Kamunun Finans Haberleri Merkezi
Kamunun Finans Haberleri Merkezi
admin
İSTİSNAİ MEMURİYET
I-GİRİŞ
Kamu hizmetlerinin memurlar aracılığıyla yürütüleceği mevzuatımızda yerleşmiş bir kavramdır. Memurlar kamu hizmetlerini asli ve sürekli olarak belirli bir kadroda yerine getiren görevlilerdir. Memurların memuriyete girmeleri, hakları, görev ve sorumlulukları, özlük hakları, yetiştirilmeleri vs. düzenlemeler 657 sayılı Devlet Memurları Kanununda düzenlenmiştir.
Memurların memuriyete alınmaları, derece ve kademe ilerlemeleri ile görevde yükselmeleri belirli prosedüre bağlanmıştır. Örneğin memuriyete alınmaları, görevde yükselmeleri çeşitli sınavlara tabi tutulduktan sonra gerçekleştirmektedir.
Sınav şartı Devlet Memurlar Kanununun temel prensiplerinden olan kariyer ve liyakat unsurlarının bir gereğidir.
Fakat zaman zaman sınav şartı gibi prosedürlerin dışına çıkılarak çeşitli özel durumlar çerçevesinde atamalar yapılabilmekte veya üst kademelere görevlendirmeler yapılabilmektedir.
Bu istisnai durumlardan birisi de istisnai memuriyettir.
II- GENEL OLARAK İSTİSNAİ MEMURİYET
İstisna memuriyet, 657 sayılı Kanunun 59, 60 ve 61 inci maddelerinde düzenlenmiştir.
Kanun koyucu bu düzenlemeyle idareye, istisnai memuriyet kadrolarına bu kanunda belirtilen memuriyete alınma şartları dışında, isteğine göre atama yapma imkânı tanımıştır. Bu çerçevede istisnai olarak atanacak memuriyetlerin kanunda sayılanlar arasında olması gerekir. Öte yandan yapılacak atama ile ilgili olarak gerekli şartlar, atamanın yapılacağı kurum mevzuatında belirtilmektedir.
657 sayılı Kanunun 59 uncu maddesinin son fıkrasında istisnai memurların bulundukları kadroların emeklilik aylığının hesabında ve diğer memuriyetlere naklen atamalarda herhangi bir sınıf için kazanılmış hak sayılmayacağı ifade edilmektedir.
Örneğin 5’ inci dereceyi kazanılmış hak olarak almış olan bir memurun 1’ inci dereceli bakanlık müşavirliği kadrosuna atanması halinde emekli keseneği 1’ inci dereceden değil, 5’ inci dereceden kesilmesi gerekir. Ancak, Emekli Sandığı Kanununa göre emekli keseneği 1’ inci derecenin ek göstergesi üzerinden kesenek ve karşılığının kendilerince ödenmesi şartıyla, 5’ inci derecenin göstergesi ile 1’ inci derecenin ek göstergesinden kesilebilecektir.
İstisnai memuriyet kadroları, diğer memurlara naklen atamalarda kazanılmış hak aylığı sayılmamaktadır. Örneğin 5’ inci derece memuriyet kadrosundan kazanılmış hak aylığı almakta iken 1’ inci derece özel kalem müdürlüğüne atanan bir kimse yeniden 5’ inci derecelik bir kadroya atanması halinde önceden atandığı 1’ inci derece kendisi için kazanılmış hak aylığı sayılmaz. Fakat 1’ inci dereceli kadroda çalıştığı süre zarfında yapılan kademe ve derece ilerlemeleri ilgili memur için kazanılmış hak teşkil edecektir. Bir başka ifade ile, yeniden eski görevine atanırken 1’ inci derecede geçirdiği derece ve kademe eski görevine atanırken hesaba katılması gerekir (657 sayılı Kanun Madde:163).
