Kamunun Finans Haberleri Merkezi
Kamunun Finans Haberleri Merkezi
admin
KAMU ZARARLARININ TAKİP TAHSİLİNE İLİŞKİN USUL VE ESASLAR VE ÖZELLİK GÖSTEREN DURUMLAR
KAMU ZARARLARININ TAHSİLİNE İLİŞKİN USUL VE ESASLAR HAKKINDAKİ YÖNETMELİK
I- GİRİŞ
5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun 71 inci maddesine dayanılarak Maliye Bakanlığınca hazırlanan ve Bakanlar Kurulunun 27/09/2006 tarihli ve 2006/11058 sayılı Kararı ile kabul edilen “Kamu Zararlarının Tahsiline İlişkin Usul Ve Esaslar Hakkındaki Yönetmelik” 01/01/2006 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere 19/10/2006 tarihli ve 26324 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
Söz konusu Yönetmelik ile kamu kaynağının artışına engel olan veya eksilmesine sebep olan kamu görevlileri ile kendisine yersiz veya fazla ödemede bulunulan gerçek ve/veya tüzel kişi yada kişilerin tespit edilmesi ve kamu zararının zarara sebebiyet verenlerden tahsil edilmesine ilişkin önemli düzenlemeler yapılmıştır.
Bu yazımızda, Yönetmeliğin uygulama süreci ve uygulamada tereddüt edilen hususlar irdelecektir.
1- Yönetmeliğin amacı,
Kontrol
Denetim
İnceleme
Kesin hükme bağlama
Yargılama sonucunda
Tespit edilen kamu zararlarının tahsiline ilişkin usul ve esasları belirlemektir.
2- Kapsamı;
Genel Bütçe Kapsamındaki Kamu İdareleri
Özel Bütçeli İdareler
Sosyal Güvenlik Kurumları
Mahalli İdareler
Düzenleyici ve denetleyici Kurumlar ile 14/7/1965 tarihli ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 1 inci maddesinin birinci fıkrası kapsamında bulunan kamu idarelerinde görevli memurların, kullanımlarındaki taşınır ve taşınmazların korunması ve her an hizmete hazır halde bulundurulması için gerekli tedbirleri almamaları nedeniyle Devlete verdikleri zararlar ile kamu hukukuna tabi görevlerle ilgili olarak kişilere verdikleri zararlar bu Yönetmelik kapsamının dışındadır.
3- Yönetmelikte yer alan bazı tanımlar;
İlgili: Kendisine yersiz veya fazla ödeme yapılan gerçek ve/veya tüzel kişi ya da kişiler.
Kamu kaynağı: Borçlanma suretiyle elde edilen imkanlar dahil kamuya ait gelirler, taşınır ve taşınmazlar, hesaplarda bulunan para, alacak ve haklar ile her türlü değerler.
Kamu zararı: Mevzuata aykırı karar, işlem, eylem veya ihmal sonucunda kamu kaynağında artışa engel veya eksilmeye neden olunmasıyla doğan zarar.
Rayiç bedel: Bir mal, iş veya hizmetin temin edildiği yer ve tarihteki normal alım ve satım bedeli.
Sorumlu: Kamu zararının oluşmasına sebep olan kamu görevlisi.
Strateji geliştirme birimleri: Strateji geliştirme başkanlıkları, strateji geliştirme daire başkanlıkları, strateji geliştirme ve mali hizmetlerin yerine getirildiği müdürlükleri, mahalli idarelerde ilgili mevzuatında yer alan hükümler çerçevesinde kurulacak birimleri ve strateji geliştirme birimi kurulmayan idarelerin mevcut yapılarında mali hizmetlerini yürüten birimler.
4- Üst yönetici:
Bakanlıklarda müsteşar.
Milli Savunma Bakanlığında Bakan.
Diğer kamu idarelerinde en üst yönetici.
İl özel idarelerinde vali
Belediyelerde belediye başkanı.
5- Kamu Zararında Sorumluluk
Kamu görevlileri kamu kaynaklarının; etkili, ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak elde edilmesinden, yönetilmesinden, kullanılmasından, korunmasından, kötüye kullanılmaması ve her an hizmete hazır bulundurulması için gerekli önlemlerin alınmasından sorumludurlar.
Kontrol, denetim, inceleme, kesin hükme bağlama veya yargılama sonucunda tespit edilen kamu zararının geri ödenmesi sürecine, kamu görevlileri ile birlikte ilgililer de dahil edilir.
