Pursantaj oranı proje değişikliği olmadan değişmez
17.05.2011 – 33232
Temyiz Kurulu Kararı
Saymanlık Adı : Antakya Belediye Saymanlığı
Yılı : 2007
Dairesi : 5
İlam No : 126
Dosya No : 31849
Tutanak No : 33232
Tutanak Tarihi : 17.05.2011
TEMYİZ KURULU KARARI
Duruşma talebinde bulunan dilekçiler Mehmet Emin YARDIMCI, Sabri ÇELİK ve Murat Taner BULĞURCU Vekili Avukat Emine UFUKTEPE ile Sayıştay Savcı Vekilinin sözlü açıklamalarının dinlenmesinden ve dosyada mevcut belgelerin okunup incelenmesinden sonra gereği görüşüldü;
126 sayılı İlamın 1. maddesi ile Antakya Belediyesi Katı Atık Düzenli Depolama Tesisi Yapım İşi’nin;
A-) Uygulama Projesinde yer alan Plastik örtü-HDPE 2 mm teşkili, temini ve serilmesi, Koruyucu jeotekstil temini ve serilmesi ve Jeogrit temini ve montajı imalatlarının pursantaj oran ve miktarlarının yetersiz olduğu gerekçesiyle bu oranların artırılarak ödemede bulunulması nedeniyle 47.711,62.-TL’ye;
B-) Uygulama Projesinde yer alan, Sızıntı suyu geri devir sistemi pis su pompaları ve fittingsleri için, yaklaşık maliyet hesabında ve pursantaj cetvelinde yer almadığı gerekçesiyle yeni birim fiyat düzenlenmek suretiyle iş artışı kapsamında ödemede bulunulması nedeniyle 46.879,88.-TL’ye; tazmin hükmü verilmiştir.
Dilekçi İlam’ın 1. maddesinin (A) ve (B) bentleriyle ilgili olarak gönderdiği dilekçesinde özetle; Antakya Belediyesi Katı Atık Düzenli Depolama Tesisi Yapım işi için 51 imalat cinsi belirlendiğini ve bu imalat cinsleri arasında yer almayan tekerlek yıkama ünitesi ve sızıntı suyu geri dönüşüm pompasının ihaleden sonra fark edilerek yapılan proje tadilatı sonrasında imalatın yaptırıldığını fakat bu imalat için herhangi bir bedel ödenmediğini; Pompa sızıntı suyu geri devir sistemi, pis su pompaları ve fittingslerinin KDV dahil maliyet fiyatının 46.879,88.-TL olduğunu ve pompaların başka herhangi bir ödeme yapılmaksızın fatura bedeli üzerinden ödemesinin yapıldığını; pompa yerine takıldığı için imalat olarak yerinde durduğunu ve yapılmayan bir işlemden dolayı ilave herhangi bir ödemenin söz konusu olmadığını; İhalelerde yapılan imalatlara göre yaklaşık maliyet hesaplandığını; yapımcı idarenin verdiği projede mahal listesi, şartnameler ve pursantaja göre hesap yapıldığını; yüklenici firmaların buna göre tekliflerini verdiklerini ve yapımcı idarenin, yüklenicinin verdiği teklifi daha önce belirlenen yaklaşık maliyete oranlayarak kabul veya reddettiğini; imalat sırasında daha önce düşünülmeyen ve yapılması idarenin lehine olan işlerin, anahtar teslim işlerde teklif edilen bedelin %10’una kadar yaptırılabileceğinin Yönetmelik hükümlerinde yer aldığını;
