T.C.
MALİYE BAKANLIĞI
Muhasebat Genel Müdürlüğü |
Sayı : |
90192509-210.05.02-13278 |
26/11/2014 |
Konu : |
Taşınmazlara İlişkin İşlemler. |
Sayıştay tarafından hazırlanan kamu idaresi raporları ile Bakanlığımıza intikal eden denetim raporlarının incelenmesi sonucunda, taşınmazların taksitli satışı, kiralanması ve taşınmazlar üzerinde irtifak hakkı tesisi ile bedelsiz devrine ilişkin işlemlerin muhasebe kayıtlarına hatalı ve/veya eksik yansıtıldığı anlaşılmış olup, uygulama birliğinin sağlanması amacıyla söz konusu işlemlerin aşağıda yer alan açıklamalar ve ekte yer alan örnekler çerçevesinde yapılması uygun görülmüştür.
Bu çerçevede;
1- 6831 sayılı Orman Kanunun 2 nci maddesinin (b) bendi (2/B) kapsamındaki taşınmazların satış işlemlerinin muhasebeleştirilmesi Kamu Harcama ve Muhasebe Bilişim Sistemi (KBS) üzerinden otomatik olarak yapıldığından bunların dışındaki taşınmazların taksitli satışlarında, genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinde milli emlak birimleri, diğer idarelerde ise satışa yetkili birimlerce taşınmazın satışına ilişkin sözleşme ile ödeme tarihlerini gösteren formun birer örneği,
2- Genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinde milli emlak birimleri, diğer idarelerde ise yetkili birimler tarafından yapılan her bir kiralama sözleşmesi ve irtifak hakkı tesisine ilişkin belgeler ile ödeme tarihlerini gösteren formun birer örneği,
3- İlgili mevzuatı uyarınca bedelsiz devre konu olan taşınmazlara ilişkin belgelerin birer örneği,
Üç iş günü içinde muhasebe birimlerine intikal ettirilecektir.
Muhasebe birimlerinin kendilerine intikal eden belgelere dayanarak muhasebeleştirme işlemlerini yapabilmelerini teminen, detaylı hesap planlarına açılan yeni hesaplar ile bu hesaplara ne şekilde kayıt yapılacağı aşağıda açıklanmıştır.
Taşınmazlardan kiraya verilenler ile üzerinde irtifak hakkı tesis edilenlerin kayıtlı değerleri ile izlenebilmesi amacıyla 990-Kiraya Verilen, İrtifak Hakkı Tesis Edilen Maddi Duran Varlıkların Kayıtlı Değerleri Hesabı, bu taşınmazlardan elde edilecek toplam kira gelirleri ile irtifak hakkı gelirlerinin yıllar itibarıyla izlenebilmesi amacıyla 993-Maddi Duran Varlıkların Kira ve İrtifak Hakkı Gelirleri Hesabı ihdas edilmiş olup, bu hesapların yardımcı hesapları EK 2’de yer almaktadır.
Buna göre;
1- Kiraya verilen taşınmazlar ile üzerinde irtifak hakkı tesis edilen taşınmazlara ilişkin belgeler muhasebe birimlerine verildiğinde, kayıtlı değerleri üzerinden 990-Kiraya Verilen, İrtifak Hakkı Tesis Edilen Maddi Duran Varlıkların Kayıtlı Değerleri Hesabının ilgili yardımcı hesabına borç, 999- Diğer Nazım Hesaplar Karşılığı Hesabına alacak; diğer taraftan toplam kira ve irtifak hakkı tesisi gelirleri (peşin tahsil edilenler hariç) tahsil edileceği yıllara göre 993-Maddi Duran Varlıkların Kira ve İrtifak Hakkı Gelirleri Hesabının bölümlenmiş yardımcı hesaplarına borç, 999- Diğer Nazım Hesaplar Karşılığı Hesabına alacak kaydedilecektir.
2- Dönem sonlarında, 993-Maddi Duran Varlıkların Kira ve İrtifak Hakkı Gelirleri Hesabının bölümlenmiş yardımcı hesaplarında kayıtlı tutarlar sürenin güncellenmesi amacıyla bu hesaba borç ve alacak kaydedilecektir.