6- Kamu zararının belirlenmesinde;
a) Yapılan iş, alınan mal veya hizmet karşılığı olarak ilgili mevzuatında belirtilen ya da mevzuatında öngörülen karar, onay, sözleşme ve benzeri belgelerde belirlenen tutardan fazla ödeme yapılması,
b) İlgili mevzuatında öngörülen haller dışında, iş yaptırılmadan, mal veya hizmet alınmadan önce ödeme yapılması,
c) Transfer niteliğindeki giderlerde, fazla veya yersiz ödemede bulunulması,
ç) İlgili mevzuatı gereğince görevlendirilen komisyon veya kişilerce rayiç bedelinden daha yüksek fiyatla iş yaptırılması, mal veya hizmet alınması,
d) Kamu idarelerine ait malların kiraya verilmesi, tahsisi, yönetimi, kullanımı ve elden çıkarılması işlemlerinin mevzuata uygun bir şekilde yapılmaması,
e) Görevlilere teslim edilen taşınırların zarara uğraması,
f) İdare gelirlerinin tarh, tahakkuk veya tahsil işlemlerinin mevzuata uygun bir şekilde yapılmaması,
g) Kamu idaresinin yükümlülüklerinin mevzuatına uygun bir şekilde yerine getirilmemesi nedeniyle kamu idaresine faiz, tazminat, gecikme zammı, para cezası gibi ek malî külfet getirilmesi,
ğ) Mevzuatında öngörülmediği halde ödeme yapılması,
esas alınır.
7- Kamu zararlarının tespiti
a) kontrol, denetim veya inceleme,
b) sayıştayca kesin hükme bağlama,
c) adlî, idarî veya askerî yargılama,
sonucunda tespit edilir.
8- Kamu zararlarının değerlendirilmesi.
Tespit edilen kamu zararına ilişkin yazı, tutanak, rapor, ilâm ve benzeri belgeler ilgili kamu idarelerine gönderilir. kontrol, denetim ve inceleme sonucunda tespit edilerek kamu idarelerine bildirilen kamu zararlarına ilişkin belgelerde yer alan hususlar,
İlgili harcama yetkilisinin de görüşleri alınmak suretiyle merkezde üst yönetici,
Taşrada idarenin en üst yöneticisi tarafından değerlendirilir.
Taşrada idarenin en üst yöneticisi ile harcama yetkilisi görevinin aynı kişide birleşmesi halinde değerlendirme üst yönetici tarafından yapılır.
Yapılan değerlendirme sonuçları dosyasına konulur.
Kontrol, denetim veya inceleme sonucunda tespit edilen kamu zararına ilişkin belgelerde, sorumlularla birlikte tahsil sürecine dahil edilecek ilgililer de belirtilir.
Belirlemenin yapılmadığı durumlarda, zararın tahsil sürecine dahil edilecek ilgililer merkezde üst yönetici, taşrada ise idarenin en üst yöneticisi tarafından yaptırılacak inceleme ile belirlenir.
9- Kamu zararlarının takibi
Yargı kararları ve sayıştay ilâmlarıyla tespit edilen kamu zararı alacakları ile değerlendirme sonucunda takip ve tahsiline karar verilen alacaklar için alacak takip dosyası açılır.
Takip dosyası;
Merkezde strateji geliştirme birimlerince,
Taşrada ise takibe yetkili idare birimince açılır ve takip bu birimlerce yapılır.
10- Kamu zararından doğan alacakların muhasebe kayıtlarına alınması
Sayıştay veya mahkeme ilâmları ile bildirilen kamu zararından doğan alacakların, ilâmların idarelerine ulaştığı; kontrol, denetim veya inceleme sonucunda tespit edilen kamu zararından doğan alacakların ise değerlendirme sonucunun yazılı hale getirildiği tarihten itibaren beş iş günü içerisinde, merkezde strateji geliştirme birimlerince, taşrada ise takibe yetkili birimce muhasebeleştirmeye esas belgelerin birer nüshası muhasebe birimine gönderilerek, sorumlular ve ilgililer adına muhasebe kayıtlarına alınması istenilir
Taksitlendirilen kamu zararı alacaklarına ilişkin kararın bir örneği de karar tarihinden itibaren beş iş günü içerisinde muhasebe birimine gönderilir.
Muhasebe birimi;
– Sayıştay ilâmına istinaden bildirilen kamu zararlarını ilâmda belirtilen sorumlular adına;
– Adlî, idarî veya askerî mahkeme kararlarına istinaden bildirilenleri ise kararda tazminle yükümlü olduğu belirtilenler adına;
– Kontrol, denetim veya inceleme sonucunda yapılacak değerlendirme sonucunda sorumlular ve ilgililer adına,
hesaplara kaydeder.
Muhasebe kayıtlarına alınan her bir alacak için muhasebe birimince tahsilat izleme dosyası açılır.
11- Kamu zararından doğan alacağın tebliği
Kamu zararından doğan alacaklar,
Merkezde strateji geliştirme birimlerince,
Taşrada takibe yetkili birimlerce sorumluların ve ilgililerin bilinen adreslerine imzaları alınmak suretiyle veya 11/2/1959 tarihli ve 7201 sayılı Tebligat Kanunu hükümlerine göre tebliğ edilir.
