Rödövans sözleşmelerine istinaden işletilen maden ocaklarında amortisman uygulamasının nasıl olacağı konusunda tereddütler oluşmaktadır. Konuya ilişkin görüşlerimize aşağıda yer verilmiştir.
A. RÖDÖVANS SÖZLEŞMESİ NEDİR
Rödövans sözleşmesinde ruhsat sahibi madenci, işletme iznini rödövansçıya devretmekte bunun karşılığında rödövansçıdan, rödövans bedeli denen pay almaktadır. Buna göre rödövans, maden ruhsat karının hak sahibi tarafından başkalarına süreli tahsisinde ton başına elde edilen hasılat (kira) geliri olarak tanımlanabilir.
B. MADENLERDE AMORTİSMAN
213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun (VUK) “madenlerde amortisman” başlıklı 316’ncı maddesine göre, “işletme sebebiyle içindeki cevherin azalmasından dolayı maddi değerini kaybeden madenlerin ve taş ocaklarının imtiyaz veya maliyet bedelleri, ilgililerin müracaatları üzerine bunların büyüklük ve mahiyetleri göz önünde tutulmak ve her maden veya taş ocağı için ayrı ayrı olmak üzere Maliye ve Sanayi Bakanlıklarınca belli edilecek nispetler üzerinden yok edilir.”
Söz konusu madde, maden arama veya işletme ruhsatına sahip mükelleflerce katlanılan maliyet veya imtiyaz bedellerinin amortismanına ilişkin hükümleri düzenlemektedir. Maden arama ve işletme faaliyetlerinin rödövans sözleşmesine dayanması halinde ise maliyet ve imtiyaz bedellerinden söz edilemeyecek olup anılan madde hükmünün uygulanması mümkün bulunmamaktadır.
Rödövans sözleşmesine istinaden maden işletme faaliyetinin diğer üretim faaliyetlerinden farkı yoktur. VUK’un 275’inci maddesinde imal edilen emtianın maliyet bedeli ile değerleneceği, maliyet bedelinin de mamulün vücuda getirilmesinde sarf olunan iptidai ve ham maddelerin bedeli, mamule isabet eden işçilik, genel imal giderlerinden mamule düşen hisse, genel idare giderlerinden mamule düşen hisse ile ambalajlı olarak piyasaya arz edilmesi zaruri olan mamullerde ambalaj malzemesi bedelini ihtiva ettiği düzenlenmiştir.
Bu açıklamalar çerçevesinde, rödövans sözleşmesi uyarınca ödenen kira bedelinin genel üretim maliyeti olarak kabul edilmesi ve madenden elde edilen ürünün maliyet bedelinin hesabında dikkate alınması gerekmektedir.
Rödövansçı tarafından faaliyetin icrası için iktisap edilen ve şirketin aktifinde yer alan amortismana tabi iktisadi kıymetlerin ise VUK’un 315’inci maddesinin verdiği yetkiye istinaden yayımlanan ilgili genel tebliğler ile belirlenmiş amortisman listesinde bulunan faydalı ömür ve amortisman oranlarına göre itfa edilmesi gerekmektedir.