STRATEJİ GELİŞTİRME BİRİMLERİNİN FONKSİYONLARI
I-GİRİŞ:
5018 sayılı kanunun 2006 yılında yürürlüğe girmesi ile kamu mali yönetiminde önemli değişiklikler olmuştur. Bu kanunla beraber mali sistemimizde bazı birimler mali süreçlerden kaldırılmış (bütçe daire başkanlıkları, maliye başkanlıkları), bazı birimlerin görev tanımlarında önemli değişmeler olmuş (muhasebe yetkilisi), yeni kurulan bazı birimlerde (harcama yetkilisi) mali sürece dahil olmuştur.
5018 sayılı kanunun mali literatürümüze kazandırdığı kavramlardan birisi de Strateji Geliştirme birimleridir. Söz konusu yapı, geçmişte Araştırma Planlama Koordinasyon birimlerine yeni fonksiyonlar yüklenilmesiyle oluşturulmuştur.
Yeni haliyle Strateji Geliştirme birimleri, ilgili kurumların mali işlemlerinin tek bir merkezden yönetim ve koordinasyon amacıyla kurulmuştur.
II-STRATEJİ BİRİMLERİNİN GÖREV VE FONKSİYONLARI:
A-Strateji Geliştirme Birimlerinin Fonksiyonları:
Strateji geliştirme birimlerinin görevleri, aşağıda belirtilen fonksiyonlar kapsamında yürütülür:
- a) Stratejik yönetim ve planlama.
1) Misyon belirleme.
2) Kurumsal ve bireysel hedefler oluşturma.
3) Veri-analiz ve araştırma-geliştirme.
- b) Performans ve kalite ölçütleri geliştirme.
- c) Yönetim bilgi sistemi.
- d) Malî hizmetler.
1) Bütçe ve performans programı.
2) Muhasebe, kesin hesap ve raporlama.
3) İç kontrol.
İdarelerin görev alanı ve teşkilat yapılarına göre, bu fonksiyonlar alt birimler tarafından yürütülür. Bu fonksiyonlar birleştirilerek bir veya daha fazla alt birim tarafından yürütülebileceği gibi, bir fonksiyon birden fazla sayıda alt birim tarafından da yürütülebilir. Ancak, malî hizmetler fonksiyonu kapsamında yürütülen iç kontrol faaliyetinin, diğer faaliyetleri yürüten alt birim ve personelden ayrı bir alt birim ve personel tarafından yürütülmesi zorunludur. Genel bütçe kapsamı dışında kalan idarelerde, muhasebe yetkililiği görevi, strateji geliştirme biriminin muhasebe-kesin hesap ve raporlama fonksiyonunu yürüten alt birim yöneticisi tarafından yerine getirilir.
1-Stratejik yönetim ve planlama fonksiyonu:
Stratejik yönetim ve planlama fonksiyonu kapsamında yürütülecek görevler şunlardır:
- a) İdarenin stratejik planlama çalışmalarına yönelik bir hazırlık programı oluşturmak, idarenin stratejik planlama sürecinde ihtiyaç duyulacak eğitim ve danışmanlık hizmetlerini vermek veya verilmesini sağlamak ve stratejik planlama çalışmalarını koordine etmek.
- b) Stratejik planlamaya ilişkin diğer destek hizmetlerini yürütmek.
- c) İdare faaliyet raporunu hazırlamak.
- d) İdarenin misyonunun belirlenmesi çalışmalarını yürütmek.
- e) İdarenin görev alanına giren konularda, hizmetleri etkileyecek dış faktörleri incelemek.
- f) Yeni hizmet fırsatlarını belirlemek, etkililik ve verimliliği önleyen tehditlere tedbirler almak.
- g) Kurum içi kapasite araştırması yapmak, hizmetlerin etkililiğini ve yararlanıcı memnuniyetini analiz etmek ve genel araştırmalar yapmak.
- h) İdarenin üstünlük ve zayıflıklarını tespit etmek.
- i) İdarenin görev alanıyla ilgili araştırma-geliştirme faaliyetlerini yürütmek.
- j) İdare faaliyetleri ile ilgili bilgi ve verileri toplamak, tasnif etmek, analiz etmek.
2-Performans ve Kalite Ölçütleri Geliştirme Fonksiyonu:
Performans ve kalite ölçütleri geliştirme fonksiyonu kapsamında yürütülecek görevler şunlardır:
- a) İdarenin görev alanına giren konularda performans ve kalite ölçütleri geliştirmek.
- b) İdarenin yönetimi ile hizmetlerin geliştirilmesi ve performansla ilgili bilgi ve verileri toplamak, analiz etmek ve yorumlamak.
- c) İdarenin ve/veya birimlerin belirlenen performans ve kalite ölçütlerine uyumunu değerlendirerek üst yöneticiye sunmak.
3-Yönetim Bilgi Sistemi Fonksiyonu:
Yönetim bilgi sistemi fonksiyonu kapsamında yürütülecek görevler şunlardır:
- a) Yönetim bilgi sistemlerine ilişkin hizmetleri varsa ilgili birimlerle işbirliği içinde yerine getirmek.
- b) Yönetim bilgi sisteminin geliştirilmesi çalışmalarını yürütmek.