3- Kira ve irtifak hakkı tesisi gelirleri tahsil edildiğinde 999- Diğer Nazım Hesaplar Karşılığı Hesabına borç, 993-Maddi Duran Varlıkların Kira ve İrtifak Hakkı Gelirleri Hesabına alacak kaydedilir. Kira sözleşmesi ya da irtifak hakkı tesisi süresi sona erdiğinde 999- Diğer Nazım Hesaplar Karşılığı Hesabına borç, 990-Kiraya Verilen, İrtifak Hakkı Tesis Edilen Maddi Duran Varlıkların Kayıtlı Değerleri Hesabına alacak kaydedilecektir.
4- Taşınmazların bedelsiz devri ile taksitli satışlarının muhasebeleştirilmesine ilişkin işlemler Merkezi Yönetim Muhasebe Yönetmeliğinin ilgili hükümlerine göre yerine getirilecektir.
Diğer taraftan, 6831 sayılı Kanunun 2 nci maddesinin (b) bendi (2/B) dışındaki taşınmazlarla ilgili olarak önceden yapılmış taksitli satış ve kiralamaya ilişkin sözleşmeler ile irtifak hakkı tesisine ilişkin belgeler milli emlak birimleri veya yetkili birimler tarafından incelenerek ödenmemiş taksitlerin tespit edilmesi halinde, sözleşme veya belgeler ile ödeme tarihlerini gösteren formların birer örneğinin muhasebe birimlerine intikal ettirilerek kalan taksitlerin muhasebeleştirme işlemlerinin 20/12/2014 tarihine kadar yapılması sağlanacaktır.
Bilgilerini ve gereğini arz ve rica ederim.
|
Naci AĞBAL
Bakan a.
Müsteşar |
EK :
1- Örnek muhasebe kayıtları (8 sayfa)
2- Yardımcı hesap kodları (1 sayfa) |
DAĞITIM :
5018 sayılı Kanuna Ekli (II) ve (III) Sayılı Cetvellerde Yer Alan Kamu İdarelerine
81 İl Valiliğine (Defterdarlık)
Merkez Saymanlık Müdürlüklerine |
EK-1
A- TAŞINMAZLARIN KİRALANMASI
Örnek 1: Hazineye ait kayıtlı değeri 1.200.000 TL olan bina, 01/08/2014 tarihinde yapılan sözleşme ile aylık 10.000 TL bedelle bir yıllığına (A) şahsına kiraya verilmiştir. Kira sözleşmesi 01/08/2014 tarihinde başlamakta olup, sözleşmeye göre kira bedeli sözleşmenin başladığı tarihte tek seferde peşin olarak tahsil edilecektir. Buna göre, muhasebe kayıtları aşağıdaki şekilde yapılacaktır.
1- 01/08/2014 tarihinde yapılan kiralama işlemine ilişkin sözleşmenin bir nüshası muhasebe birimine verilmiştir.
Kiraya verilen taşınmaz, kayıtlı değeri üzerinden nazım hesaba alınmıştır.
990 – Kiraya Verilen, İrtifak Hakkı Tesis Edilen
Maddi Duran Varlıkların Kayıtlı Değerleri Hs.
01.03 – Binalar
999 – Diğer Nazım Hesaplar Karşılığı Hs. |
1.200.000,00
|
1.200.000,00 |
Kira bedeli peşin tahsil edildiği için 993 – Maddi Duran Varlıkların Kira ve İrtifak Gelirleri Hesabına kayıt yapılmayacaktır.
2- 01/08/2014 tarihinde, bir yıllık kira gelirinin tamamı peşin olarak banka aracılığıyla tahsil edilmiştir.
102 – Banka Hs.
600 – Gelirler Hs.
03.06.01.99 – Diğer Taşınmaz Kira Geliri
480 – Gelecek Yıllara Ait Gelirler Hs.
03.06.01.99 – Diğer Taşınmaz Kira Geliri |
120.000,00 |
50.000,00
70.000,00 |
805 – Gelir Yansıtma Hs.
800 – Bütçe Gelirleri Hs.
03.06.01.99 – Diğer Taşınmaz Kira Geliri |
120.000,00 |
120.000,00 |
3- 31/12/2014 tarihinde yıl sonu itibarıyla tahakkuk zamanına bir yıldan daha az süre kalan peşin tahsil edilmiş kira gelirleri kısa vadeli yabancı kaynaklar ana hesap grubunda yer alan ilgili hesaba aktarılmıştır.
480 – Gelecek Yıllara Ait Gelirler Hs.
03.06.01.99 – Diğer Taşınmaz Kira Geliri
380 – Gelecek Aylara Ait Gelirler Hs.