Kontrol, denetim veya inceleme sonucunda tespit edilen kamu zararı alacaklarının sorumlulara ve ilgililere tebliğ işlemlerine, üst yönetici veya en üst yöneticinin değerlendirme işlemlerinin tamamlandığı tarihten itibaren beş iş günü içerisinde başlanır. Tebliğde; borcun miktarı, sebebi, doğuş tarihi, faiz başlangıç tarihi, ödeme yeri, yedi günlük itiraz süresi, itiraz mercii belirtilerek, söz konusu tutarın tebliğ tarihinden itibaren bir ay içerisinde ödenmesi istenir.
12- İtiraz
İtiraz merkezde strateji geliştirme birimince,
Taşrada takibe yetkili birimin en üst yöneticisince on iş günü içerisinde sonuçlandırılır.
İtiraz ve itirazı değerlendirme süresi bir aylık ödeme süresini etkilemez.
Adlî, idarî ve askerî mahkemelerce hükme bağlanan ve taraflara tebliğ edilen kamu zararından doğan alacaklara ilişkin kararın kesinleşmesi beklenmeksizin, takip işlemlerine başlanır.
Yargılama sonucunda verilen tazmine ilişkin kararlardan kamu idaresini temsile yetkili hukuk birimince takip edilmeyenler, takip edilmek üzere temsile yetkili hukuk birimlerine intikal ettirilir.
Kamu zararı alacaklarının yapılan tebligata rağmen sorumlular ve/veya ilgililerce süresinde rızaen ödenmemesi halinde ilgili alacak takip dosyası, sürenin bitiminden itibaren beş iş günü içerisinde, alacağın hükmen tahsili için, strateji geliştirme birimi veya taşradaki ilgili takip birimince kamu idaresini temsile yetkili hukuk birimine gönderilir.
Kamu zararına neden olan mevzuata aykırı karar, işlem, eylem veya ihmalin yapıldığı malî yıla ilişkin hesap ve işlemlerin Sayıştay tarafından onanmış olması, tespit edilen kamu zararından doğan alacağın takip ve tahsiline engel teşkil etmez.
13- Kamu zararından doğan alacağın güvence altına alınması
9/6/1932 tarihli ve 2004 sayılı İcra ve İflas Kanununda ihtiyatî haciz için öngörülen şartların varlığı ve kamu idaresi üst yöneticisinin de gerekli görmesi halinde, mahkeme kararı veya Sayıştay ilâmı tebliğ edilinceye kadar, alacaklı kamu idaresince kamu alacağını güvence altına almak amacıyla yetkili mahkemeden karar alınarak, sorumluların ve ilgililerin mal, hak ve alacakları üzerine ihtiyatî haciz konulur.
İhtiyatî haciz kararının verildiği tarihten itibaren on gün içinde icra dairesinden kararın uygulanması talep edilir. Aksi halde ihtiyatî haciz kararı kendiliğinden kalkar.
İhtiyatî haciz kararının uygulanmasında icra dairesinin gecikmesi halinde, alacaklı kamu idaresini temsile yetkili hukuk birimince kararı uygulayacak olan icra dairesinin bağlı olduğu icra mahkemesine başvurularak kararın infazının sağlanması talep edilir.
14- Kamu zararından doğan alacakların tahsil şekilleri
Kamu zararından doğan alacaklar, sorumlulardan ve/veya ilgililerden, zararın oluştuğu tarihten itibaren ilgili mevzuatına göre hesaplanacak faiziyle birlikte tahsil edilir.
Tespit edilen kamu zararları;
a) Rızaen ve sulh yolu ile ödenmek,
b) 22/4/1926 tarihli ve 818 sayılı Borçlar Kanunu hükümlerine göre takas yapılmak,
c) 2004 sayılı Kanun hükümleri uygulanmak,
suretiyle tahsil edilir.
15- Rızaen ve sulh yolu ile tahsilat
Kamu zararından doğan alacaklar, sorumluları ve/veya ilgilileri tarafından rızaen veya ilgili mevzuat hükümleri çerçevesinde sulh yoluyla ödenebilir.
Oluştuğu tarih itibarıyla onaltı yaşından büyükler için tespit edilen asgarî ücretin bir aylık brüt tutarının yarısını geçmeyen alacaklar, merkezde üst yöneticinin, taşrada ise idarenin en üst yöneticisinin izni ve sorumlunun ve/veya ilgilinin kabul etmesi koşuluyla, tebliğ tarihini izleyen aybaşından itibaren aylığından kesilerek rızaen tahsil edilir.
Bu tutarları aşan alacağın ödenmesinin ilgili mevzuat çerçevesinde sulh yolu ile sağlanması halinde, sulh işleminin kesinleştiği tarihi izleyen aybaşından itibaren sorumlunun ve/veya ilgilinin aylığından kesilerek tahsil edilebilir.
Aylıklardan yapılacak kesinti tutarı, sorumlulara ve/veya ilgililere yapılan her türlü aylık, ödenek, zam, tazminat dahil bir aylık net ödemelerinin dörtte birinden az, üçte birinden çok olamaz.
