** Döviz cinsinden yahut dövize, altina veya baska bir degere endeksli menkul kiymetlerin itfasi sirasinda olusan deger artislari irat sayilmaz.
Bir vakfin nakit varliklarinin bir kisminin, vakfin amaçlarini gerçeklestirebilmek için ihtiyaç
duydugu gelirleri saglamak amaciyla menkul kiymet alimina tahsis edilmesi, daha sonra bu menkul
kiymetlerin yil içinde farkli tarihlerde birkaç kez elden çikarilmasi veya itfa tarihinde nemasi ile
birlikte tahsil edilmesi durumunda, devamlilik arz eden ticari, sinai ve zirai bir faaliyetten söz
edilemeyeceginden vakfa bagli bir iktisadi isletmenin varligi söz konusu olmayacaktir. Bu durumda,
vakiflarin elde ettigi menkul sermaye iradi üzerinden GVK Geçici 67 nci Madde hükmüne göre
tevkifat yolu ile nihai bir vergileme söz konusu olacaktir.
Ancak, söz konusu vakfin, müstakil bir eleman istihdamini gerektirecek boyutta menkul kiymet
alim-satim faaliyetinde bulunmasi ve münhasiran bu faaliyet için eleman istihdam edilmesi ticari
organizasyonun olustugu anlamina gelecektir ve söz konusu faaliyet dolayisiyla olusan iktisadi isletme
nezdinde kurumlar vergisi mükellefiyeti tesis edilmesi gerekecektir.
1.6. Gida Bankaciligi Faaliyetinde Bulunan Vakiflara Yapilan Bagislarin Gelir Vergisi
Bakimindan Durumu
Fakirlere yardim amaciyla gida bankaciligi faaliyetinde bulunan vakiflara, Maliye Bakanliginca
belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde bagislanan gida, temizlik, giyecek ve yakacak maddelerinin
maliyet bedeli indirilecek giderler arasinda sayilmistir.
Bagisi kabul edecek vakfin resmi senedinde ihtiyaci bulunanlara gida yardimi yapabilmesine
iliskin hükümlerin bulunmasi gerekmektedir. Bununla beraber, dernegin baska alanlarda da faaliyet
gösteriyor olmasinin, Bakanlar Kurulunca Vergi Muafiyeti taninmis vakif olup olmamasinin uygulama
açisindan herhangi bir önemi bulunmamaktadir.
1.6.1. Bagisa Konu Olacak Mallar ve Bagisin Niteligi
Gida bankaciligi kapsaminda yapilacak bagislarin gida, temizlik, giyecek ve yakacak maddesi
niteliginde olmasi gerekmektedir. Yapilacak bagislar sartli olarak (bedelsiz olarak ihtiyaç sahiplerine
dagitilmak üzere) yapilmalidir.
1.6.2. Bagisi Yapanlarca Düzenlenecek Belgenin Niteligi
Indirim konusu yapilacak bagislar, bagisa konu mal bedeli fatura düzenleme sinirinin altinda
kalsa dahi mutlaka fatura ile belgelendirilecek ve ayrica tasima için sevk irsaliyesi düzenlenecektir.
Bagislanan mala iliskin bilgileri eksiksiz olarak içerecek fatura, bagis yapilan vakif adina
düzenlenecektir. Mal bedeli olarak faturada, bagisa konu malin maliyet bedeli (yüklenilen katma deger
vergisi hariç) yazili olacaktir. Faturada “Ihtiyaç sahiplerine yardim sartiyla bagislandigindan KDV
hesaplanmamistir.” ibaresinin yer almasi zorunludur.
1.6.3. Vakiflarca Düzenlenecek Belge
Vakiflar kendi mevzuatlarinin öngördügü belgeleri düzenleyecek ve bagis yapanlara bir
örnegini vereceklerdir.
Ticari faaliyetle ugrasanlarca düzenlenen faturalar,vakiflar tarafindan muhafaza edilecektir.
