Kamunun Finans Haberleri Merkezi
Kamunun Finans Haberleri Merkezi
admin
Türk Ticaret Kanunu’ndaki denetime ilişkin düzenlemeler iç denetim ve dış denetim olarak sınıflandırılabilir. İç denetim, şirketlerin murakıpları tarafından yapılan denetimdir. Dış denetim ise Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca yapılan denetimdir.
Türk Ticaret Kanununun 274’ncü maddesine göre; Anonim şirketlerin muameleleri, bir tüzük ile tayin olunacak şekilde Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Ticaret Müfettişleri tarafından denetlenir. Denetim, bilançonun açıklık ve doğruluk esasları çerçevesinde yapılacak incelemeyi de kapsar. Bu denetim, kamusal dış denetim olup bağımsız dış denetim niteliğinde değildir.
İç denetim ise şirket murakıplarınca yapılmaktadır. Türk Ticaret Kanununda anonim şirketlerin, eshamlı komandit şirketlerin ve limited şirketlerin şirket murakıpları tarafından denetlenmesi esası kabul edilmiştir.
Denetime ve murakıplara ilişkin düzenlemeler, esas olarak anonim şirketler için ayrıntılı olarak 347-354’ncü maddelerde yer almaktadır. Kanunun 476’ncı maddesi ile eshamlı komandit şirketlerde, 548 ve 556’ncı maddeleri ile de limited şirketlerde denetime ilişkin olarak, anonim şirketlere atıfta bulunulmuş ve anonim şirketlerin denetimine ilişkin esasların bunlar için de geçerli olacağı belirtilmiştir.
Kanunun 347’nci maddesine göre, anonim şirketlerde beşten fazla olmamak üzere bir veya daha çok murakıplar bulunur. Birden çok olan murakıplar bir heyet teşkil eder. Murakıp bir ise, onun birden çok ise yarısından bir fazlasının Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olması lazımdır.
Murakıpların seçilmesi ve azilleri şöyledir:
Murakıplar, pay sahibi olan ve olmayanlar arasından ilk defa bir yıl için kuruluş umumi heyeti ve sonradan en çok üç yıl için umumi heyet tarafından seçilirler. 350’nci maddeye göre, murakıplar, umumi heyet tarafından her vakit azil ve yerlerine diğer kimseler tayin edebilirler.
Murakıpların bağımsızlık ve sır saklamalarına ilişkin düzenlemeler ise şunlardır:
Kanunun 347’nci maddesine göre, murakıplar aynı zamanda idare meclisi azalıklarına seçilemeyecekleri gibi şirketin memuru dahi olamazlar. 349’ncu maddede idare meclisi azalarının usul ve füruundan biriyle eşi ve üçüncü dereceye kadar (bu derece dahil) kan ve sıhri hısımlarının murakıplığa seçilemeyeceği, seçilmişse derhal çekilmeleri gerektiği belirtilmiştir.
358’nci maddede ise murakıpların, vazifelerini yaptıkları esnada öğrendikleri hususları münferit pay sahiplerine ve üçüncü şahıslara ifşa edemeyecekleri belirtilmiştir.
Murakıpların görevleri, Kanunun 353 ve 354’ncü maddelerinde sayılmıştır. Bunlar;
Türk Ticaret Kanunundaki denetime ilişkin bu düzenlemeler bağımsız dış denetimden çok uzaktır. İlk olarak, murakıpların bağımsızlığı sağlanamamıştır. Murakıpların pay sahibi olanlar arasından seçilebilmesi ve genel kurulca her an azledilebilmesi bağımsızlığa aykırıdır. İkinci olarak, murakıpların görevleri arasında bilançonun tanzim şeklini tayin etmek yer alıyor. Bağımsız denetçilerin muhasebe kaydı tutması, mali tablo düzenlemesi yasaktır. Bu nedenle murakıpların görevleri bağımsız denetimle bağdaşmıyor. Bunun dışında, murakıplara ilişkin denetim mesleğine özgü hiçbir nitelik aranmamaktadır. Oysa bağımsız denetim yapacak denetçiler mesleki eğitim, deneyim ve yeterliğe sahip olmalıdır. Ayrıca çalışma alanı standartları ve raporlama standartları bulunmamaktadır.
Yukarıda açıklanan sebeplerle, Türk Ticaret Kanunu’ndaki denetim bağımsız dış denetim olarak nitelendirilemez. Türk Ticaret Kanunu’ndaki muhasebe denetimine ilişkin hükümler gerçekçi ve ihtiyacı karşılar olmaktan uzak olup, Türk Ticaret Kanunu muhasebe denetimi ve bağımsız denetim alanındaki gelişmelere ayak uyduramamıştır.[1]
[1] Selahaddin Koçak, T.T.K’nun Muhasebe Denetimindeki Son Gelişmeler Açısından Değerlendirilmesi, Standart Dergisi, Yıl: 1989, Sayı: 17, S.97
adminBilanço ve Gelir Tablosu Nedir? BİLANÇO Bilânço işletmenin belli bir tarihteki mali durumunu yani varlık ve kaynak durumunu gösteren tablodur. Bilânço Özellikleri ve içeriği; 1- Bilânço, aktif ve pasif olarak…
adminBaşabaş Noktası Nedir? Başabaş Noktasının Hesaplanması İşletmelerin başabaş üretim düzeyinin hesaplanmasında grafik yöntem, matematiksel (cebirsel) yöntem ve deneme – yanılma yöntemi olmak üzere üç yöntem kullanılabilir. Grafik Yöntemi Doğrusal başabaş…