16- Takas suretiyle tahsilat
Kamu zararı alacakları, sorumluların ve ilgililerin kamu idaresiyle olan özel hukuk ilişkilerinden doğan alacaklarından 818 sayılı Kanun hükümlerine göre takas suretiyle tahsil edilebilir.
Takas suretiyle tahsil için;
– Alacaklı kamu idaresi ile sorumlu ve/veya ilgilinin karşılıklı olarak alacaklı ve borçlu durumunda olmaları,
– Takas edilecek borç ve alacağın nakit olması,
– Takas edilecek borç ve alacağın her ikisinin de vadesinin gelmiş olması,
Takas yapılmadan önce sorumluya ve/veya ilgiliye alacağının borcuna takas suretiyle mahsup edileceğinin bir yazı ile bildirilmesi veya alacağını talep ettiği zaman borcu ile takas edileceğinin beyan edilmesi,
gerekir.
Borç ve alacaktan birisi şarta bağlı bulunuyorsa veya henüz vadesi gelmemiş ise takas yapılamaz.
17- İcra yoluyla tahsilat
Sayıştay ve mahkeme ilâmları ile hüküm altına alındığı halde sorumluları ve/veya ilgilileri tarafından rızaen ödenmeyen kamu zararından doğan alacaklar, 2004 sayılı Kanun hükümlerine göre tahsil edilir.
Kamu idarelerinin strateji geliştirme birimleri ile taşradaki takibe yetkili birimleri tarafından öncelikle tapu, banka, vergi dairesi, trafik şubesi ve sosyal güvenlik kurumları olmak üzere ilgili yerlerden sorumluların ve ilgililerin malvarlığı araştırması yapılarak veya yaptırılarak alacak takip dosyası tamamlanır ve icra takibatı yapılmak veya gereken hallerde yetkili mercilerden takipten vazgeçme onayı alınmak üzere kamu idaresini temsile yetkili hukuk birimine gönderilir.
Takipten vazgeçme onayı, genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinde 8/1/1943 tarihli ve 4353 sayılı Kanun hükümlerine göre, kapsamdaki diğer kamu idarelerinde ise özel mevzuatlarındaki hükümlere göre alınır.
18- Taksitlendirme
Taksitlendirme süresi azami beş yıldır.
Genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinde taksitlendirme işlemleri, 8/1/1943 tarihli ve 4353 sayılı Kanunun ihtilafların sulh yoluyla halline ilişkin hükümleri çerçevesinde gerçekleştirilir.
Kapsamdaki diğer kamu idarelerinin özel mevzuatlarında başka türlü bir düzenleme bulunmadığı takdirde taksitlendirmeye üst yöneticiler yetkilidir. Üst yöneticiler bu yetkilerini sınırlarını açıkça belirtmek suretiyle merkezde yardımcılarına veya strateji geliştirme birimlerine, taşrada ise idarenin en üst yöneticilerine devredebilir.
Sorumluların ve/veya ilgililerin yazılı taksitlendirme talebi üzerine, sorumlu ve/veya ilgili ile idare arasında, taksitlendirmenin süresini, taksit sayısı ve tutarları ile ödeme zamanlarını belirleyen bir ödeme planı yapılır. Sorumlulardan ve/veya ilgililerden taksitlerini ödeme planına uygun ve vadesinde düzenli olarak ödeyeceklerine dair “resen borç senedi ve kefaletname” alınır. Kanunun 79 uncu maddesi uyarınca merkezi yönetim bütçe kanununda belirlenen parasal sınırın üzerindeki kamu zararı alacaklarına ilişkin olarak düzenlenecek “resen borç senedi ve kefaletname” için noter tasdiki aranır.
Sorumlular ve/veya ilgililer, taksitlendirme taleplerine ilişkin yetkili makamın onayı alınıncaya kadar dilekçede belirtilen ilk taksit miktarını hemen, takip eden taksitleri de düzenli olarak, faiziyle birlikte muhasebe birimine ödeyebilirler. Yetkili makamdan alınan taksitlendirme onayında kararlaştırılan taksit miktarı ödenen taksit miktarından fazla olduğu takdirde, onayda belirtilen ilk taksit tarihinden itibaren geçen taksit sürelerine ait toplam fark peşin olarak tahsil edilir.
Taksitlerden birinin ödeme planına ve “resen borç senedi ve kefaletname”ye uygun olarak vadesinde ve faiziyle birlikte tamamen ödenmemesi halinde alacağın tamamı muaccel olur ve hükmen tahsili için gerekli işlemler başlatılır.
Taksitlerin tahsili sırasında taksit dönemine ait taksit tutarının ödenip faizinin tamamının ödenmediği hallerde, muhasebe birimince tahsilat belgesi üzerine idarenin faiz isteme hakkının saklı olduğuna ilişkin şerh konulur.
