Kamunun Finans Haberleri Merkezi
Kamunun Finans Haberleri Merkezi
admin
İHALE İŞLEMLERİNDE DAMGA VERGİSİ UYGULAMALARI
I-GİRİŞ
Dolaylı vergilerimiz arasında yer alan Damga Vergisi ile hayatımızın birçok alanında karşılaşmaktayız.
Genellikle de beklemediğimiz yada tahmin edemeyeceğimiz konularda damga vergisi mükellefiyeti ile karşılaşmaktayız.
Bu alanlardan bir tanesi da ihale işlemleridir.
İhalenin çeşitli süreçlerinde damga vergisi mükellefiyeti söz konusu olabilmektedir.
Bu çalışmada ihale işlemleri aşamalarında, Damga Vergisi mükellefiyetini gerektiren durumlar üzerinde durulacaktır.
II-DAMGA VERGİSİNDE MÜKELLFİYET
A-MÜKELLEFİYET VE İSTİSNALAR
Damga Vergisi Kanuna ekli (1) sayılı tabloda yazılı kağıtlar Damga Vergisine tabidir.
Damga Vergisi Kanununda belirtilen kağıtlar terimi, yazılıp imzalamak veya imza yerine geçen bir işaret konmak suretiyle düzenlenen ve herhangi bir hususu ispat veya belli etmek için ibraz edilebilecek olan belgeler ile elektronik imza kullanılmak suretiyle manyetik ortamda ve elektronik veri şeklinde oluşturulan belgeleri ifade eder.
Vergiye tabi kağıtlar mahiyetinde bulunan veya onların yerini alan mektup ve şerhlerle, bu kağıtların hükümlerinin yenilenmesine, uzatılmasına, değiştirilmesine devrine veya bozulmasına ilişkin mektup ve şerhler de Damga Vergisine tabidir.
Damga Vergisinin mükellefi kağıtları imza edenlerdir.
Resmi dairelerle kişiler arasındaki işlemlere ait kağıtların Damga Vergisini kişiler öder.
B-VERGİYE TABİ KAĞITLARIN MAHİYETLERİNİN TAYİNİ
Bir kağıdın tabi olacağı verginin tayini için o kağıdın mahiyetine bakılır ve buna göre kanuna ekli tabloda yazılı vergisi bulunur.
Kağıtların mahiyetlerinin tayininde, şekli kanunlarda belirtilmiş olanlarda kanunlardaki adlarına, belirtilmemiş olanlarda üzerlerindeki yazının ifade ettiği hüküm ve manaya bakılır.
Mahiyeti tayin edilmek istenen kağıt üzerinde başka bir kağıda atıf yapılmışsa, atıf yapılan kağıdın hükümlerine nazaran yüklenen mahiyete göre vergi alınır.
Bir nüshadan fazla olarak düzenlenen kağıtların her nüshası ayrı ayrı aynı miktar veya nispette Damga Vergisine tabidir.
Şu kadar ki, poliçe ve emre yazılı ticari senetlerin yalnız tedavüle çıkarılan nüshaları vergiye tabi tutulur.
Bir kağıtta biribirinden tamamen ayrı birden fazla akit ve işlem bulunduğu takdirde bunların herbirinden ayrı ayrı vergi alınır.
Bir kağıtta toplanan akit ve işlemler birbirine bağlı ve bir asıldan doğma oldukları takdirde Damga Vergisi, en yüksek vergi alınmasını gerektiren akit veya işlem üzerinden alınır.
Ancak bu akit ve işlemlere asıl işlemin akitlerinden başka bir şahsın eklenen akit ve işlemi de ayrıca vergiye tabidir.
Kağıtlara konulan imzanın birden fazla olması verginin tekerrürünü gerektirmez.
Ancak maktu vergiye tabi olup müteaddit kişilerin imzasını taşıyan makbuz ve ibra senetlerinin Damga Vergisi imza adedine göre alınır.
Nispi vergiye tabi ve birden fazla kişinin imzasını taşıyan makbuz ve ibra senetlerinde her imza sahibine ait olan hisse ayrıca belli edilmiş ise, vergi hisselere göre ayrı ayrı ödenir.
Şu kadar ki, bir resmi daire veya bir gerçek veya tüzel kişi adına kağıtlara konulan birden fazla imza bir imza hükmündedir.
Damga Vergisi kanununda yer alan “Resmi Daireden” maksat, genel ve özel bütçeli idarelerle, il özel idareleri, belediyeler ve köylerdir.
Bu dairelere bağlı olup ayrı tüzel kişiliği bulunan iktisadi işletmeler resmi daire sayılmaz.
Damga Vergisi nispi veya maktu olarak alınır.
Nispi vergide, kağıtların nevi ve mahiyetlerine göre, bu kağıtlarda yazılı belli para, maktu vergide kağıtların mahiyetleri esastır.
Belli para terimi, kağıtların ihtiva ettiği veya bunlarda yazılı rakamların hasıl edeceği parayı ifade eder.
