Kamunun Finans Haberleri Merkezi
Kamunun Finans Haberleri Merkezi
admin
Kamu İhale Mevzuatına Tabi İnşaat Sözleşmeleri
HUKUKI NİTELİĞİ, KURULUŞU, TARAFLARI
I. Genel Olarak İnsaat Sözleşmesi
insaat sözlesmesi niteligi itibariyle, BK. m. 355-371’de düzenlenen istisna
sözlesmesi1 olarak kabul edilmektedir. BK. m. 355’de istisna sözlesmesi, “Istisna
bir akiddir ki, onunla bir taraf (müteahhit), diger tarafin (is sahibinin) taahhüt
eyledigi semen mukabilinde bir sey imalini iltizam eder.”3 seklinde tanimlanmistir.
Anilan hükme göre istisna sözlesmesi,4 is sahibinin ödemeyi taahhüt ettigi ücret
1
Istisna kelimesi, Arapça kökenli bir kelime olup sanat ve beceri gerektiren bir emek harcayarak bir
seyi meydana getirmek demektir. Alman Medeni Kanunu ve Isviçre Medeni Kanununun Almanca
metninde istisna sözlesmesinin karsiligi olarak “Werkvertrag” terimi kullanilmistir. Bu nedenle
doktrinde bazi yazarlar istisna sözlesmesine eser sözlesmesi adi verilmesi gerektigini ileri
sürmektedirler. Genis bilgi için bkz. Öz, Eser Sözlesmesi, 1 vd.; Bilge, 245; Selimoglu, 685;
Tunçomag, Borçlar Özel, 952; Zevkliler, 325. Ancak istisna sözlesmesine eser sözlesmesi adini
vermek, fikir ve sanat eserleri hukukundaki eser kavrami ile iliskisi oldugu tereddütünü
uyandirmaktadir. Isviçre Borçlar Kanununun Fransizca metninde istisna sözlesmesinin karsiligi
olan “contract d’entreprise” deyimi, taahhüt akdi veya girisim sözlesmesi anlamina gelir. Ancak
taahhüt teriminin istisna sözlesmesi yerine kullanilmasi da borç dogurucu islemler için kullanilan
taahhüt muameleleri ile karistirilabilir. Bu sebeple, bazi yazarlar istisna sözlesmesi terimini
kullanmaktadir. Bkz. Tandogan, Borçlar, 1-2; Tandogan, Istisna Akdi, 311; Karatas, 25 vd.;
Akbulut,I., 14; Erdogan, 135; Baygin, 3. Biz de hakim görüsü kabul ettigimizden çalismamizda
istisna sözlesmesi terimini kullanacagiz.
2
Seliçi, Insaat, 5; Eren, Insaat, 49; Kaplan, Ücret, 119; Tercier, Nr.3344; Karaca, 39; Ayan, 24;
Kostakoglu, Insaat Hukuku, 15.
3
“Semen” kelimesi genellikle satim sözlesmesinde alicinin ödeyecegi parayi ifade etmek için
kullanildigindan, istisna sözlesmesinin taniminda “semen” kelimesinin kullanilmasi dogru bir
tercih olmamistir. Bu nedenle “semen” kelimesi yerine “ivaz”, “karsilik”, “ücret”, “bedel” gibi
sözcüklerin kullanilmasi daha dogru olur. Berki, 142; Baygin, 4.
4
“Eser sözlesmesi taraflara hak ve borçlar yükleyen bir is görme sözlesmesidir. Bu sözlesmede,
yüklenici eseri teknik ve sanatsal kurallar ve amaca uygun olarak imal edip is sahibine teslim
etmekle, is sahibi de eserin bedelini ödemekle yükümlüdür.” Y.15.HD. 23.01.2006 tarih, 7623/166
sayili karari için bkz. Duman, 43; “Eser sözlesmesi, karsilikli edimleri içeren bir is görme
sözlesmesidir. Yüklenicinin edimi, eseri meydana getirmek ve is sahibine teslim etmek, is
sahibinin karsi edimi ise, teslim edilen eserin bedelini (ücret) ödemektir.” Y.15.HD. 28.1.2004,
3442/446 sayili karari için bkz. Duman,78.
karsiliginda, müteahhidin bir eser meydana getirmeyi ve teslim etmeyi üstlendigi iki
tarafa tam borç yükleyen rizai bir sözlesmedir.5
Istisna sözlesmesinde müteahhidin meydana getirmeyi üstlendigi eserin bir
insaat olmasi durumunda, bunu konu alan sözlesmeler için uygulamada ve doktrinde
“insaat sözlesmesi” (Bauwerkvertrag, Bauvertrag) terimi kullanilmaktadir.6 Buna
göre insaat sözlesmesi, müteahhidin bir insaatin tamamini veya bir kismini insa
ederek is sahibine teslim etmeyi üstlendigi bir istisna sözlesmesi türü olarak
tanimlanabilir.7
Insaat sözlesmesinin asli unsurlarindan ilki, bir insa eserini meydana getirme
ve is sahibine teslim etmektir.8 Insa eseri meydana getirme borcu, belli bir sonucu
saglamaya yönelik nitelikli bir borçtur ve teslim borcuyla birlikte müteahhidin edim
yükümlülügünün bir parçasini olusturur. Bu nedenle sonuç olan teslimin
gerçeklesmemesi durumunda,9 müteahhidin borcunu ifa etmedigi kabul edilecektir.10
Insaat sözlesmesinin bu özelligi, onu is görme borcu tasiyan diger sözlesmelerden
ayiran esasli bir unsurdur.