03.06.01.99 – Diğer Taşınmaz Kira Geliri |
70.000,00 |
70.000,00 |
|
|
|
4- 2015 yılı açılış kaydını takiben, peşin tahsil eden kira gelirlerinden 2015 yılı içinde tahakkuk edecek tutarlar faaliyet hesapları hesap grubundaki ilgili hesaba aktarılmıştır.
380 – Gelecek Aylara Ait Gelirler Hs.
03.06.01.99 – Diğer Taşınmaz Kira Geliri
600 – Gelirler Hs.
03.06.01.99 – Diğer Taşınmaz Kira Geliri |
70.000,00 |
70.000,00 |
5- Kira sözleşmesinin sona ermesi nedeniyle nazım hesaplar kapatılmıştır.
999 – Diğer Nazım Hesaplar Karşılığı Hs.
990 – Kiraya Verilen, İrtifak Hakkı Tesis Edilen
Maddi Duran Varlıkların Kayıtlı Değerleri Hs.
01.03 – Binalar |
1.200.000,00
|
1.200.000,00 |
Örnek 2: Hazineye ait kayıtlı değeri 1.200.000 TL olan bina, aylık 10.000 TL bedelle bir yıllığına 01/06/2014 tarihinde yapılan sözleşme ile (A) şahsına kiraya verilmiştir. Kira sözleşmesi 01/07/2014 tarihinde başlamaktadır. Sözleşmeye göre kira bedeli sözleşmenin sonunda tek seferde peşin olarak tahsil edilecektir. Buna göre, muhasebe kayıtları aşağıdaki şekilde yapılacaktır.
1- 01/06/2014 tarihinde, yapılan kiralama işlemine ilişkin sözleşmenin bir nüshası muhasebe birimine verilmiştir.
Kiraya verilen taşınmaz kayıtlı değeri üzerinden nazım hesaba alınmıştır.
990 – Kiraya Verilen, İrtifak Hakkı Tesis Edilen
Maddi Duran Varlıkların Kayıtlı Değerleri Hs.
01.03. – Binalar
999 – Diğer Nazım Hesaplar Karşılığı Hs. |
1.200.000,00
|
1.200.000,00 |
Kira gelirinin tamamı 2015 yılında tahsil edileceğinden 993.01.03.02 – N+1 Yılında Tahsil Edilecek Kira Gelirleri yardımcı hesap koduna kaydedilecektir.
993 – Maddi Duran Varlıkların Kira ve İrtifak Hakkı
Gelirleri Hs.
01.03.02 – N+1 Yılında Tahsil Edilecek Kira Gelirleri
999 – Diğer Nazım Hesaplar Karşılığı Hs. |
120.000,00
|
120.000,00 |
2- 31/12/2014 tarihinde, 2014 yılına ilişkin olarak tahakkuk eden altı aylık kira tutarı muhasebe kayıtlarına alınmıştır.
120 – Gelirlerden Alacaklar Hs.
03.06.01.99 – Diğer Taşınmaz Kira Geliri
600 – Gelirler Hs.
03.06.01.99 – Diğer Taşınmaz Kira Geliri |
60.000,00 |
60.000,00 |
3- 31/12/2014 tarihinde nazım hesapta izlenen kira bedeli için dönem sonu yardımcı hesaplar arası aktarma işlemi yapılmıştır.
993 – Maddi Duran Varlıkların Kira ve İrtifak Hakkı
Gelirleri Hs.
01.03.01 – N Yılında Tahsil Edilecek Kira Gelirleri
993 – Maddi Duran Varlıkların Kira ve İrtifak Hakkı Gelirleri Hs.
01.03.02 – N+1 Yılında Tahsil Edilecek Kira Gelirleri |
120.000,00
|
120.000,00 |
4- 30/06/2015 tarihinde, 2015 yılına ilişkin olarak tahakkuk eden altı aylık kira tutarı muhasebe kayıtlarına alınmıştır.
120 – Gelirlerden Alacaklar Hs.
03.06.01.99 – Diğer Taşınmaz Kira Geliri
600 – Gelirler Hs.
03.06.01.99 – Diğer Taşınmaz Kira Geliri |
60.000,00 |
60.000,00 |
5- 01/07/2015 tarihinde, sözleşmenin sona ermesini müteakip kira bedeli kiracı tarafından muhasebe biriminin banka hesabına yatırılmıştır.
102 – Banka Hs.
120- Gelirlerden Alacaklar Hs.
03.06.01.99 – Diğer Taşınmaz Kira Geliri |
120.000,00 |
120.000,00 |
805- Gelir Yansıtma Hs.
800- Bütçe Gelirleri Hs.
