Stagflasyon, ekonomi haberlerini yakından takip eden birçok kişi tarafından sorgulanan terimler arasında yer almaya başladı. Ekonomide durgunluk ile enflasyonun aynı anda görüldüğü bir durum olarak tanımlanan stagflasyonun sebepleri merak ediliyor. Peki, stagflasyon ne demek, ne anlama geliyor? Stagflasyon olursa üretici ve tüketici nasıl etkilenir?
Stagflasyon ne demek, ne anlama geliyor? Stagflasyonun sebepleri nelerdir?
Stagflasyon kelimesinin anlamı, ekonomiyi yakından takip eden vatandaşlar tarafından merakla sorgulanıyor. Stagflasyonun yaşandığı bir ülkede ekonomideki işsizlik oranı artarken fiyatlar da hızla yükselişe geçmektedir. Peki, Stagflasyon ne demek, ne anlama geliyor?
STAGFLASYON NEDİR?
Stagflasyon, stagnasyon (durgunluk) ve enflasyonun aynı zamanda görüldüğü durumu ifade eder. Ekonomide stagflasyon olduğu dönemlerde piyasa durgundur ve fiyatlar yükseliştedir. Stagflasyon zamanlarında durgunluk ve fiyat yükselişini işsizlik oranındaki artış takip eder.
1970 yılında İngilizcede stagnation (stagnasyon, gayri safi millî hasıla hızının ortalamadan daha düşük bir hızda büyümesi) ile inflation (enflasyon, fiyatlar genel düzeyinin sürekli ve hissedilir artışı) kelimelerinin birleşmesinden türetilmiştir.
KLASİK İKTİSAT TEORİSİNE GÖRE STAGFLASYON
Hem Klasik İktisat Teorisi’nde hem de Keynesyen Teori’de stagflasyon, paradoksal bir durumdur (normalde enflasyon ve işsizlik oranı arasında ters orantı mevcuttur biri düşerken diğeri yükselir; ancak stagflasyon ortamında her ikisi de yükselmektedir).
Her iki kuram çerçevesinde açıklanması olanaksızdır. Ekonomilerde enflasyonun ortaya çıkması, toplam talebin toplam arzı aşacak derecede artması sonucudur.
Toplam arz, toplam talepteki artışı karşılayamamaktadır çünkü ekonomide, istihdam edilerek üretimi artıracak iş gücü kalmamıştır, ekonomi tam istihdamdadır. Oysa durgunluk, istihdamın düşmesidir.
Stagflasyon ne demek, ne anlama geliyor? Stagflasyonun sebepleri nelerdir? – 1
STAGFLASYONUN SEBEPLERİ NELERDİR?
Sebeplerini net bir biçimde ortaya koymak çok kolay olmamakla birlikte stagflasyon durumları çeşitli nedenlerden kaynaklanabilir. Stagflasyonun ilk örneklerinden birinin 1970’lerde yaşanan petrol krizi olduğunu düşünen iktisatçılar vardır.
Buna göre, petrol krizinin yaşanması ardından petrol fiyatlarının petrol ihraç eden ülkeler tarafından arttırıldığı ve bu nedenle stagflasyon yaşandığına dair görüşler mevcuttur. Petrol fiyatlarında yaşanan bu artışın dünya genelinde bir resesyona neden olduğu da bu görüşler arasındadır. Resesyon ekonomik büyümenin negatif olduğu durumu ifade eder.
Artan petrol fiyatları petrol ile ilişkili ürünlerin üretim maliyetlerinde bir artışa neden olması beklenir. Üretim maliyetlerindeki artış talep düşmediği halde arzda bir daralma meydana gelmesine yol açtığı düşünülür. Dolayısıyla, enflasyonda da bir artış görülebilir.
Üretim maliyetlerindeki artış üretimde gerilemeye neden olurken bu gerileme işsizliğin artış göstermesine neden olan bir diğer faktör olarak sayılabilir. İşsizliğin artması da yine ekonomik büyümenin yavaşlamasına etki eden unsurlardan bir tanesi olabilir.
Stagflasyon ne demek, ne anlama geliyor? Stagflasyonun sebepleri nelerdir? – 2
STAGFLASYON TÜKETİCİ VE ÜRETİCİLERİ NASIL ETKİLER?
Stagflasyon üreticiler tarafından bakıldığında üretim maliyetlerinin artmasına neden olurken üretimde maliyetlerin artması üreticileri maliyetleri kısmaya itebilir. Bunun sonunda da iş gücü piyasasında bir durulma hali görülebilir.
İşsizliğin yükselmesine neden olan artan maliyetler tüketiciye giden son ürünün fiyatlarına yansımakta dolayısıyla da tüketici nezdinde onların daha yüksek fiyatlarla karşı karşıya kalmasına yol açabildiği görülmektedir.
Stagflasyon durumlarında işsizliğin artması ve fiyatların yükselmesiyle birlikte alım gücünde düşüş görünen tüketiciler enflasyonla karşı karşıya kalabilir ve yaşanılan enflasyon beklenilenin de üzerine çıkarak daha hızlı bir şekilde artış gösterebilir.
Stagflasyon Nedir?
Stagflasyon tanımı, ekonomi biliminde stagnasyon (durgunluk) ile enflasyonun aynı anda görüldüğü durumu ifade eder. Para piyasalarında endişe verici olarak ifade edilen stagflasyon, hem enflasyonun hem de durgunluğun yaşandığı özel bir durumdur. Farklı sebeplere bağlı olarak gerçekleşen stagflasyon ortamında ekonomik açıdan işsizlik oranı artar ve aşırı fiyat yükselişleri kaçınılmaz olur. Bir devlet ekonomisi için büyük riskler taşıyan stagflasyon çözümü için para politikasında radikal kararlar alınması gerekebilir.