5
Honsel, 246-248; Bühler, Art.363, Nr.1 vd.; Guhl/Druey/Koller/Schnyder, 520-522; Gauch, Nr.5
vd.; Zindel/Pulver, Art.363-369, Nr.1 vd; Bucher, 201; Tandogan, Borçlar, 1; Öz, Eser Sözlesmesi,
1; Gürpinar, 17; Erdogan, 135; Eren, Insaat, 49.
6
Seliçi, Insaat, 4-5; Kaplan, Ücret, 120; Öz, Insaat; 15; Yavuz, 445, dn. 7; Frank, 7; Zeltner, 3,
Nr.6; Koller, Art.363-366, 68, Nr.201; Gauch, 10, Nr.32.
7
Ayan 24, dn. 6.
8
Öz, Eser Sözlesmesi, 20; Eren, Insaat, 51; Erdogan, 138; Kaplan, Eser Sözlesmeleri, 6; Yavuz, 445
vd.; Tandogan, Borçlar, 1, 35; Koç, 92; Ozanoglu, 61; Seliçi, Insaat, 5; Pedrazzini, 511; Zeltner, 4,
Nr.7; Bucher, 205; Bühler, Art.363-379, 39; Koller, Art.363-366, 85, Nr.252; Gauch, Nr. 7; Bögli,
9.
9 “Dava BK. m. 355 vd. maddelerine dayali alacak istemine iliskindir. Eser sözlesmelerinin en
önemli unsuru “eser”dir. Baska bir anlatimla, bu önemli unsur sonuçtur. Yüklenici, eser
sözlesmesiyle sadece bir faaliyette bulunmayi degil, ayni zamanda bir sonucu (eser)
gerçeklestirmeyi de taahhüt etmektedir. Sonuç (eser), amaca uygun gerçeklestigi takdirdedir ki,
yüklenici, eser sözlesmelerinin bir diger unsuru olan bedele hak kazanir, yani sonuç varsa bedel de
vardir.” Y.15.HD. 19.2.2007, 64/1015 sayili karari için bkz. Duman, 79.
10 Senocak, Ayibin Giderilmesi, 6; Karahasan, Borçlar Özel, 67; Celal, 24; Altas, Eser, 46;
Tunçomag, Borçlar Özel, 497; Zevkliler, 326; Aral, 330; Öz, Eser Sözlesmesi, 20; Yavuz, 471-
472; Tandogan, Borçlar, 25; Becker, 589; Klauser, 6; Koller, Art.363-366, 20, Nr.49; Zeltner, 4,
Nr.7; Gauch, 6, Nr. 18; Frank, 15.
Istisna sözlesmesindeki eser unsuru,11 konumuz olan insaat sözlesmesinde bir
insa eserinin meydana getirilmesi olarak karsimiza çikmaktadir. Meydana getirme
kavrami ise müteahhidin sözlesmede amaçlanan sonucu elde etmek için yaptigi ve
belirli bir sürece yayilmis faaliyetlerini ifade eder.12 Meydana getirme kavrami,
tamamen yeni bir sey yapma kavramindan çok daha genis kapsamli olup, mevcut bir
seyi degistirme, onarma, ekleme, temizleme hatta yok etme biçimlerindeki
faaliyetleri de kapsar.13 Eserin meydana getirilmis sayilabilmesi için önemli olan
taraflarin iradelerine göre, ticari hayat açisindan eskisine göre farkli bir seyin ortaya
çikmasidir.14 Ayrica Kanunda müteahhidin teslim yükümlülügünden açikça söz
edilmemekle birlikte, is sahibi tarafindan arzu edilen edim sonucunun gerçeklesmesi
için teslim gerekli oldugundan, müteahhit isin niteligi geregi meydana getirdigi eseri
is sahibine teslim etmekle yükümlüdür.15 Insaat sözlesmelerinde, zilyetligin fiilen
devri mümkün olmadigi için, müteahhidin tasinmaz üzerindeki fiili durumuna son
vererek bunu is sahibine bildirmesi teslim olarak degerlendirilmektedir.
Insaat sözlesmesinin konusu, “insaat”tir.16 Insaat, maddi nitelikteki her türlü
insa eserini17 ifade etmektir. Insaat sözlesmesinin konusunu ilke olarak tasinmaz
adminYerli malı teklif eden istekliler lehine fiyat avantajı sağlanması zorunluluğunda oranın tespiti Toplantı No : 2015/055 Gündem No : 5 Karar Tarihi : 18.09.2015 Karar No : 2015/UM.I-2592 Şikayetçi: Novaren…
adminKesin teminat hangi oranda, ne zaman alınır, hak edişten kesinti yapılmak suretiyle teminat alınabilir mi? Sözleşme ve ihale dökümanı hükümlerine uygun olarak taahhüdün yerine getirilmesini sağlamak amacıyla, sözleşmenin yapılmasından önce,…