1.6.4. Kayit Düzeni ve Beyannamelerde Gösterim
Ticari isletmeye dahil mallarin (gida maddelerinin) bagislanmasi durumunda bu mallarin
maliyet bedeli Gelir Vergisi Kanununun 40 inci maddesi çerçevesinde gider kaydedilir. Bu islem,
faturanin bir yandan gelir bir yandan da gider kaydedilmesi suretiyle gerçeklestirilir.
1.6.4.1. Gida Bankaciligi Faaliyetinde Bulunan Vakiflara Yapilan Bagislarin KDV Bakimindan
Durumu
Gida bankaciligi kapsaminda yapilan bagislar katma deger vergisinden müstesnadir. Katma
deger vergisi mükellefleri, bir vergilendirme döneminde yaptiklari bagislarin toplam tutarini ilgili
dönem beyannamesinin 6 ve 7 nci satirlarina dahil etmek suretiyle beyanda bulunacaklardir.
Kismi istisna mahiyetindeki bu teslimin (gida maddesi bagislarinin) bünyesine giren katma
deger vergisi tutarinin indirim konusu yapilmasi mümkün bulunmamaktadir. Bu nedenle, bagisin
yapildigi dönemde, bagislanan gida maddelerinin iktisabi dolayisiyla yüklenilen katma deger vergisi
tutarinin hesaplanmasi ve ayni döneme ait katma deger vergisi beyannamesinin ilave edilecek KDV
satirina dahil edilmesi, ayni tutarin defter kayitlarinda “indirim KDV” hesaplarindan çikarilarak, gider
hesaplarina aktarilmasi gerekmektedir.
Bagislanan gida maddelerinin isletmeye dahil olmamasi halinde ise, söz konusu malin maliyet
bedeli (KDV dahil) yillik beyannamenin bagis ve yardimlara iliskin bölümüne yazilarak gelir vergisi
matrahinin tespitinde indirim olarak dikkate alinacaktir.
1.7. Bakanlar Kurulunca Vergi Muafiyeti Taninan Vakiflara Yapilacak Bagis ve Yardimlarin
Indirilmesi
Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti taninan vakiflara, gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri
tarafindan Gelir Vergisi Kanununun 89 uncu maddesi ve Kurumlar Vergisi Kanununun 10 uncu
maddesinde belirtilen sartlar dahilinde yapilan bagis ve yardimlar gelir ve kurumlar vergisi matrahinin
tespitinde indirim konusu yapilabilecektir.
Ayrica, 2547 sayili Yüksek Ögretim Kanununun 56 nci maddesinin birinci fikrasinin (b) bendi
geregince gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri tarafindan üniversitelere, yüksek teknoloji enstitüleri
ile gelirlerinin en az dörtte üçünü münhasiran devlet üniversitelerinin faaliyetlerinin devam ettirilmesi
ve desteklenmesini amaç edinmek üzere kurulan ve fiilen bu çerçevede faaliyette bulunan vakiflardan
Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti taninanlara makbuz karsiliginda yapilan bagislar, Gelir ve
Kurumlar Vergisi Kanunlari hükümlerine göre yillik beyanname ile bildirilecek gelirden ve kurum
kazancindan indirilebilir.Bu hükmün uygulanmasina iliskin usul ve esaslari belirlemeye Maliye
Bakanligi yetkilidir.
Münhasiran devlet üniversitelerinin faaliyetlerinin devam ettirilmesi ve desteklenmesi amaciyla
kurulan ve fiilen bu çerçevede faaliyette bulunan vakiflarin 1 seri no.lu Vakiflara Vergi Muafiyeti
Taninmasi Hakkinda Genel Tebligde belirtilen sartlara ilave olarak asagidaki sartlari da
tasimalarihalinde bu vakiflara makbuz karsiliginda yapilan bagislar, Gelir ve Kurumlar Vergisi
Kanunlari hükümlerine göre yillik beyanname ile bildirilecek gelirden ve kurum kazancindan
indirilebilecektir.