03.06.01.99 – Diğer Taşınmaz Kira Geliri |
120.000,00 |
120.000,00 |
999 – Diğer Nazım Hesaplar Karşılığı Hs.
990 – Kiraya Verilen, İrtifak Hakkı Tesis Edilen
Maddi Duran Varlıkların Kayıtlı Değerleri Hs.
01.03 – Binalar |
1.200.000,00 |
1.200.000,00 |
999 – Diğer Nazım Hesaplar Karşılığı Hs.
993 – Maddi Duran Varlıkların Kira ve İrtifak
Hakkı Gelirleri Hs.
01.03.01 – N Yılında Tahsil Edilecek Kira Gelirleri |
120.000,00
|
120.000,00 |
Örnek 3: Hazineye ait kayıtlı değeri 1.200.000 TL olan bina, yıllık 120.000 TL bedelle üç yıllığına 01/01/2014 tarihinde yapılan sözleşme ile (A) şahsına kiraya verilmiştir. Kira sözleşmesi 01/01/2014 tarihinde başlamaktadır. Sözleşmeye göre her yıla ait kira bedeli takip eden yılın Ocak ayı içinde tahsil edilecektir. Buna göre, muhasebe kayıtları aşağıdaki şekilde yapılacaktır.
1- 01/01/2014 tarihinde, yapılan kiralama işlemine ilişkin sözleşmenin bir nüshası muhasebe birimine verilmiştir.
Kiraya verilen taşınmaz kayıtlı değeri üzerinden nazım hesaba alınmıştır.
990 – Kiraya Verilen, İrtifak Hakkı Tesis Edilen
Maddi Duran Varlıkların Kayıtlı Değerleri Hs.
01.03 – Binalar
999 – Diğer Nazım Hesaplar Karşılığı Hs. |
1.200.000,00
|
1.200.000,00 |
Kira gelirleri tahsil edileceği vadeye göre 993- Maddi Duran Varlıkların Kira ve İrtifak Hakkı Gelirleri Hesabının bölümlenmiş yardımcı hesaplarına kaydedilmiştir.
993 – Maddi Duran Varlıkların Kira ve İrtifak Hakkı
Gelirleri Hs.
01.03.02 – N+1 Yılında Tahsil Edilecek Kira Gelirleri (120.000)
01.03.03 – N+2 Yılında Tahsil Edilecek Kira Gelirleri (120.000)
01.03.04 – N+3 ve Sonraki Yıllarda Tahsil Edilecek Kira Gelirleri (120.000)
999 – Diğer Nazım Hesaplar Karşılığı Hs. |
360.000,00
|
360.000,00 |
2- 31/12/2014 tarihinde, 2014 yılına ilişkin tahakkuk eden kira gelirinin muhasebe kaydı yapılmıştır.
120 – Gelirlerden Alacaklar Hs.
03.06.01.99 – Diğer Taşınmaz Kira Geliri
600 – Gelirler Hs.
03.06.01.99 – Diğer Taşınmaz Kira Geliri |
120.000,00 |
120.000,00 |
3 – 31/12/2014 tarihinde nazım hesapta izlenen kira bedelleri için dönem sonu yardımcı hesaplar arası aktarma işlemi yapılmıştır.
993 – Maddi Duran Varlıkların Kira ve İrtifak Hakkı
Gelirleri Hs.
01.03.01 – N Yılında Tahsil Edilecek Kira Gelirleri (120.000)
01.03.02 – N+1 Yılında Tahsil Edilecek Kira Gelirleri (120.000)
01.03.03 – N+2 Yılında Tahsil Edilecek Kira Gelirleri (120.000)
993 – Maddi Duran Varlıkların Kira ve İrtifak
Hakkı Gelirleri Hs.
01.03.02 – N+1 Yılında Tahsil Edilecek Kira Gelirleri (120.000)
01. 03.03 – N+2 Yılında Tahsil Edilecek Kira Gelirleri (120.000)
01.03.04 – N+3 ve Sonraki Yıllarda Tahsil Edilecek Kira Gelirleri (120.000) |
360.000,00
|
360.000,00 |
4- 2014 yılına ait kira geliri 2015 Ocak ayı sonunda banka aracılığı ile tahsil edilmiştir.
102 – Banka Hs.
120- Gelirlerden Alacaklar Hs.
03.06.01.99 – Diğer Taşınmaz Kira Geliri |
120.000,00 |
120.000,00 |
805- Gelir Yansıtma Hs.
800- Bütçe Gelirleri Hs.
