Kamunun Finans Haberleri Merkezi
Kamunun Finans Haberleri Merkezi
admin
TÜRKİYE’DE PETROL FİYATLARI
Türkiye’de petrol fiyatlarının oluşumunda ve artışında dünya petrol fiyatları ve döviz kurları yanında hükümetin müdahalesi de büyük önem taşımaktadır. Türkiye’de hükümetler, akaryakıt ürünlerinin çıkış fiyatlarının üzerinden Özel Tüketim Vergisi ve Katma Değer Vergisi almaktadır. Daha önce ülke içinde petrol fiyatlarındaki dalgalanmaları azaltan ve bir yandan da gelir sağlayan Akaryakıt Fiyat İstikrar Fonu, fonların kaldırılması ile birlikte işlevini maktu bir vergi olan Özel Tüketim Vergisi’ne devretmiş; Akaryakıt Tüketim Vergisi de bu verginin kapsamına alınmıştır. Hazine Müsteşarlığı tahminlerine göre, 1998 yılında kamunun petrol gelirlerinin %72’sini ATV, %21’ini ise KDV oluşturmuştur. Akaryakıt ürünleri ile ilgili toplam vergi ve fon gelirlerinin %44’ü motorin, %24’ü normal benzin ve %15’i süper benzinden kaynaklanmıştır. Bugün, ürün pompa satış fiyatlarının %70-75 kadarı ÖTV ve KDV olarak devlete kalırken, yaklaşık %22’si rafineri fiyatı olmakta ve %8’i dağıtım payı olarak bayilere ve ana dağıtım şirketlerine kalmaktadır. Örneğin, TÜPRAŞ’tan işlenerek çıkmış kurşunsuz benzinin litresi 323 bin TL iken, buna 1.074 bin TL ÖTV, 277 bin TL KDV, 132 bin TL benzin istasyonları için ve 11 bin TL deniz ve kara nakliyesi yapan özel şirketler için eklenmektedir. Böylece, kurşunsuz benzinin pompa satış fiyatı 1.817 bin TL olmaktadır. Ancak, vergi miktarı dünya petrol fiyatlarındaki gelişmelere göre Bakanlar Kurulu tarafından genellikle haftada bir revize edilmekte ve bu dağılımdaki oranlar sabit kalmamaktadır.[1]
Kibritçioğlu’nun[4] hesaplamalarına göre; 1990 yılı cari üretici fiyatlarını baz alan girdi-çıktı tablosu itibariyle, yerli ham petrol çıkarımı ve doğal gaz üretimi, tüm sektörlerin toplam maliyetlerinin %0,2’sini oluşturmaktadır. Yabancı ham petrol çıkarımı ve doğal gaz üretimi, toplam maliyetlerin %1,6’sını; yerli petrol arıtımı, %3,4’ünü (21 trilyon TL) ve yabancı petrol arıtımı ise %0,2’sini oluşturmaktadır. Buna göre, sektör maliyetlerinde yerli petrol ürünlerinin payı ön plana çıkmaktadır. Yerli petrol arıtımı yapan rafineri ve tasfiyehanelerin maliyetlerinin %65,3’ü ise yabancı ham petrol çıkarımı ve doğal gaz üretimi olmaktadır. İmalat sanayiinin (petrol arıtımı hariç) maliyetlerinin %2,6’sı yerli petrol ürünleri, %0,1’i yabancı petrol ürünleri ve %2,8’i elektrik olmaktadır.
1986-1997 döneminde ham petrol fiyatları nominal dolar kurları ile 225 ve TL cinsinden 285 kat yükselmiş, akaryakıt ürünlerindeki fiyat artışı ise 589 kata ulaşmıştır. Akaryakıt ürünlerinin fiyatındaki artışlar, bu dönemde 347 kat artan genel fiyat düzeyinin de çok üzerinde kalmıştır. Bu farklılığın temelinde, hükümetlerin akaryakıt ürünlerinden elde ettikleri vergi gelirinin 1986 yılından itibaren önem kazanması yatmaktadır.
[1] Hazine Müsteşarlığı, KİT Genel Müdürlüğü
[2] http://www.milliyet.com.tr, 10.06.2003
[3] http://www.milliyet.com.tr, 25.06.2003
[4] Kibritçioğlu, A., vd., (1999)
adminPETROL REZERVLERİNİN DAĞILIMI Halen kesinleşmiş olan petrol rezervlerine 40 ve doğal gaz rezervlerine 62 sene ömür biçilmektedir. 1980 yılından bu yana, net petrol rezervleri %60 ve doğal gaz rezervleri %109…
adminPara politikasıyla ilgili olarak son dönemde sıklıkla kullanılan Marjinal Fonlama Oranı, poltika faiz oranı gibi kavramların reel ekonomi üzerinde ne anlama geldiği çeşitli kaynaklardan sizler için araştırdık… Yaptığımız araştırma neticesinde;…