– Resmi senetlerinde, amaçlarinin münhasiran devlet üniversitelerinin faaliyetlerinin devam
ettirilmesi ve desteklenmesi oldugunun açik bir sekilde yazili olmasi ve baska amaca yer verilmemis
olmasi,
– Resmi senetlerinde, yillik brüt gelirlerinin en az dörtte üçünün amacina yönelik olarak
harcanacaginin yazili olmasi ve son bir yilda veya son iki yilin ortalamasi bazinda bu kosulun fiilen
yerine getirilmis olmasi,
– Maliye Bakanliginca yaptirilan denetimde bu sartlarin saglandiginin tespit edilmis olmasi
gerekmektedir.
2. VAKIFLARA AIT IKTISADI ISLETMELERIN VERGILENDIRILMESI
2.1. Mükellefiyet
5520 sayili Kurumlar Vergisi Kanununun 1 inci maddesine göre vakiflar kurumlar vergisi
mükellefleri arasinda sayilmazken, ayni maddenin (ç) bendi ile vakiflara ait iktisadi isletmeler
kurumlar vergisi mükellefiyeti kapsamina alinmislardir. Ayni Kanunun 2 nci maddesinin besinci
fikrasinda, vakiflara ait veya bagli olup faaliyetleri devamli bulunan ve sermaye sirketleri ile
kooperatifler disinda kalan ticari, sinai ve zirai isletmelerin vakiflarin iktisadi isletmeleri oldugu, ayni
maddenin altinci fikrasinda da vakiflara ait iktisadi isletmelerin kazanç amaci gütmemelerinin,
faaliyetlerinin kanunla verilmis görevler arasinda bulunmasinin, tüzel kisiliklerinin olmamasinin,
bagimsiz muhasebelerinin ve kendilerine ayrilmis sermayelerinin veya isyerlerinin bulunmamasinin
mükellefiyetlerini etkilemeyecegi, mal ve hizmet bedelinin sadece maliyeti karsilayacak kadar
olmasinin, kâr edilmemesi veya kârin kurulus amaçlarina tahsis edilmesinin bunlarin iktisadi isletme
niteligini degistirmeyecegi hükme baglanmistir.
Buna göre, vakiflarin tüzel kisiligi itibariyle kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunmamaktadir.
Ancak, vakiflarin devamlilik arz eden ticari, sinai veya zirai nitelikte diger bir ifadeyle bir
organizasyona bagli olarak piyasa ekonomisi içerisinde bedel karsiligi mal alim-satimi, imalati ya da
hizmet ifasi gibi bir faaliyetinin bulunmasi halinde bu faaliyetler nedeniyle olusacak iktisadi isletme
nezdinde kurumlar vergisi mükellefiyeti tesis edilmesi gerekecektir.
Buradaki devamlilik unsuru, bir hesap dönemi içinde ayni veya ayri faaliyet alanlarinda ticari
mahiyet arz eden islemlerin birden fazla yapilmasini ifade etmektedir. Ayni hesap döneminde tek islem
nedeniyle ticari faaliyetin devamlilik unsurunun olustugunu kabul etmek mümkün olmamakla birlikte,
faaliyetin organizasyon gerektirmesi veya amacinin ticari olmasi durumunda devamlilik unsurunun
varligi kabul edilecektir.
Ticari organizasyon ise sermaye tahsisi, isyeri açilmasi, personel istihdami, ticaret siciline
kaydolmak gibi unsur ve sartlardan tümü veya bir kismi yerine getirilmek suretiyle belirli sekilde
kurulmus olacaktir. Bu takdirde bu organizasyon içinde bir takvim yilinda veya iki veya üç yilda tek
bir islem yapilmis olsa dahi ticari faaliyetin varligi kabul edilecektir.