19- Kamu zararının oluştuğu tarih
Kamu zararı;
1- Vezne ve ambar açıkları ile diğer muhasebe yetkilisi mutemetlerinin açıklarında, açığın meydana geldiği tarihte, bu tarihin bilinmediği durumlarda olayın tespit edildiği tarihte,
2- İş, mal veya hizmet karşılığı olarak ilgili mevzuatında belirlenen veya mevzuatında öngörülen karar, onay ya da sözleşmesinde belirlenen tutardan fazla yapılan ödemeler ile transfer niteliğindeki giderlerde yapılan yersiz ve fazla ödemelerde, ödemenin yapıldığı tarihte,
3- Kayıtlı olsun veya olmasın, kamu idaresinin yönetim ve kullanımında olan ya da kullanıcılarına teslim edilen taşınırların kaybedilmesi, çalınması veya zarar görmesi hallerinde olayın meydana geldiği tarihte; bu tarihin bilinmediği durumlarda olayın tespit edildiği tarihte,
4- İş yaptırılmadan, mal veya hizmet alınmadan ya da mevzuatında öngörülmediği halde yapılan yersiz ödemelerde, ödemenin yapıldığı tarihte,
5- İdare gelirlerinin tarh, tahakkuk ve tahsil işlemlerinin mevzuata uygun bir şekilde yapılmaması hallerinde, söz konusu işlemin zaman aşımına uğradığı tarihte,
6- Hakedişlerden kesinti suretiyle yapılan gelir tahsilatının eksik yapılması hallerinde, tahsilat tutarının gelir kaydedilmesi gerektiği tarihte,
oluşmuş kabul edilir.
20- Kamu zararından doğan alacaklarda faiz
Kamu zararından doğan alacaklarda ilgili mevzuatına göre hesaplanacak faizin başlangıç tarihi, kural olarak zararın oluştuğu tarihtir.
Sayıştay, adlî, idarî ve askerî mahkeme ilâmları ile tespit olunan kamu zararından doğan alacaklarda faiz başlangıç tarihi, ilâmda faizin başlangıcı hakkında hüküm varsa belirtilen tarih, aksi takdirde karar tarihidir.
Sorumlular ve/veya ilgililerce yapılan ödeme tutarının, alacak aslı ile faiz tutarının tamamını karşılamaması halinde ödenen tutar vadesi gelmiş alacak aslına ve faizine orantılı olarak mahsup edilir.
Borç aslına faiz dahil edilerek, tekrar faiz yürütülemez.
21- Kamu zararının tespiti ve tahsilinde zamanaşımı
Kamu zararından doğan alacaklarda zamanaşımı süresi, zamanaşımını kesen ve durduran genel hükümler saklı kalmak kaydıyla, on yıldır.
Zamanaşımı süresi, kamu zararının oluştuğu kabul edilen tarihi takip eden malî yılın başında işlemeye başlar ve onuncu yılın sonunda biter.
Borç aslı zamanaşımına uğramış olan kamu zararından doğan alacakların faizleri de zaman aşımına uğrar.
Zamanaşımına uğramış olsa dahi sorumlular ve/veya ilgililer tarafından rızaen yapılan ödemeler kabul edilir.
22- Zamanaşımını kesen ve durduran haller
Kamu zararından doğan alacaklarda zamanaşımı 818 sayılı Kanunda belirtilen hallerde kesilir. Zamanaşımının kesildiği durumlarda, kesilme tarihinden itibaren yeni zaman aşımı süresi işlemeye başlar. Sorumlunun ve/veya ilgilinin borcunu bir senetle kabullenmesi veya borcun mahkeme kararı ile belirlenmesi halinde de yeni zamanaşımı süresi on yıldır.
818 sayılı Kanunda belirtilen hallerde zamanaşımı durur. Bu durum ortadan kalktığında zamanaşımı, kaldığı yerden işlemeye devam eder.
23- Kamu zararından doğan alacakların silinmesi
1) Zorunlu veya mücbir sebeplerle takip ve tahsil imkanı kalmayan kamu zararından doğan alacaklardan merkezî yönetim bütçe kanununda gösterilen tutara kadar olanların kayıtlardan çıkarılmasına, genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinde Maliye Bakanı, diğer kamu idarelerinde özel kanunlarındaki hükümler saklı kalmak kaydıyla üst yöneticiler yetkilidir.
2) Birinci fıkrada belirtilen alacaklar; genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinde, davaya veya icraya intikal etmiş olanlar için 8/1/1943 tarihli ve 4353 sayılı Kanun hükümlerine göre, kapsamdaki diğer kamu idarelerinde ise özel mevzuatlarındaki hükümlere göre yetkili mercilerden alınan takipten vazgeçme onayı ile silinerek kayıtlardan çıkarılır.
3) Bu şekilde kayıtlardan çıkarılacak alacaklar için, alacak takip dosyası; merkezde strateji geliştirme birimlerince, taşrada ise alacağı takiple görevli birimlerce, idareyi temsile yetkili hukuk birimlerine gönderilerek yetkili mercilerden takipten vazgeçme onayının alınması istenilir. Takipten vazgeçme onayı alındıktan sonra dosya, onay da eklenerek ilgisine göre strateji geliştirme birimi veya takiple görevli ilgili taşra birimine geri gönderilir.