İstisnai Devlet memurluklarına 48 inci maddede yazılı genel şartları taşıyan kimselerden atamalar yapılabilir. Bununla beraber, istisnai memurun atanacağı kurumun kuruluş kanununda özel hükümler saklıdır hükmü gereğince, yapılacak atamalarda kuruluş kanunlarındaki farklı düzenlemelerin dikkate alınması gerekmektedir.
III- İSTİSNAİ MEMURİYETLERE ATANANLARA UYGULANMAYACAK HÜKÜMLER
İstisnai memuriyet kadrolarında bulunanlar hakkında 657 sayılı Kanunun atama, sınavlar, kademe ilerlemesi ve derece yükselmesine ilişkin hükümleri uygulanmaz (657 sayılı Kanun Madde:59).
Bu hükümler;
1-İstisnai memuriyetler hakkında, 657 sayılı Kanunun atanmaya ilişkin hükümleri,
a)İstisnai memuriyet kadrosuna atananlar hakkında, 68 inci madde hükmü uygulanmaz. Yani memurlar hizmet sürelerine bakılmaksızın üst derecelere atanabilir.
b)İstisnai memuriyetler için özel yasalarında veya yönetmeliklerinde herhangi bir hüküm yoksa öğrenim zorunluluğu aranmaz.
c)Memuriyete girişte aranan genel koşulların dışında herhangi bir koşul aranmaz.
2)İstisnai memuriyetler hakkında, Devlet memurluğuna giriş için öngörülen sınavlara ilişkin hükümler uygulanmaz. Sınava tabi tutulmadan istisnai memuriyetlere atama yapılabilir.
3)İstisnai memuriyetler için kademe ilerlemesi ve derece yükselmesine ilişkin hükümler uygulanmaz. İstisnai memuriyete ilişkin kadroyu işgal eden memurlar, istisnai durumlar dışında kademe ilerlemesi ve derece yükselmesi yapamazlar.
4)İstisnai memuriyet karolarına atanalar için bu kadrolar emeklilik aylığının hesabında kazanılmış hak sayılmaz.
5)İstisnai memuriyet kadrosuna atanan memur, bu kadronun aylığını alır.
6)İstisnai memurların işgal ettiği kadrolar, diğer memuriyetlere atamada kazanılmış hak sayılmaz.
7)İstisnai memuriyet kadrolarında bulunan memurların emeklilik kıdemleri yürümekte devam eder.
IV-İSTİSNAİ MEMURLUKLARA ATANANLARA UYGULANACAK HÜKÜMLER
657 sayılı Kanunun 61 inci maddesi kapsamında, istisnai memurluklara atananlar hakkında, anılan Kanunun atanma, sınavlar, kademe ilerlemesi ve derece yükselmesi dışında kalan bütün hükümleri uygulanacaktır. Ancak bazı istisnai memurluklara atananlara, kademe ilerlemesi ve derece yükselmesinin yapabileceği aynı madde ile kabul edilmiş bulunmaktadır.
Bu haller şunlardır:
1)İstisnai bir memuriyet kadrosuna atananlar, atandıkları kadronun derece aylığının ilk kademesini kazanılmış hak olarak elde ettikleri tarihten itibaren haklarında, 657 sayılı yasanın kademe ilerlemesi ve derece yükselmesine dair hükümleri uygulanır.
Bilindiği gibi, kazanılmış hak aylığının üstünde bir dereceye atananlar, atandıkları derecenin birinci kademe aylığını alırlar. Bu kadro, ilgili için kazanılmış hak sayılmaz. Ancak ilgilinin kazanılmış hak ve emeklilik keseneğine esas aylık derecesi, üst dereceye atanma hali devam ettiği süre zarfında herhangi bir onaya gerek kalmadan yükseltilecektir.
Bu esaslar, istisnai memuriyet kadrolarında bulunanlar hakkında da uygulanacaktır. Böylece atandıkları kadro derecesinin birinci kademe aylığını kazanılmış hak aylığı olarak almaya başlayan istisnai memurlar, kademe ilerlemesi ve derece yükselmesi haklarından yararlanmaya başlar.