2.2. Yükümlülükler
Vakiflara bagli iktisadi isletmeler de diger isletmeler gibi mükellefiyet tesis ettirme, defter
tutma, beyanname verme, belge düzenine uyma (fatura, gider pusulasi, ödeme kaydedici cihaz fisi,
v.b.) ile VUK’da belirtilen tüm vergisel yükümlülüklerini yerine getirmek zorundadir. Vakif
iktisadi isletmesi kurumlar vergisine tabi oldugu için muhasebe kayitlarini bilanço esasina göre
tutacak ve tekdüzen hesap planina uyacaktir.
2.2.1. Beyanname Verme ve Verginin Ödenmesi
Vakiflara ait iktisadi isletmeler, elde ettikleri kurum kazançlari üzerinden vermekle yükümlü
olduklari vergi beyannamelerini (kurumlar vergisi, KDV, gelir stopaj vb.) ilgili vergilerin kendi
kanunlarinda düzenlenen sürelerde, bagli bulunduklari vergi dairesine vermek ve tahakkuk eden
vergileri vadesinde ödemekle mükelleftirler.
2.3. Yabanci Vakiflara Ait iktisadi Isletmelerin Vergilendirilmesi
Yabanci bir vakfin Türkiye’de vergilendirmeye tabi tutulabilmesi için vakfa ait iktisadi bir
isletmenin varligi sarttir. Ayrica yabanci vakfa ait iktisadi isletmenin Türkiye’de dar mükellefiyet
esasinda kurumlar vergisine tabi tutulabilmesi için, iktisadi isletmenin vakfa ait veya bagli olmasi
gerekmektedir. Bunun neticesinde, iktisadi isletmelerin hiyerarsik olarak bagli bulundugu bir tüzel
kisilik olarak vakif varliginin bulunmasi gereklidir.
Sahis veya mal topluluklarinin yabanci ülke mevzuatlarinda vakif nitelikleri her zaman açik bir
sekilde belli olmayabilir. Bu durumda vakif adi altinda olmayip, baska adlar altinda Türkiye’de faaliyet
gösteren yabanci kisi ve mal topluluklarina ait iktisadi isletmelerin hukuki yapilari itibariyle vakfa ait
veya bagli olup olmadiginin tespitinin bunlarin kuruluslarina dayanak teskil eden hukuki metinlere
göre yapilmasi gerekmektedir.
2.4. Iktisadi Isletmelerinin Karlarinin Vakfa Aktarimi
Gelir Vergisi Kanununun 75 inci maddesinin ikinci fikrasinin (2) numarali bendinde, istirak
hisselerinden dogan kazançlar menkul sermaye iradi olarak sayilmistir. Ayni Kanunun 94 üncü
maddesinin 6/b-i bendinde, tam mükellef kurumlar tarafindan; tam mükellef gerçek kisilere, gelir ve
kurumlar vergisi mükellefi olmayanlara ve bu vergiden muaf olanlara dagitilan, 75 inci maddenin
ikinci fikrasinin (1), (2) ve (3) numarali bentlerinde yazili kar paylarindan tevkifat yapilacagi hüküm
altina alinmistir.
Bir kazancin istirak kazanci sayilabilmesi için bir baska kurumun hisselerine sahip olunmasi
zorunluluk teskil etmez, bagli veya ait kurulusun tamamina sahip olunmasi halinde de bir istirak
kazanci elde edilmesi söz konusu olacaktir. Bu nedenle vakfa ait iktisadi isletmenin bagli bulundugu
vakfa bagis adi altinda da olsa aktardigi tutarlar kar payi niteliginde olacaktir ve bu tutarlar üzerinden
Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesinin birinci fikrasinin 6 numarali bendinin (b-i) alt bendi
uyarinca %15 gelir vergisi tevkifati yapilmasi gerekecektir.