Denetim konusu olan ihalenin yaklaşık maliyetine esas pursantaj cetvelinde kantar, fosseptik, trafo, tekerlek yıkama ünitesi ve sızıntı suyu geri dönüşüm pompası ile ilgili herhangi bir bedel bulunmadığını; bu hususun ihaleden sonra fark edildiğini ve proje müellifi ile görüşmeler ve yazışmalar yapıldığını, bu doğrultuda projelerde yeniden tadilatlar yapıldığını, yapılması zorunlu olduğundan ihale makamından da onay alındığını ve bu onaydan dolayı herhangi bir bedel ödenmediğini; bu nedenle proje müellifinin ihaleden sonra gönderdiği mahal liste mahiyetindeki proje raporunda pompa bilgilerinin mevcut olduğunu;
Katı Atık Düzenleme Deposu olan lot’un proje ölçümünden daha büyük yaptırıldığını; Proje raporunda lot’un hacminin 15.500 m3 olarak belirtildiğini; ortalama gaz bacası yüksekliğinin de 15 metre olarak gösterildiğini; gaz bacası yaklaşık 2 metre yüksekten başlayacağından ihtiyaç olan alanın yaklaşık 13.000 m2 olacağı öngörülmüş olmasına rağmen yapılan lot’un 14.000 m2 den daha büyük olduğunu; Yapılan hak edişler tek tek hesaplandığında yapımcı idarenin müteahhide ödediği para toplamının 2.074.424,22.-TL; Müteahhitin teklif ettiği ihale bedelinin ise 1.980.000,00.-TL olduğunu; her iki rakamın çıkarılması durumunda fazla ödendiği iddia edilen rakamın 94.424,22.-TL olması gerekirken ilamda toplam 94.591,50.-TL olarak gösterildiğini ve bu hesaplama da bir hata olduğunu; fazla ödendiği iddia edilen 94.424,22.-TL’den taş duvar bedeli olan 37.818,00.-TL düşüldüğünde geriye 56.606,22.-TL kaldığını ve bundan pompa sızıntı suyu geri devir sistemi, pis su pompaları ve fittingslerinin KDV dahil maliyet fiyatı 46.879,88.-TL düşüldüğünde geriye 9.726,34.-TL kaldığını;
Belediye Başkanlığınca 27.03.2006 tarih 131 sayılı yapımcı firmaya yazılan yazılarında “İlk keşifte düşünülmeyen ancak proje müellifi ile yapılan görüşmeler sonucunda mutabakata varılmış ve ayrıştırma tesisinin yeri ile ölçülerinin değiştirilmesi kararlaştırılmıştır. Ayrıca şedde üzeri yolların yol kaplamalarının belirsizliğinden dolayı yapılacak mukayeseli keşif hesaplarına göre karar verilinceye kadar çevre tel çit işine başlanmaması..” bildirildiğini; bu yazıda belirtilen ve dilekçe ekinde sunulan yapım yerinin çizim krokisinde 13.000 m2 iken 14.948,97 m2 olarak yapıldığını ve 1.948,97 m2 daha büyük alanda iş yapıldığını ve Yapımcı firmaya bu gelen maliyet bedelinden dolayı ödemede bulunulmadığını; lot alanı 13.000 m2 iken 14.948,97 m2 olarak yapıldığından 1.948,97 m2 ilave örtü malzemesi kullanıldığını; ayrıca ilave olarak fosseptik projede öngörülmemiş olmasına rağmen proje tadilatından sonra gerekli olduğundan yapıldığını; Antakya İnşaat Mühendisleri Odasına dilekçe ile başvurularak yapılan fosseptiğin maliyet bedelinin belirlenmesi istenildiğini, 27.08.2009 tarihinde inşaat mühendisi Hakan Künefeci tarafından düzenlenen raporda fosseptik maliyetinin KDV hariç 7.964,15 TL olduğunun rapor edildiği ve yapılan bu imalat bedeli için de müteahhide ayrıca bir ödeme yapılmadığını belirterek İlam’ın (A) ve (B) bölümlerindeki tazmin hükümlerinin kaldırılmasını talep etmiştir.