03.06.01.99 – Diğer Taşınmaz Kira Geliri |
120.000,00 |
120.000,00 |
999 – Diğer Nazım Hesaplar Karşılığı Hs.
993 – Maddi Duran Varlıkların Kira ve İrtifak
Hakkı Gelirleri Hs.
01.03.01 – N Yılına Ait Kira Gelirleri |
120.000,00
|
120.000,00 |
5- 2015 ve 2016 yılına ait kira gelirine ilişkin işlemler bu örneğin 1,2,3 ve 4 üncü maddelerine göre yapılacaktır.
6- Kira sözleşmesinin sona ermesi nedeniyle nazım hesaplar kapatılmıştır.
999 – Diğer Nazım Hesaplar Karşılığı Hs.
990 – Kiraya Verilen, İrtifak Hakkı Tesis Edilen
Maddi Duran Varlıkların Kayıtlı Değerleri Hs.
01.03 – Binalar |
1.200.000,00
|
1.200.000,00 |
B- TAŞINMAZLAR ÜZERİNDE İRTİFAK HAKKI TESİSİ
Örnek 4: Hazineye ait kayıtlı değeri 6.000.000 TL olan arsa üzerinde 15/12/2014 tarihinde otel yapımı için (A) şahsı lehine yıllık 10.000 TL bedel ile 20 yıllığına irtifak hakkı tesis edilmiştir. İrtifak hakkı 01/01/2015 tarihinden itibaren geçerli olacaktır. Her yıla ait irtifak hakkı bedeli takip eden yılın Ocak ayı içinde tahsil edilecektir.
1- 15/12/2014 tarihinde, yapılan irtifak hakkı tesisi işlemine ilişkin belgenin bir nüshası muhasebe birimine verilmiştir.
İrtifak hakkı tesis edilen taşınmaz kayıtlı değeri üzerinden nazım hesaba alınmıştır.
990 – Kiraya Verilen, İrtifak Hakkı Tesis Edilen
Maddi Duran Varlıkların Kayıtlı Değerleri Hs.
02.01 – Arazi ve Arsalar
999 – Diğer Nazım Hesaplar Karşılığı Hs. |
6.000.000,00
|
6.000.000,00 |
İrtifak hakkı gelirleri tahsil edileceği vadeye göre 993- Maddi Duran Varlıkların Kira ve İrtifak Hakkı Gelirleri Hesabının bölümlenmiş yardımcı hesaplarına kaydedilmiştir.
993 – Maddi Duran Varlıkların Kira ve İrtifak Hakkı
Gelirleri Hs.
02.01.03- N+2 Yılında Tahsil Edilecek İrtifak Hakkı Gelirleri (10.000)
02.01.04 – N+3 ve Sonraki Yıllarda Tahsil Edilecek İrtifak Hakkı Gelirleri (190.000)
999 – Diğer Nazım Hesaplar Karşılığı Hs. |
200.000,00
|
200.000,00 |
2 – 31/12/2014 tarihinde nazım hesapta izlenen irtifak hakkı gelirlerinin dönem sonu yardımcı hesaplar arası aktarma işlemi yapılacaktır.
3- 31/12/2015 tarihinde (2015 yılına ilişkin) bir yıllık irtifak hakkı geliri tahakkuk ettirilerek muhasebe kayıtlarına alınmıştır.
4- 31/12/2015 tarihinde nazım hesapta izlenen irtifak hakkı gelirlerinin dönem sonu yardımcı hesaplar arası aktarma işlemi yapılacaktır.
5- 31/01/2016 tarihinde, irtifak hakkı tesisine ilişkin bir yıllık gelir banka aracılığıyla tahsil edilmiştir.
6- Sözleşme devamı süresince bu örneğin 3, 4 ve 5 inci maddelerindeki işlemler her yıl ilgili tarihlerde tekrar yapılacaktır.
7- İrtifak hakkı tesisinin sona ermesi nedeniyle nazım hesaplar kapatılmıştır.
1- 01/05/2014 tarihinde satış işlemine ilişkin muhasebe kaydı yapılmıştır.
2- 01/11/2014 tarihinde ilk taksit banka aracılığı ile tahsil edilmiştir.
3- 31/12/2014 tarihinde yılsonu itibarıyla vadesi bir yılın altına inen faaliyet alacağı dönen varlıklar ana hesap grubunda yer alan ilgili hesaba aktarılmıştır.
4- 01/06/2015 tarihinde ikinci taksit banka aracılığı ile tahsil edilmiştir.