Stagflasyon Neden Olur?
Stagflasyon sebepleri, klasik iktisat teorisine göre farklı nedenlerden oluşabilir. İngilizce olarak iki kelimenin bir araya gelmesiyle oluşan stagflasyon, iki ekonomik durumun aynı anda yaşandığını ifade eder.
Stagnasyon yani Gayri Safi Milli Hasıla’daki büyüme hızının ortalamadan daha düşük olması ile enflasyon kelimesinin birleşiminden türetilmiştir. Endişe verici bir durum olarak tanımlanan stagflasyon piyasa hem durgunluğun hem de enflasyonun yani fiyat artışlarının görülmesi demektir.
Genel anlamda stagflasyon sebepleri arasında şunlar yer alır:
Tüketim oranının ve fiyatların hızla artması
Para arzının üretimden daha fazla olması
Yanlış maliye ve para politikaları
Döviz kurunda istikrarsızlık ve hızlı yükselişler
Finansal krizler
Gelişmiş veya gelişmekte olan ülke ekonomilerinde kriz yaratan stagflasyon, işsizlik oranıyla birlikte geçim sıkıntısı yaratabilir. Stagflasyon yaşandığında temel geçim ürünlerine olan talep azalmış olsa bile fiyatlar artmaya devam eder.
Durgunluk ortamında yüksek enflasyon yaşanmasına neden olan stagflasyona çözüm bulmak Merkez Bankası ve para yönetiminin sorumluluğundadır.
Stagflasyon Olursa Ne Olur?
Stagflasyon krizi halinde hükümet ve para politikasını belirleyen kurumların bazı politika değişikliklerine gitmesi gerekebilir. Enflasyonla mücadele etmek için para politikaları sıkılaşır ve faizler artırılır.
Aynı zamanda ülkede faaliyet gösteren tüm yerli ve yabancı sermaye bankalardaki mevduatlara ilişkin zorunlu karşılık oranları yükseltilir. Ekonomide nakit para sıkılaştırmasına gidilir veya bunlara benzer minvalde faaliyetler gerçekleştirilir.
Stagflasyon olması halinde ekonomide bazı belirtiler ortaya çıkar.
Bir ülkenin ekonomisinde stagflasyon yaşandığını gösteren durumlar şunlardır:
Ülkedeki işsizlik oranı artar.
Döviz kurları istikrarsız hale gelir.
Dövizdeki oynaklık yüzünden sürekli spekülasyonlar gündeme gelir.
Enflasyonda yaşanan artış ülkeye yapılan yatırımların yavaşlamasına neden olur.
Para yönetimi, ekonomide tüketimi azaltmak için bazı önlemler alır.
Temel geçim malzemelerinin fiyatları artmaya devam eder.
Yeni üretim için maliyetler artar.
Stagflasyon, sadece gelişmekte olan ülkeleri değil aynı zamanda ABD ve Çin gibi gelişmiş ekonomiye sahip ülkeleri de tehdit eden bir durumdur. Ülkenin ekonomisinde olumsuz sonuçlara neden olan stagflasyondan çıkmak için bazı radikal kararların alınması gerekebilir.
İşsizlik oranının artması, üretimi sekteye uğratacağı için ürünlerin fiyatları enflasyonla birlikte iki kat hızlı artabilir.
Stagflasyondan Nasıl Çıkılır?
Stagflasyondan çıkma yöntemi her ülkenin uygulayacağı bazı temel adımlarla hayata geçilebilir. Klasik İktisat Teorisinde stagflasyon sorununa çözüm için ilk etapta ülkenin en güncel ekonomik durumunun tablosuna bakılır.
Ekonomiyi canlandıracak bazı politikaların belirlenmesi sonrası stagflasyon çözümü için olası politikalar hayata geçirilebilir.
Ekonomi uzmanlarına göre stagflasyon krizinden çıkmak için şu adımlar atılabilir:
Nominal olan tüm değişkenler, belirli bir rakam indeksine tabi tutulur. Böylelikle fiyatların reel değerlerine dönüştürülmesi hedeflenir.
Fiyat artışları indeksleme yöntemiyle kontrol altına alınır.
Piyasadaki tüm mal ve hizmetlerin fiyatları reel ücrete göre güvence altına alınır.
Gelir politikaları ve kamusal harcama ile gelirlerin dışındaki tüm fiyat ve ücret artışlarına müdahale edilir.
Vergiler arttırılır ve vergiden elde edilecek yeni gelir kapıları oluşturulur.
Firmalara belirli bir fiyat göstergeleri uygulanır. Firmalar bu fiyatları aştığı zaman vergi veya çeşitli baskılarla cezalandırılır.
Stagflasyon koşulları oluştuğunda temel gıda ürünleri satan firmalar gibi tüm piyasa dinamikleri denetim altında tutulur. Stagflasyon yaşanırken marketlerin fiyatlarda haksız artış yapması gibi alım gücünü düşüren uygulamalarına müdahale edilir.
Devletin birimleriyle yapılan kontrol ve müdahaleler ile piyasadaki fiyat dengesi yeniden hedeflenir.
Stagflasyon yaşanırken firmalar daha çok işverene kapıyı gösterir ve bu durum iş gücü piyasasında bir durgunluk yaratabilir.
Tüketici nezdinde de benzer olumsuzluklar yaşanır. İşsizlik arttıkça, artan maliyetler tüketiciye giden son ürün fiyatına yansır. Bu yüzden tüketici, üreticinin artan maliyetleri fiyatlara yansıtmak için yapılan zamlar karşısında iyice ekonomik kayba uğrar. Tüketiciler artan fiyatlara çözüm bulamaz ve alım gücü düşer.
admin