A-) İlam’ın 1. maddesinin (A) Bölümü ile ilgili olarak, Rapor dosyası ve ekli belgelerin incelenmesi neticesinde; anahtar teslimi götürü bedel usulüyle ihale edilen Antakya Belediyesi Katı Atık Düzenli Depolama Tesisi Yapım İşi’ne ait Uygulama Projesinde yer alan Plastik örtü-HDPE 2 mm teşkili, temini ve serilmesi, Koruyucu jeotekstil temini ve serilmesi ve Jeogrit temini ve montajı imalatlarının bu imalatlarla ilgili her hangi bir iş artışı olmadığı halde, söz konusu imalatların pursantaj listesindeki miktarlarının ve buna bağlı olarak oranlarının yeterli olmadığı gerekçesiyle pursantaj oranlarının artırılarak ödemede bulunulduğu tespit edilmiştir.
4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu’nun sözleşme türlerini belirleyen 6. maddesinin (a) bendinde yer alan;
“Yapım işlerinde; uygulama projeleri ve bunlara ilişkin mahal listelerine dayalı olarak, işin tamamı için isteklinin teklif ettiği toplam bedel üzerinden anahtar teslimi götürü bedel sözleşme, … düzenlenir.” hükmüyle, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 62. maddesinin (c) bendinde yer alan;
“Uygulama projesi bulunan yapım işlerinde anahtar teslimi götürü bedel teklif alınmak suretiyle ihale yapılması zorunludur.” Hükmü birlikte değerlendirildiğinde anahtar teslimi götürü bedel teklif almak ve ihale sonucunda da anahtar teslimi götürü bedel sözleşme düzenleyebilmek için mutlaka uygulama projesinin mevcut olması gerektiği anlaşılmaktadır.
Anahtar teslimi götürü bedel sözleşmede yüklenicinin, ihaleden önce zemin yapısını, arazi şartlarını, ulaşım imkanlarını, projeyi, mahal listesini ve teknik şartnameyi en ince ayrıntısına kadar incelediği ve kendi şartları çerçevesinde en uygun fiyat teklifini verdiği kabul edilir ve imzalanan sözleşme tutarı bütün kar veya zarar risklerini bünyesinde taşır. Zira, anahtar teslimi götürü bedel teklif ve sözleşme türü uygulanan bir ihalede, yüklenici işin tamamı için tek bir fiyat vermekte ve verdiği bu fiyatla ihale konusu işi uygulama projesine, mahal listelerine ve teknik şartnameye uygun olarak gerçekleştirmeyi üstlenmiş olmaktadır.
Dolayısıyla, anahtar teslimi götürü bedel işlerde uygulama projeleri ile mahal listeleri yüklenicinin teklifine temel teşkil eden ve onun yükümlülük alanını belirleyen belgeler olup, özellikle uygulama projesi hem sözleşme ekleri arasında teknik içerikli en öncelikli belge olması, hem de diğer teknik içerikli belgelere kaynak teşkil etmesi bakımından son derece önemlidir.
Esasen bu sonuç, işe ait Tip Sözleşmenin 9. maddesine göre ihale dokümanını oluşturan belgeler arasında birinci önceliğe sahip olan Yapım İşleri Genel Şartnamesinin “Projelerin Uygulanması” başlıklı 13. maddesinde yer alan; “Sözleşme konusu işler, idare tarafından yükleniciye verilen veya yüklenici tarafından hazırlanıp idarece onaylanan uygulama projelerine uygun olarak yapılır.” hükmünden de çıkartılabilir.
Ayrıca, işe ait Tip Sözleşmenin 6. maddesinde; “Bu Sözleşme, anahtar teslimi götürü bedel sözleşme olup, ihale dokümanında yer alan uygulama projeleri ve bunlara ilişkin mahal listelerine dayalı olarak, işin tamamı için yüklenici tarafından teklif edilen toplam bedel üzerinden akdedilmiştir.
Yapılan işlerin bedellerinin ödenmesinde, yüklenicinin teklif ettiği toplam bedel esas alınır.” hükmü mevcut bulunmaktadır.