Örneğin 4’ üncü derecenin 2’ nci kademesini kazanılmış hak aylığı olarak almış olan bir kimse 1’ inci dereceli Müşavirlik kadrosuna atandığı takdirde; bu derecenin 1’ inci kademe aylığını alacak, emekli keseneği ise 4/2 den kesilecektir. Bu kimse atandığı kadroda kademe ilerlemesi yapamayacak, ancak emekli keseneğine esas aylık 64 ve 66 ncı madde esaslarına göre yükselecektir. Buna göre her yılına bir kademe, her üç yılına bir derece verilmek suretiyle emekli keseneklerine esas aylığı yükseltilebilecek ve bu şekilde yükseltilme sonucunda emekliliğe esas aylık derece ve kademesiyle atandığı kadronun derece ve kademesiyle atandığı kadronun derece ve kademesi aynı olduğu andan itibaren kademe ilerlemesine hak kazanacaktır.
2)Emekliliğe esas aylıkları, atandıkları kadro derecesinin altında bulunan ve maddede sayılan istisnai memurlar kademe ilerlemesi yapabilecektir.
Bu memurlar şunlardır:
a)Başbakanlık ve bakanlıklar özel kalem müdürleri
b)Valiler
c)Büyükelçiler, elçiler,
d)Daimi temsilciler
Bu görevlere atanan memurların atandıkları derecelerde geçirdikleri süreler, kazanılmış hak sayılmamak koşulu ile kademe ilerlemesinde değerlendirilir. Bu şekilde değerlendirilecek olan süreler, üst dereceye atanmaları halinde 161 inci maddenin (A) fıkrası gereğince dikkate alınır.
657 sayılı Kanunun 61 inci maddesinin bu son fıkrasına göre, Başbakanlık ve özel kalem müdürlükleri, valilik, büyükelçilik, elçilik ve daimi temsilcilik kadrolarına atanan memurlar, atandıkları derecelerde kademe ilerlemesi yaparlar. Atandıkları istisnai memuriyet kadrolarından daha üst kadrolara atanmaları halinde; istisnai memuriyet kadrolarında geçirdikleri süre üst derecelerde değerlendirilerek haklarında 161/A fıkrası hükmü uygulanır. 161/A fıkrası hükmünde üst dereceye yükselmeye hak kazanan memurun, yeni girdiği derecenin ilk kademe göstergesine tekabül eden aylığı alacağı belirtilmiştir.
Bu memurun emekli keseneklerine esas aylıkları hakkında da yukarıda açıklandığı gibi 64 ve 66 ncı madde hükmü uygulanacaktır.
Örneğin: 6 ncı derecenin 1’ inci kademesini kazanılmış hak aylığı olarak almakta iken 3’ üncü derecelik bir kadroya atanan bakanlık özel kalem müdürü 3’ üncü derecenin 1 inci kademe aylığını almaya başlayacak, ayrıca 3’ üncü derecede geçireceği her yıl için kendisine bir kademe verilecektir. Ayrıca bu kimsenin emekli keseneğine esas aylığı da genel esaslara göre yükseltilecektir. Böylece bakanlık özel kalem müdürlüğünde örneğin 8 yıl çalışan bir kimsenin emekli keseneğine esas aylığı 4/3 ve kadro aylığı 3/8 olacaktır. Bu kimsenin sonradan 2’ nci derecelik bakanlık müşavirliğine atanması yapıldığı takdirde 61 inci maddenin son fıkrası hükmü gereğince, 161/A fıkrası hükmüne göre 3’ üncü derecenin 8’ inci kademesine eşit, 2’ nci derecenin 5’ inci kademesinden aylık ödenecektir.
V- İSTİSNAİ MEMURİYETTEN AYRILANLARIN AYLIK DURUMU
İstisnai memuriyetlere:
Bu gibilerin, derece terfii süresine karşılık sayılan süreden geri kalan kısmı kademe terfiinde dikkate alınır.