- c) İstatistikî kayıt ve kalite kontrol işlemlerini yapmak.
4-Malî hizmetler Fonksiyonu
Malî hizmetler fonksiyonu kapsamında yürütülecek görevler şunlardır:
- a) Bütçe ve performans programı;
1) Performans programı hazırlıklarının koordinasyonunu sağlamak,
2) Bütçeyi hazırlamak,
3) Ayrıntılı harcama veya finansman programını hazırlamak,
4) Bütçe işlemlerini gerçekleştirmek ve kayıtlarını tutmak,
5) Ödenek gönderme belgesi düzenlemek,
6) Gelirlerin tahakkuku ile gelir ve alacakların takip işlemlerini yürütmek,
7) Yatırım programı hazırlıklarının koordinasyonunu sağlamak, uygulama sonuçlarını
izlemek ve yıllık yatırım değerlendirme raporunu hazırlamak,
8) Bütçe uygulama sonuçlarını raporlamak; sorunları önleyici ve etkililiği artırıcı tedbirler üretmek,
9) İdare faaliyetlerinin stratejik plan, performans programı ve bütçeye uygunluğunu
izlemek ve değerlendirmek.
- b) Muhasebe, kesin hesap ve raporlama;
1) Genel bütçe kapsamı dışındaki idarelerde muhasebe hizmetlerini yürütmek,
2) Bütçe kesin hesabını hazırlamak,
3) Mal yönetim dönemine ilişkin icmal cetvellerini hazırlamak,
4) Malî istatistikleri hazırlamak.
- c) İç kontrol;
1) İç kontrol sisteminin kurulması, standartlarının uygulanması ve geliştirilmesi konularında çalışmalar yapmak,
2) İdarenin görev alanına ilişkin konularda standartlar hazırlamak,
3) Ön malî kontrol görevini yürütmek,
4) Amaçlar ile sonuçlar arasındaki farklılığı giderici ve etkililiği artırıcı tedbirler önermek.
B-Strateji Geliştirme Birimlerinin Görevleri:
Aşağıda belirtilen görevler, strateji geliştirme birimleri tarafından yürütülür:
- a) Ulusal kalkınma strateji ve politikaları, yıllık program ve hükümet programı çerçevesinde idarenin orta ve uzun vadeli strateji ve politikalarını belirlemek, amaçlarını oluşturmak üzere gerekli çalışmaları yapmak.
- b) İdarenin görev alanına giren konularda performans ve kalite ölçütleri geliştirmek ve bu kapsamda verilecek diğer görevleri yerine getirmek.
- c) İdarenin yönetimi ile hizmetlerin geliştirilmesi ve performansla ilgili bilgi ve verileri toplamak, analiz etmek ve yorumlamak.
- d) İdarenin görev alanına giren konularda, hizmetleri etkileyecek dış faktörleri incelemek, kurum içi kapasite araştırması yapmak, hizmetlerin etkililiğini ve tatmin düzeyini analiz etmek ve genel araştırmalar yapmak.
- e) Yönetim bilgi sistemlerine ilişkin hizmetleri yerine getirmek.
- f) İdarede kurulmuşsa Strateji Geliştirme Kurulunun sekretarya hizmetlerini yürütmek.
- g) İdarenin stratejik plan ve performans programının hazırlanmasını koordine etmek ve sonuçlarının konsolide edilmesi çalışmalarını yürütmek.
- h) İzleyen iki yılın bütçe tahminlerini de içeren idare bütçesini, stratejik plan ve yıllık performans programına uygun olarak hazırlamak ve idare faaliyetlerinin bunlara uygunluğunu izlemek ve değerlendirmek.
- i) Mevzuatı uyarınca belirlenecek bütçe ilke ve esasları çerçevesinde, ayrıntılı harcama programı hazırlamak ve hizmet gereksinimleri dikkate alınarak ödeneğin ilgili birimlere gönderilmesini sağlamak.
- j) Bütçe kayıtlarını tutmak, bütçe uygulama sonuçlarına ilişkin verileri toplamak, değerlendirmek ve bütçe kesin hesabı ile malî istatistikleri hazırlamak.
- k) İlgili mevzuatı çerçevesinde idare gelirlerini tahakkuk ettirmek, gelir ve alacaklarının takip ve tahsil işlemlerini yürütmek.
1050 sayılı kanunun yürürlükte olduğu dönmede Araştırma Planlama Koordinasyon Kurulu olarak mali süreçte rol alan birimler, 5018 sayılı kanunun yürürlüğe girmesi ile Strateji Geliştirme Birimi olarak yeniden adlandırılmıştır.
Fakat Strateji Geliştirme Birimlerinde yaşanan isim değişikliğinden ziyade, bu birimlere atfedilen yeni görevler dikkat çekicidir.
Söz konusu yapı, kurumların merkez ve taşra teşkilatlarında çok önemli mali görevler üstlenmişlerdir. Bundan sonraki süreçte de ifa ettikleri görevler artarak devam edeceği açıktır.
Bu çerçevede kamu idareleri strateji geliştirme birimlerinin etkin bir şekilde çalışabilmesi gereken her türlü tedbiri almak durumundadırlar.