Pursantaj oranları ise, işin iş programına uygun biçimde gerçekleştirilme seviyesinin ölçülmesinde ve toplam sözleşme bedelinin o gerçekleşmeye isabet eden yüzdesinin yükleniciye ödenmesinde kullanılacak itibari değerler niteliğinde olup, temsil ettikleri oranlar itibariyle işin gerçek karşılıklarını göstermemektedirler. Bu nedenle yüklenici, işin gerçekleştirilmesi sırasında bu oranların toplam bedel içerisindeki ağırlıklarının değiştiği ve bu değişikliğe uygun biçimde bedel revizyonuna gidilmesi gerektiği gibi bir talepte bulunamaz. Ayrıca, pursantaj oranları ihale dokümanının bir parçası olarak sözleşme eki niteliğinde bulunduğundan öngörülemeyen durumlar nedeniyle bir iş artışının zorunlu olması hali dışında işin yürütülmesi sırasında değiştirilemezler.
4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu’nun “Sözleşme Kapsamında Yaptırılabilecek İlave İşler, İş Eksilişi ve İşin Tasfiyesi” başlıklı 24. maddesinde;
“Mal ve hizmet alımlarıyla yapım sözleşmelerinde, öngörülemeyen durumlar nedeniyle bir iş artışının zorunlu olması halinde, artışa konu olan iş;
a) Sözleşmeye esas proje içinde kalması,
b) İdareyi külfete sokmaksızın asıl işten ayrılmasının teknik veya ekonomik olarak mümkün olmaması,
şartlarıyla, anahtar teslimi götürü bedel ihale edilen yapım işlerinde sözleşme bedelinin % 10’una, birim fiyat teklif almak suretiyle ihale edilen mal ve hizmet alımlarıyla yapım işleri sözleşmelerinde ise %20’sine kadar oran dahilinde, süre hariç sözleşme ve ihale dokümanındaki hükümler çerçevesinde aynı yükleniciye yaptırılabilir.
…” hükmü bulunmaktadır.
Ayrıca, Tip Sözleşmenin 28. maddesinde, yapım sözleşmelerinde öngörülemeyen durumlar nedeniyle bir iş artışının zorunlu olması halinde, Yapım İşleri Genel Şartnamesi’nin 22 ve 48 inci madde hükümlerinin uygulanacağı belirlenmiştir.
Yapım İşleri Genel Şartnamesinin “Sözleşme Kapsamında Yaptırılabilecek İlave İşler” başlıklı 22. maddesinde, yapım sözleşmelerinde öngörülemeyen durumlar nedeniyle bir iş artışının zorunlu olması halinde, artışa konu olan işin sözleşmeye esas proje içinde kalması ve İdareyi külfete sokmaksızın asıl işten ayrılmasının teknik veya ekonomik olarak mümkün olmaması şartlarıyla, anahtar teslimi götürü bedel ihale edilen yapım işlerinde sözleşme bedelinin % 10’una kadar oran dahilinde, süre hariç sözleşme ve ihale dokümanındaki hükümler çerçevesinde aynı yükleniciye yaptırılabileceği hüküm altına alınmıştır.
Yukarıda yer alan mevzuat hükümleri ve yapılan açıklamalar ışığında; anahtar teslimi götürü bedel usulüyle ihale edilen Antakya Belediyesi Katı Atık Düzenli Depolama Tesisi Yapım İşi’ne ait Uygulama Projesinde yer alan Plastik örtü-HDPE 2 mm teşkili, temini ve serilmesi, Koruyucu jeotekstil temini ve serilmesi ve Jeogrit temini ve montajı imalatlarının, sözleşmede öngörülemeyen durumlar nedeniyle İdarece uygun görülen bir iş artışı olmadığı halde, söz konusu imalatların pursantaj listesindeki miktarlarının ve buna bağlı olarak oranlarının yeterli olmadığı gerekçesiyle pursantaj oranlarının artırılarak ödemede bulunulması mümkün değildir.