Bu gibiler, aynı şartlardan faydalanarak, 71 inci madde hükümlerine uyulmak kaydiyle, başka bir sınıfa da girebilirler.
İstisnai memuriyet kadrolarında çalışanlar için 59 uncu maddenin son fıkrasında belirtildiği üzere; bulundukları bu kadrolar emeklilik aylığının hesabında ve diğer memurluklara naklen atanmalarında herhangi bir sınıf için kazanılmış hak sayılmaz. Ancak, bu kadrolarda çalışılan süreler, gerek 657 sayılı Kanuna tabi olsun, gerekse de 657 Kanuna tabi olmadığı halde istisnai memuriyete atanmış olsun, bu kişiler istisnai memuriyetten ayrıldıktan sonra tekrar bu kanuna tabi bir kurumda görev almak isterlerse istisnai memuriyette geçirilen süre bu kişiler için derece ve kademe yükselmesinde sayılır.
VI-DEVLET PERSONEL BAŞKANLIĞI GÖRÜŞÜ
-Danıştay 12.Dairesinin 16.2.1998 tarih ve E:1995/8281, K:1998/348 sayılı Kararında; istisnai memurluklara ilişkin müstakil düzenleme yapan 657 sayılı Kanunun 59 ve 61 inci madde hükümleri ile, bu görevlere atamanın “memur” statüsünde yapılacağı, 657 sayılı Kanunun atanmaya ilişkin hükümlerinin istisnai memuriyete atananlara uygulanamayacağının kurala bağlandığı dikkate alındığında, istisnai memurluklara aday memur statüsünde atama yapılamayacağı dolayısı ile de, 657 sayılı Kanunun aday memurlara ilişkin düzenlemeler içeren hükümlerinin bu tür görevleri yürüten memurlara uygulanamayacağı belirtilmiştir. Daha önce memuriyeti bulunmayanlardan 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 59 uncu maddesine göre istisnai memur kadrosuna atananların, istisnai memur kadrosu kapsamında olmayan diğer kadrolara atanmaları halinde haklarında söz konusu Kanunun aday memurlukla ilgili hükümleri uygulanmaz. Bu itibarla, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 59 uncu maddesine göre istisnai memur kadrosunda görev yapan personelin, müktesebine uygun kadroya genel hükümler çerçevesinde naklen atanmasının mümkün bulunduğu mütalaa edilmektedir (Devlet Personel Başkanlığı görüşü).
VII-SONUÇ
657 Sayılı Kanunun 59, 60 ve 61’ inci maddelerinde düzenlenen istisnai memuriyet uygulaması, idareye genel olarak memuriyete alınma şartlarının dışına çıkılarak belirli görevlere atama yapma imkanı getiren bir müessesedir.
İstisnai memuriyetlerin ihdas edilme amacı, yönetici kadrolarda çalışan yetkililere, özellik arz eden bazı görevlere kendi istedikleri, tercih ettikleri personeli genel atama-görevlendirme şartları dışında atama, görevlendirme imkanı sağlamaktır.
İstisnai Memuriyet uygulaması çerçevesinde normalde belirli nitelikleri taşımayan kişiler belirli görevlere atanabilmektedir.
Fakat buradan, istisnai memuriyet karolarına atanacakların gelişigüzel olarak seçilen kimseler arasından atama yapılabileceği anlamı çıkmamalı, ifa edilecek göreve göre gerekli nitelikleri taşıyan kimseler arasından tercih yapılmak suretiyle atamalar yapılmalıdır.
Kamu hizmeti önemli bir görevdir ve 657 sayılı kanunda temel olarak belirtilen kariyer ve liyakat ilkeleri yani görevin bu görevi layıkıyla yerine getirebilecek kimler eliyle yürütülmesi esas alınmalıdır.