4) Strateji geliştirme birimi veya ilgili taşra birimince, alacağın takibinden vazgeçildiğine dair onay muhasebe birimine gönderilerek alacağın muhasebe kayıtlarından çıkarılması sağlanır.
5) Alacağın tahsili için açılan davada kamu idaresi aleyhine karar verildiği ve Yargıtay tarafından da onanmak suretiyle hüküm kesinleştiği veya kamu idaresi için bir yarar görülmediğinden temyizden yetkili mercinin onayı alınarak vazgeçildiği hallerde, Yargıtay ilâmı veya temyizden vazgeçme onayı ile buna ilişkin aleyhteki mahkeme kararı, hukuk birimince strateji geliştirme birimi veya ilgili taşra birimine gönderilir. Bu birimlerce de, söz konusu belgelerin onaylı birer örnekleri ilgili muhasebe birimine intikal ettirilerek alacağın kayıtlardan çıkarılması sağlanır.
6) Birinci fıkrada belirtilen tutarı aşan ve merkezî yönetim bütçe kanununa ekli cetvelde silinmesi öngörülen kamu zararından doğan alacaklar ise strateji geliştirme birimi tarafından ilgili muhasebe birimine bildirilerek kayıtlardan çıkarılması sağlanır.
24- Kamu zararından doğan alacakların takip ve tahsilinde uyulacak esaslar
1) Kamu zararından doğan alacakların sorumlularca ve/veya ilgililerce rızaen veya sulhen ödenmemesi halinde alacak takip dosyası, genel hükümlere göre takibat yapılmak ve dava açılmak üzere, genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerince Merkezde Başhukuk Müşavirliği ve Muhakemat Genel Müdürlüğüne İl ve ilçelerde ise muhakemat müdürlüğü veya hazine avukatlığına gönderilir. Hazine avukatı bulunmayan yerlerde dava ve icra işleri kamu idaresi yöneticileri tarafından takip edilir. Genel bütçe dışındaki diğer kamu idarelerinde söz konusu dosya hukuk birimine gönderilir.
2) Alacağın takibinden sorumlu birim yöneticileri, mahkemeye veya icraya intikal ettirilen alacakların takibinin hangi aşamada olduğunu ilgili hukuk birimleri nezdinde izlemek, icra dairelerince tahsil edildiği bildirilen paraların muhasebe biriminin veznesine veya banka hesabına yatırılmasını ve sorumluların ve/veya ilgililerin borçlarına mahsubunu sağlamak zorundadırlar.
3) Kamu idaresinin yönetim ve kullanımında bulunan taşınırların kaybolması, çalınması, eksilmesi veya zarar görmesine sebep olunması hallerinde Kanunun 44 üncü maddesinde öngörülen yönetmelik hükümlerine göre tespit edilen kamu zararlarından 2 nci maddenin ikinci fıkrası kapsamına girmeyenler de bu Yönetmelik hükümlerine göre tahsil edilir.
II- DEĞERLENDİRME
Öncelikle kamu idarelerinin merkez teşkilatları Kamu Zararlarının Tahsiline İlişkin Usul Ve Esaslar Hakkındaki Yönetmeliğe göre taşra teşkilatlarında en üst yöneticinin kimin olacağını belirleyerek taşra birimlerine yazılı olarak duyurmaları gerekmektedir.
Taşra birimlerinde takip görevini yapacak personel veya birim belirlenmelidir.
Örneğin: il, ilçe ve bölge teşkilatlarında birden fazla birimi bulunan idareler il, ilçe veya bölge müdürlüğünün bulunduğu yerde takip görevini kimlerin yapacağını yazılı olarak belirlemelidirler. Takip görevi bir birimde görevli personele yaptırılacağı gibi ayrı bir şube, şeflik, veya takip bürosu oluşturularak da yaptırılabilir.
Sayıştay, Adli, idari veya askeri mahkemelerce verilen ilamlar değerlendirmeye tabi tutulmayacaktır.
Kontrol, denetim veya inceleme sonucunda tespit edilerek kamu idarelerine bildirilen kamu zararları, öncelikle bu kamu zararına ilişkin ödeme emri belgesinde imzası olan harcama yetkilisinin, harcama yetkilisinin her hangi bir nedenle görevinden ayrılmış olması halinde ise görev başındaki harcama yetkilisinin görüşü alınmak suretiyle merkezde strateji birimlerince üst yöneticinin değerlendirmesine sunulmak üzere değerlendirme raporu hazırlanır.
Hazırlanacak değerlendirme raporunda kontrol, denetim veya inceleme rapor veya yazılarında yer alan hususlar ayrıntılı olarak belirtilerek kamu zararına sebebiyet veren sorumlular ve/veya ilgililerin adı ve soyadı/ tüzel kişilikleri, açık adresleri ve kamu zararının miktarına yer verilir.
Üst yönetici, değerlendirme raporunda yer alan hususların tamamına katılabileceği gibi kısmen katılmak veya hiç katılmamak kendi takdirindedir.