Kaldı ki, Plastik örtü-HDPE 2 mm teşkili, temini ve serilmesi, Koruyucu jeotekstil temini ve serilmesi ve Jeogrit temini ve montajı imalatlarına ait pursantaj oranlarının yüklenici firmanın talebi üzerine artırılması hususu İdare tarafından Proje Müellifi Serdar Mühendislik Müşavirlik İnşaat San. ve Tic.Ltd.Şti’ye sorulmuş olup anılan şirket tarafından gönderilen 17.12.2005 tarih ve 820 sayılı yazıda, anahtar teslimi götürü bedel usulü ile ihale edilen işlerde yapılacak imalatlarla ilgili miktar verilmemesinin esas olduğu, fakat burada özel bir uygulama olması nedeniyle sadece Jeogrit için uygulama proje raporunda yaklaşık bir metraj verildiğini; proje raporu, projeler ve teknik şartnamelere göre imalatların gerçekleştirileceğini ve tesisin çalışır hale getirileceğini, miktar tahkikinin yapılamayacağını, bu nedenle de yüklenicinin Jeogrit ile ilgili miktar mukayesesi yapmasının söz konusu olamayacağını belirtmek suretiyle, projede yer alan ve dolayısıyla sözleşme bedeli dahilinde yapılması gereken imalat kalemleri için miktar mukayesesi yapılarak sözleşme bedelinin artırılamayacağı vurgulanmıştır.
Ayrıca, dilekçi tarafından idarenin müteahhide ödediği para toplamının 2.074.424,22.-TL olduğu ve bu tutardan sözleşme bedeli olan 1.980.000,00.-TL’nin çıkarılması durumunda ortaya çıkan rakamın 94.424,22.-TL olması gerekirken ilamda toplam 94.591,50.-TL olarak gösterildiğini ve bu hesaplama da bir hata olduğu iddia edilmiş ise de söz konusu İş’te eksik yapılan veya yapılmayan işler nedeniyle eksik ödenen veya ödenmeyen imalat kalemleri bulunduğundan yapılan hesaplama sağlıklı değildir. Zira, İlam’ın (A) bölümünde ele alınan husus Plastik örtü-HDPE 2 mm teşkili, temini ve serilmesi, Koruyucu jeotekstil temini ve serilmesi ve Jeogrit temini ve montajı imalatlarına ait pursantaj oranlarının mevzuata aykırı olarak yükseltilmesi olup tespit edilen kamu zararı tutarı söz konusu imalat kalemlerinin sözleşmede öngörülen pursantaj oranları ile daha sonra artırılan oranlar arasındaki farklar toplamıdır.
Bu itibarla, dilekçi iddialarının reddedilerek 126 sayılı İlam’ın 1.maddesinin (A) bölümü ile 47.711,62.-TL’ye ilişkin olarak verilen tazmin hükmünün TASDİKİNE,
B-) İlam’ın 1. maddesinin (B) Bölümü ile ilgili olarak, dilekçi son uygulama projesi raporunun 7.4 maddesinde “Sızıntı suyu geri çevrimi için buharlaştırma havuzunun yan tarafında yüksek yoğunluklu polietilen malzemeden mamul geri çevirim istasyonu kurulacaktır. Bu istasyon bir tür pompa istasyonu gibi çalışacaktır. İçerisinde yer alacak 1 asil ve 1 yedek pompa sayesinde sızıntı suyu atık kütlesine geri çevrilecektir.” ibaresi bulunmakla birlikte ihale sonrası yapılan proje tadilatı sonucunda bu eklemenin yapıldığını bildirdiğinden bu konunun araştırılmasını teminen hükmün bozularak dosyanın kararı veren DAİREYE GÖNDERİLMESİNE,
Karar verildiği 17.05.2011 tarih ve 33232 sayılı tutanakta yazılı olmakla işbu ilam tanzim kılındı.