İstisnai Memurluklar (Kpss Şartı Aranmayan Kurumlarda Memurluk) (Kpss’siz Memur Alımı) |
| Cumhurbaşkanlığı genel sekreter memurlukları |
| Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı memurlukları |
| Bakan yardımcılığı memurlukları |
| Başbakan baş müşavirleri memurlukları, |
| Savunma Sanayii Müsteşarlığına ait Müsteşar, Müsteşar Yardımcısı |
| Savunma Sanayii Müsteşarlığına ait I.Hukuk Müşaviri, Daire Başkanı ve Müşavir Avukat kadroları |
| Toplu Konut İdaresi Başkanlığına ait Başkan, Başkan Yardımcısı, Hukuk Müşaviri, Daire Başkanı |
| TOKİ Başkanlığına ait Uzman, Uzman Yardımcısı, Müşavir Avukat ve Şube Müdürü(Uzman) kadroları |
| Özelleştirme İdaresi Başkanlığı’nda Başkan, Başkan Yardımcısı, Başkanlık Müşaviri, Daire Başkanı |
| Özelleştirme İdaresi Başkanlığı’nda Proje Grup Başkanı ve Basın ve Halkla İlişkiler Müşavirliği kadroları |
| Başbakanlık Basın Müşavirliği kadrosu |
| Türkiye İstatistik Kurumu Basın ve Halkla İlişkiler Müşavirliği kadrosu |
| Avrupa Birliği Bakanlığı Başkanlıkları kadrosu |
| Gelir İdaresi Başkanlığında Basın ve Halkla İlişkiler Müşavirliği kadrosu |
| Bakanlar Kurulu Sekreterliği kadrosu |
| Vali kadroları |
| Dış kuruluşlarda çalışma müşavirlikleri nezdinde görevlendirilecek sendika uzmanlıkları |
| Milli İstihbarat Teşkilatı memurlukları |
| Anayasa Mahkemesi Basın Müşavirliği kadroları |
| Din İşleri Yüksek Kurulu üyeliklerine, Diyanet İşleri Başkanlığı Başkanlık Müşavirliği |
İstisnai memur olmak için aranan herhangi bir şart bulunmamaktadır. Kadroya atamayı gerçekleştirecek yetkili kişi tarafından doğrudan atanır. Kurumlara göre değişiklik gösteren bir takım ön sınavlar veya şartlar olabilir. Bu nedenle kurumdan yapılacak bilgilendirmeye dikkat etmek gerekmektedir. Kpss’siz memur olmak için bu kadrolardan birisine girmiş olmanız gerekmektedir. Örneğin devlet sanatçılarında aranacak olan nitelikler ayrı bir yönetmelik ile belirlenmiştir. Bu nedenle bahsettiğimiz üzere, aranan ek şartlar olabilir. Açıktan memur alımı olarak tabir edilen bu durum için aranan şartları 2017 yılında değişkenlik gösterebiliyor olsa da sizin için sıraladık.
Genel itibari ile İstisnai Memur Olmak İçin Aranan Şartlar
Gibi kriterleri taşıyan kişilerin istisnai memurluk kadrolara atanmasının önünde bir engel yoktur. Açıktan memur alımı olarak da nitelendirilebilir.
657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu (Ömer KÖSE-Mustafa İNAL Muhasebat Kontrolörleri Yayını 2007)
adminGELİR VERGİSİNİN KONUSU VE UNSURLARI Gelir Vergisi Kanununda gelir, bir gerçek kişinin bir takvim yılı içinde elde ettiği kazanç ve iratların safi tutarı olarak tanımlanmış, hangi tür kazanç ve iratların…
adminPUANLAMA SİSTEMİ Hizmet alım ihalelerinde tekliflerin eşitliği halinde 28.07.2015 tarihinden itibaren puanlama sistemi uygulanacaktır. Puanlama sistemini aşağıdaki şekilde inceleyebiliriz: 1. Yükleniminde Bulunan İş Tutarı: İsteklinin veya isteklinin en az %51…