Taşrada ise, Kontrol, denetim veya inceleme sonucunda tespit edilerek kamu idarelerine bildirilen kamu zararları, öncelikle bu kamu zararına ilişkin ödeme emri belgesinde imzası olan harcama yetkilisinin, harcama yetkilisinin her hangi bir nedenle görevinden ayrılmış olması halinde ise görev başındaki harcama yetkilisinin görüşü alınmak suretiyle kamu idaresinin takibe yetkili birimince en üst yöneticinin değerlendirmesine sunulmak üzere değerlendirme raporu hazırlanır.
Hazırlanacak değerlendirme raporunda kontrol, denetim veya inceleme rapor veya yazılarında yer alan hususlar ayrıntılı olarak belirtilerek kamu zararına sebebiyet veren sorumlular ve/veya ilgililerin adı ve soyadı/ tüzel kişilikleri, açık adresleri ve kamu zararının miktarına yer verilir.
En üst yönetici, değerlendirme raporunda yer alan hususların tamamına katılabileceği gibi kısmen katılmak veya hiç katılmamak kendi takdirindedir.
Taşrada idarenin en üst yöneticisi ile harcama yetkilisi görevinin aynı kişide birleşmesi halinde değerlendirme üst yönetici tarafından yapılacaktır.
Örneğin: Milli Eğitim Bakanlığı illerde en üst yönetici olarak il milli eğitim müdürlerini belirlemiş olsun, 1 Seri No’lu Harcama Yetkilileri Genel Tebliğine göre il milli eğitim müdürlüğünün harcama yetkilisi il milli eğitim müdürüdür. Milli eğitim müdürünün harcama yetkilisi olarak ödemiş olduğu mal, hizmet veya diğer giderlere ilişkin tespit olunan kamu zararına ait değerlendirmeyi en üst yönetici ve harcama yetkilisi kendisi olduğu için yapamayacağından bu kamu zararına ilişkin değerlendirme merkezde üst yönetici (Milli Eğitim Bakanlığı Müsteşarı) tarafından yapılacaktır.
Ancak, Milli eğitim müdürü 1 Seri No’lu Genel Tebliğ uyarınca harcama yetkiliğini milli eğitim müdür yardımcısına yetki devri suretiyle devretmişse ve tespit edilen kamu zararına ilişkin ödemeyi harcama yetkilisi sıfatıyla müdür yardımcısı yapmışsa değerlendirmeyi il milli eğitim müdürü yapacaktır.
Üst yöneticiler kurumlarının teşkilat kanunlarına göre sınırlarını açıkça belirlemek şartıyla yetkilerinden bir kısmını astlarına devredebilir.
Üst yönetici ve en üst yöneticiler tarafından yapılan değerlendirme sonucunda kamu zararı alacaklarının sorumlulara ve ilgililere tebliği, değerlendirme işleminin merkezde strateji birimlerine taşrada ise, takibe yetkili birime ulaştığı tarihten itibaren beş iş günü içerisinde başlanacaktır.
Yapılan değerlendirme sonucunda kamu zararından sorumlu tutulan ilgililer ve sorumluların adına kamu zararının muhasebe birimlerince Kişilerden Alacaklar Hesabına kaydedilebilmesi için harcama yetkililerinin ilgilileri ve sorumluları muhasebe birimlerine mutlaka yazı ile bildirmeleri gerekmektedir.
Muhasebe birimlerince Kişilerden Alacaklar Hesabına kaydetme veya bu hesaptan çıkarma işlemi harcama yetkilisinin yazısına istinaden yapılması gerekmektedir.
İtiraz tebliğden itibaren yedi gün içerisinde üst yönetici veya en üst yöneticiye yapılacaktır.
İtiraz değerlendirmeyi yapan üst yönetici veya en üst yöneticiye yapılacaktır. Yani üst yönetici veya en üst yönetici vermiş olduğu kararı yine kendileri değerlendirecektir.
Kamu idareleri taşra teşkilatlarının en üst yöneticisini ilde vali veya vali yardımcısı olarak belirlemesi halinde hem değerlendirmede harcama yetkilisi ile en üst yönetici birleşmesi olmayacak hem de itiraz kararı veren yetkiliye yapılmayarak bir üst yetkiliye yapılmış olacaktır.
İlgiliye veya sorumluya tebliğ edilen kamu zararı alacağının süresinde rızaen ödenmemesi halinde alacak takip dosyası sürenin bitiminden itibaren beş iş günü içerisinde, alacağın hükmen tahsili için;
Genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinde,
Merkezde, strateji geliştirme birimlerince Maliye Bakanlığına ( Başhukuk Müşavirlği ve Muhakemat Genel Müdürlüğüne)
Taşrada, il merkezlerinde muhakemat müdürlüklerine,
Bölge müdürlüklerinde bölge müdürlüğünün bulunduğu ildeki muhakemat müdürlüğüne,
İlçede ise hazine avukatlıklarına gönderilmesi
gerekmektedir.