3.BAKANLAR KURULU KARARIYLA VAKIFLARA VERGI MUAFIYETI TANINMASI
Gelirlerinin en az üçte ikisini nevi itibariyla genel ve özel bütçeli idarelerin bütçeleri içinde yer
alan bir hizmetin veya hizmetlerin yerine getirilmesini amaç edinmek üzere kurulan vakiflar ile
münhasiran devlet üniversitelerinin faaliyetlerinin devam ettirilmesi ve desteklenmesi amaciyla
kurulan vakiflara Maliye Bakanliginin önerisi üzerine Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti taninabilir.
Bunlarin vergi muafiyetinden yararlanmasi ve muafiyetlerinin kaybedilmesine iliskin sartlar,
usul ve esaslar Maliye Bakanliginca belirlenir.
3.1. Vergi Muafiyetinden Yararlanmada Usul
Bakanlar Kurulunca 4962 sayili Kanunun 20 nci maddesine göre taninacak vergi muafiyetinden
yararlanmak isteyen vakiflar, taleplerini içeren bir yazi ile Maliye Bakanligina basvuruda bulunurlar.
Bu vakiflar basvuru yazisinin ekinde;
1- Vakif resmi senedinin 5 örnegini,
2- Gelir getirici malvarligi ve yillik gelire iliskin bilgi ve belgeleri,
3- Son bes yil içindeki faaliyet raporlarini Maliye Bakanligina gönderirler.
Bakanlikça, belirlenen sartlarin talepte bulunan vakifça yerine getirilip getirilmediginin tespiti
bakimindan ibraz edilen belgeler üzerinde ön inceleme yapildiktan ve uygunlugu saglandiktan sonra
vakfa vergi muafiyeti taninip taninmayacagi konusunda Vakiflar Genel Müdürlügü ve diger ilgili
kuruluslarin görüsleri alinir. Kuruluslar tarafindan olumlu görüs verilirse veya vergi muafiyeti
verilmesinde sakinca bulunmadigi bildirilirse, vakfin faaliyetleri ve hesaplari Maliye Bakanliginca
incelenir. Inceleme sonucu düzenlenen inceleme raporunun da olumlu olmasi halinde bu rapor, vakif
resmi senedinin ve basvuru dilekçesinin birer örnegi, Bakanligin bu konudaki görüsünü içeren bir yazi
ile Bakanlar Kurulundan vergi muafiyeti karari alinmak üzere Basbakanliga gönderilir.
30/07/2003 tarihli ve 4962 sayili Bazi Kanunlarda Degisiklik Yapilmasi ve Vakiflara Vergi
Muafiyeti Taninmasi Hakkinda Kanunun 20 nci maddesi uyarinca vergi muafiyeti taninmasi talebinde
bulunacak vakiflarin basvuru tarihi itibariyla asagida belirtilen sartlarin hepsini bir arada tasimasi
gerekmektedir.
3.2. Faaliyet Konusu
Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti taninacak vakfin;
• Saglik, sosyal yardim, egitim, bilimsel arastirma ve gelistirme, kültür ve çevre koruma ile
agaçlandirma konularinda faaliyette bulunmayi amaç edinmis olmasi gerekir.
• Vakfin faaliyet konusu bu sayilanlardan birisi veya birden fazlasi ile ilgili olabilir.
• Vergi muafiyeti talebinde bulunacak vakfin bu faaliyetlerinin kamuya açik ve Devletin
kamu hizmeti yükünü azaltici etki yapacak düzeyde olmasi gerekir.
• Belli bir yöre veya belli bir kitleye hizmeti amaçlayan vakiflara vergi muafiyeti taninmasi
mümkün degildir.
3.3. Faaliyet Süresi
Vakiflarin,
• Vergi muafiyeti talebinde bulunmadan önce kurulduklari tarihten itibaren en az bir yil süre
ile faaliyette bulunuyor olmasi gerekmektedir.
• Bu süre içindeki faaliyetleri ile Devletin kamu hizmeti yükünü azaltici etki saglamis
olmalari gerekmektedir.