Ancak, il ve ilçede hazine avukatı yoksa dava ve icra işlemi o yerdeki kamu idaresinin yöneticileri tarafından takip edilecektir.
Örneğin: Çorum İli Mecitözü İlçesi Malmüdürlüğünde görevli hazine avukatı bulunmuyorsa ilçe tarım müdürlüğü, ilçe milli eğitim müdürlüğü, ilçe nüfus müdürlüğü ve sağlık grup başkanlığının kamu zararına ait dava ve icra işlerini ilçe tarım müdürü, ilçe milli eğitim müdürü, ilçe nüfus müdürü ve sağlık grup başkanı takip edecektir.
Kapsamdaki diğer kamu idarelerinde,
İlgiliye veya sorumluya tebliğ edilen kamu zararı alacağının süresinde rızaen ödenmemesi halinde alacak takip dosyası sürenin bitiminden itibaren beş iş günü içerisinde, alacağın hükmen tahsili için;
Alacağın takibinden sorumlu birimlerce kamu idaresinin hukuk birimine gönderilir.
Dava ve icra işleri kamu idaresinin hukuk birimlerince yapılması gerekmektedir.
Örneğin: Özel bütçeli kamu idaresi olan (x) genel müdürlüğünün kamu zararına ilişkin dava ve icra işleri bu genel müdürlüğün hukuk birimi tarafından yapılması gerekmektedir.
Genel bütçe dışındaki diğer kamu idarelerinin taşra teşkilatlarında hukuk birimleri bulunmadığı takdirde kamu zararına ilişkin dava ve icra işlerinin takibi o yerdeki birim yöneticileri tarafından yapılacaktır.
Ayrıca kamu idarelerinin mali hizmetler birimlerine, kamu zararlarından doğan alacakların dışında 5018 sayılı Kanunun 60 ncı maddesinin 1 inci fıkrasının (e) bendi ile; ilgili mevzuatı çerçevesinde idare gelirlerini tahakkuk ettirmek, gelir ve alacaklarının takip ve tahsil işlemlerini yürütme görevi de verilmiştir. Mali hizmetler birimine verilen bu görevler; 24/12/2005 tarihli ve 5436 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu İle Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkındaki Kanunun 15 inci maddesi ile kamu idarelerinde strateji geliştirme başkanlıkları, strateji geliştirme daire başkanlıkları ve strateji geliştirme ve mali hizmetlere ilişkin hizmetlerin yerine getirildiği müdürlükler tarafından yapılması hüküm altına alınmıştır.
Buna göre;
Genel Bütçe Kapsamındaki Kamu İdarelerinde,
Kamu zararı dışında kalan idare gelirlerini tahakkuk ettirmek, gelir ve alacaklarını takip etmek ilgili kamu idaresince tahsilatı ise muhasebe birimlerince yapılacaktır.
Mevzuatında süresi içerisinde ödenmeyen kamu alacaklarının 6183 sayılı Kanun hükümlerine göre takip ve tahsil edileceği belirtilenler, kamu idarelerince ilgili vergi dairesine bildirilerek vergi dairesi tarafından takip ve tahsil edilecektir.
Kapsamdaki Diğer Kamu İdarelerinde,
Kamu zararı dışında kalan idare gelirlerini tahakkuk ettirmek, gelir ve alacaklarının takip ve tahsil işlemlerinin yürütülmesi ilgili kamu idaresince yapılacaktır.
Mevzuatında süresi içerisinde ödenmeyen kamu alacaklarının 6183 sayılı Kanun hükümlerine göre takip ve tahsil edileceği belirtilenler, kamu idarelerince ilgili vergi dairesine bildirilerek vergi dairesi tarafından takip ve tahsil edilecektir.
Kamu zararından doğan alacakların dışında kalan gelir ve alacaklar, Yönetmeliğin 7 ve 10 uncu maddelerine göre değerlendirme işlemine tabi tutulmayacaktır.
III- SONUÇ: Kamu zararından doğan alacakların sürüncemeye bırakılmadan bir an önce ilgililerinden veya sorumlularından tahsil edilebilmesi için kamu idarelerinin yetkililerince Yönetmelik hükümlerine titizlikle uyulması ve üst yöneticilerce de Yönetmeliğin geçiş sürecinde kamu idarelerinde uygulamadan sorumlu olanların denetlenmesi önem arz etmektedir.
adminDERNEKLERİN DENETİMİ Dernekler bir taraftan organlarından biri olan denetleme kurulu tarafından iç denetime tabi tutulurken bir taraftan da çeşitli kurullar tarafından dış denetime tabi tutulurlar. İç denetime dernek organlarından denetleme…
adminHizmetin Özel Kesime Gördürülmesi Kamu kesiminin hizmetleri özel kesime gördürmesi, ihale sistemi çerçevesinde gerçekleştirilir. İhale sistemi, sözkonusu iş bir kamu kurumu tarafından ve kamu hizmeti olarak yürütüldüğü için idarenin uyması…