3.4. Defter Tutma
Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti taninacak vakiflarin;
• Bilanço esasina göre defter tutmalari,
• 213 sayili Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre birinci sinif tüccarlar tarafindan tutulmasi
gereken defterleri ayni Kanunda belirtilen süreler içinde tasdik ettirerek kullanmalari,
• Muhasebe kayitlarinin Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliglerine uygun olmasi,
• Vakfa ait iktisadi isletmeler bulunmasi halinde bunlar için de ayrica defter tasdik ettirmeleri
• Vakfin muhasebe kayitlari ile iktisadi isletmesinin muhasebe kayitlarini birbiriyle
karismasini önleyecek sekilde ayri ayri izlemeleri gerekmektedir.
3.5. Mal Varligi ve Yillik Gelir
Vergi muafiyeti talebinde bulunan vakiflarin; vergi muafiyeti talebinde bulunduklari tarihte
2012 yili için en az 733.000 TL – (yediyüzotuzüç bin Türk Lirasi) gelir getirici mal varligina ve en az
69.000 TL – (altmisdokuz bin Türk Lirasi-) yillik gelire sahip olmalari gerekmektedir.
Yillik gelirin tespitinde; genel ve özel bütçeli idareler bütçelerinden yapilan yardimlar ile bagis
niteligindeki gelirler dikkate alinmaz. Bu tutarlar, her yil Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre o yil
için belirlenen yeniden degerleme oraninda artar ve izleyen yilda bu miktarlar esas alinir.
3.6. Gelirin Harcanma Sekli
Vakif resmi senedinde, 4962 sayili Kanunun 20 nci maddesi hükmüne uygun olarak yil içinde
elde edilen brüt gelirlerin;
• En az üçte ikisinin saglik, sosyal yardim, egitim, bilimsel arastirma ve gelistirme, kültür ve
çevre koruma ile agaçlandirma faaliyetlerinden olusan amaçlara harcanacaginin yazili olmasi,
• Son bir yilda veya son iki yilin ortalamasi bazinda bu kosulu fiilen yerine getirmis olmasi
ve
• Vergi muafiyetinin devami süresince de bu sarta uyulmasi
gerekmektedir.
3.7. Vergi Muafiyeti Taninan Vakiflarin Yükümlülükleri
Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti taninan vakiflarin yerine getirmesi gereken
yükümlülüklere 1 seri no.lu Vakiflara Vergi Muafiyeti Taninmasi Hakkinda Genel Teblig’ de yer
verilmistir.
3.8. Bakanlar Kurulunca Vergi Muafiyeti Taninan Vakiflara Saglanan Vergisel Avantajlar
Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti verilen vakiflara Türk vergi sisteminde önemli bazi
avantajlar taninmistir.
3.8.1. KDV Istisnasi
3065 Sayili Katma Deger Vergisi Kanunu’nun 17 nci maddesinin 1. Kültür ve Egitim
Amaci Tasiyan Istisnalar ile 2. Sosyal Amaç Tasiyan Istisnalar baslikli fikralarinda belirtilen mal ve
hizmet teslimleri ile sinirli olmak üzere Bakanlar Kurulu Karariyla Vergi Muafiyeti Taninan
Vakiflara KDV istisnasi hakki taninmistir. Bu fikralara göre:
Kültür ve Egitim Amaci Tasiyan Istisnalar ile vergiden muaf statüsü tasiyan
vakiflarin;
• Ilim, fen ve güzel sanatlari, tarimi yaymak, islah ve tesvik etmek amaciyla yaptiklari teslim
ve hizmetleri,
• Tiyatro, konser salonu, kütüphane, sergi, okuma ve konferans salonlari ile spor tesisleri
isletmek veya yönetmek suretiyle ifa ettikleri kültür ve egitim faaliyetlerine iliskin teslim ve
hizmetleri
Katma Deger Vergisinden istisna edilmistir.
Sosyal Amaç Tasiyan Istisnalar fikrasinda ise vergiden muaf statüsü tasiyan
vakiflarin;
• Hastane, nekahathane, klinik, dispanser, prevantoryum, sanatoryum, kan bankasi ve organ
nakline mahsus bankalar, anitlar, botanik ve zooloji bahçeleri, parklar ile veteriner,
bakteriyoloji, seroloji ve distofajin laboratuvarlari gibi kuruluslar, ögrenci veya yetistirme
yurtlari, yasli ve sakat bakim ve huzurevleri, parasiz fukara asevleri, düskünevleri ve
yetimhaneleri isletmek veya yönetmek suretiyle ifa ettikleri kurulus amaçlarina uygun
teslim ve hizmetlerinin
Katma Deger Vergisinden istisna olacagi hükmü getirilmistir.
Bakanlar Kurulu Karariyla Vergi Muafiyeti Taninan Vakiflarin 3065 sayili Katma
Deger Vergisi Kanununun 17 nci maddesinin 1 ve 2 numarali fikralari kapsamina
giren mal teslim ve hizmet ifalari katma deger vergisine tabi degildir. Ayrica söz
konusu vakiflarca isletilen hastane, nekahathane, klinik, dispanser gibi kuruluslar ile
yasli ve sakat bakimevleri, parasiz ve fukara asevleri, yetimhane ve benzeri
müesseselere bedelsiz olarak yapilan mal teslimi ve hizmet ifalari katma deger
vergisine tabi degildir.
3.8.2. Veraset ve Intikal Vergisi Muafiyeti
7338 sayili Veraset ve Intikal Vergisi Kanununun muafiyetleri düzenleyen 3 üncü
maddesinin (a) fikrasinda; amme idareleri, emekli ve yardim sandiklari, sosyal sigorta kurumlari,
umumi menfaate hadim cemiyetler, siyasi partiler ve bunlara ait olan veya bunlarin aralarinda
kurduklari tesekküllerden Kurumlar Vergisine tabi olmayanlarin veraset ve intikal vergisinden
muaf olduklari hükme baglanmistir. Ayni maddenin (b) fikrasinda ise (a) fikrasinda sayilanlar
disinda kalan hükmi sahislara ait olup umumun istifadesi için ilim, arastirma, kültür, sanat, sihhat,
egitim, saglik, hayir, imar, spor gibi maksatlarla kurulan tesekküllerin veraset ve intikal vergisinden
muaf oldugu hükmüne yer verilmistir.
Veraset ve Intikal Vergisi Kanununun 3 üncü maddesinin (b) fikrasinda belirtilen amaçlari
gerçeklestirmek için kurulan Vakiflarin bu nitelikleri devam ettigi sürece yapilacak bagis ve
yardimlar veraset ve intikal vergisinden muaftir.
Ayrica, 7338 sayili Veraset ve Intikal Vergisi Kanununun istisnalari düzenleyen 4 üncü
maddesinin (k) bendi ile, Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti taninan vakiflara kurulusu için veya
kurulduktan sonra tahsis olunan mallar veraset ve intikal vergisinden istisna tutulmustur.
3.8.3. Emlak Vergisi Muafiyeti
1319 sayili Emlak Vergisi Kanununun 4 üncü maddesinin (m) fikrasina göre, kiraya
verilmemek ve resmi senedinde yazili amaçlara tahsis edilmek sartiyla vakfa ait binalar için emlak
vergisi muafiyetinden yararlanmaktadir.
Öte yandan, 1319 sayili Kanunun 4 üncü maddesinin (a) fikrasinda mazbut vakiflara ait
binalar, (s) fikrasinda Türk Silahli Kuvvetlerini ( Jandarma Genel Komutanligi dahil) güçlendirmek
amaciyla kurulmus vakiflara ait binalar, 14 üncü maddesinin (f) fikrasinda Türk Silahli
Kuvvetlerini ( Jandarma Genel Komutanligi dahil) güçlendirmek amaciyla kurulmus vakiflara ait
arazi ve arsalar daimi olarak emlak vergisinden muaf tutulmaktadir.
Diger taraftan, 5737 sayili Vakiflar Kanununun 77 nci maddesi hükmüne göre, Vakiflar
Genel Müdürlügü ile mazbut vakiflara ait bina, arsa ve araziler kiraya verilip verilmedigine
bakilmaksizin daimi olarak bina ve arazi vergisinden; ayrica tüm is ve islemleri her türlü vergi,
resim, harç ve katilim payindan istisna tutulmaktadir.
3.8.4. Harç Istisnasi
492 sayili Harçlar Kanununun 38 inci maddesinin birinci fikrasinda, noter islemlerinden bu
kanuna bagli (2) sayili tarifede yazili olanlarin noter harçlarina tabi oldugu; üçüncü fikrasinda ise
Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti taninan vakiflarin kurulus muameleleriyle bu vakiflara
yapilacak bagislamalarin harca tabi tutulmayacagi hükme baglanmistir.
Harçlar Kanununun 59 uncu maddesinin (b) bendi geregince Bakanlar Kurulunca vergi
muafiyeti taninan vakiflarin iktisap edecekleri gayrimenkullerin ve sair ayni haklarin tescilleri ve
serhi gerektiren islemleriyle bu vakiflara ait tesislerin ve bu tesislerin sonradan iktisap edecekleri
gayrimenkullerin ve sair ayni haklarin tescilleri ve serhi gerektiren islemleri ve bunlarin terkinleri
harçtan istisna edilmistir.
Söz konusu istisna hükmü Kanunda öngörülen kosullari haiz vakiflarin gayrimenkul iktisabi
ve tescil islemleri ile serhi gerektiren diger islemlerine münhasir olup, anilan vakiflarin
gayrimenkul ve sair ayni hak satis ve devir islemlerini kapsamamaktadir.
3.8.5. Damga Vergisi Istisnasi
488 sayili Damga Vergisi Kanununun 9 uncu maddesi uyarinca, damga vergisinden istisna
edilen kagitlarin belirtildigi Kanuna ekli (2) sayili tablonun “V. Kurumlarla ilgili kagitlar” baslikli
bölümünün 19 numarali fikrasinda, Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti taninan vakiflarin kurulus
islemlerinde düzenlenen her türlü kagitlarla, Türk Silahli Kuvvetlerini (Jandarma Genel
Komutanligi dahil) güçlendirmek amaciyla kurulmus vakiflarin her türlü islemlerinde düzenlenen
kagitlarin damga vergisinden istisna oldugu hükme baglanmistir.
3.9. Bakanlar Kurulunca Vakiflara Taninan Vergi Muafiyetinin Kaldirilmasi
Bakanlar Kurulu Karari ile vergi muafiyeti taninan vakiflarin, vergi muafiyetinin kaldirilmasina
iliskin esaslar 1 seri no.lu Vakiflara Vergi Muafiyeti Taninmasi Hakkinda Genel Tebligde
belirtilmistir.
Vergi muafiyeti kaldirilan vakiflar, muafiyetin kaldirildigi tarihten itibaren bes yil
geçmedikçe yeniden vergi muafiyeti talebinde bulunamazlar. Bu sürenin bitiminden sonra
vergi muafiyeti talebinde bulunan vakiflara bu Genel Tebligde yazili sartlari tasimalari
kosulu ile yeniden vergi muafiyeti taninabilir.
adminİL ÖZEL İDARELERİNE VE BELEDİYELERE GENEL BÜTÇE VERGİ GELİRLERİNDEN PAY VERİLMESİ I-GİRİŞ Son yıllarda belediyecilik anlayışındaki gelişmeler, büyük şehirlerde yaşanan nüfus artışı nedeniyle belediye hizmetleri nitelik olarak gelişmeye başlamıştır. Bu…
adminDERNEKLERİN DENETİMİ Dernekler bir taraftan organlarından biri olan denetleme kurulu tarafından iç denetime tabi tutulurken bir taraftan da çeşitli kurullar tarafından dış denetime tabi tutulurlar. İç denetime dernek organlarından denetleme…