Cari hesap şeklinde açılan kredilerle her türlü ikrazata ait taahhütname ve mukavelenameler (İskonto ve iştira senetleri taahhütnamesi – Dispans – dahil) ve bunların temlik, yenileme, devir ve değiştirilmesine müteallik bütün kağıtlarda ve keza matlupların devir ve temlikine ilişkin mukavelename ve temliknamelerde ikraz veya temlik edilen para miktarının veya azami haddinin gösterilmesi mecburidir.
Gösterilmediği takdirde bu kağıtların her birinden alınması gereken Damga Vergisi ile cezası olayın meydana çıktığı tarihte, ilgili bulunduğu cari hesapta kayıtlı kredi veya ikrazat miktarına göre hesaplanır ve alınır.
Bu vergi ve cezanın ödenmesinde mukriz ve müstakrizlerle temlik eden ve adına temlik yapılan şahıslar ve müesseseler müteselsilen sorumludurlar.
Damga Vergisine tabi kağıtlarda yazılı yabancı paralar Maliye Bakanlığınca tayin ve ilan edilecek fiyat üzerinden Türk parasına çevrilerek ona göre Damga Vergisi alınır.
Kağıtların Damga Vergisi bu kanuna ekli (1) sayılı tabloda yazılı nispet veya miktarlarda alınır. Şu kadar ki her bir kağıt için hesaplanacak vergi tutarı (1) sayılı tabloda yer alan sınırlamalar saklı kalmak üzere ….TL’ yi aşamaz.
Bir önceki yılda uygulanan bu azami tutar, her takvim yılı başından geçerli olmak üzere, o yıl için tespit ve ilan olunan yeniden değerleme oranında artırılır.
Bakanlar Kurulu yeniden değerleme oranının % 50 fazlasını geçmemek ve % 20`sinden az olmamak üzere yeni oranlar tespit etmeye yetkilidir.
Belli parayı ihtiva eden mukavelenamelerin değiştirilmesi halinde artan miktar aynı nispette vergiye tabidir. Bunların devri halinde aslından alınan verginin dörtte biri alınır.
Mukavelenamelerin müddetinin uzatılması halinde aynı miktar veya nispette vergi alınır.
Akreditif mektup ve telgraflarında süre uzatıldığı takdirde verginin dörtte biri alınır.
Yabancı memleketlerden Türkiye üzerine düzenlenen kağıtlar aynı miktarda, yabancı memleketlerin birinden diğeri üzerine düzenlenip Türkiye`de tedavüle çıkarılanlar ise yarı nispette vergiye tabidir.
III-VERGİNİN ÖDEME ŞEKİLLERİ
Damga Vergisi makbuz karşılığı, istihkaktan kesinti yapılması veya basılı damga konulması şekillerinden biriyle ödenir.
Bu ödeme şekillerinin hangi işlemler için ne suretle uygulanacağını tesbite Maliye Bakanlığı yetkilidir.
A-BASILI DAMGA KONULMASI ŞEKLİYLE ÖDEME
Aşağıda yazılı kağıtların Damga Vergisi pul yerine basılı damga konulması şekliyle de ödenebilir.
1 – Makbuz ve ibra senetleri,
2 – Faturalar,
3 – Ulaştırma ile ilgili kağıtlar,
4 – Elektrik, havagazı, telefon ve su abonman mukavelenameleri,
5 -Maliye Bakanlığının müsaadesi alınmak şartiyle vergiye tabi diğer kağıtlar.
Maliye Bakanlığı yukarda yazılı olanların ve diğer kağıtların vergisini basılı damga konulması şekliyle ödetmeye yetkilidir.
Basılı damga konulacak kağıtların vergisi, yüzde beş noksanı ile peşin olarak ödenir.
B-MAKBUZ VERİLMESİ ŞEKLİYLE ÖDEME
Bu Kanunda gösterilen haller dışında Damga Vergisi makbuz karşılığında ödenir.
Maliye Bakanlığı makbuz karşılığı ödemeye ilişkin usûl ve esasları belirlemeye yetkilidir.
Makbuz karşılığı ödemelerde Damga Vergisi;
a) Maliye Bakanlığınca belirlenen mükellefler, kurum ve kuruluşlar tarafından bir ay içinde düzenlenen kağıtların vergisi, ertesi ayın yirminci (371 Sıra No.lu VUK Tebliği uyarınca yirmiüçüncü) günü akşamına kadar vergi dairesine bir beyanname ile bildirilir ve yirmialtıncı günü akşamına kadar ödenir.
b) (a) bendi dışındaki hallerde, kâğıdın düzenlendiği tarihi izleyen onbeş gün içinde vergi dairesine bir beyanname ile bildirilir ve aynı süre içinde ödenir.
Maliye Bakanlığı, bu maddenin uygulanmasına ilişkin usûl ve esasları belirlemeye, lüzum göreceği işlemlere ilişkin kâğıtlara ait verginin yukarıdaki sürelere bağlı kalmaksızın ve beyanname aranmaksızın kâğıdın düzenlenmesinden önce veya noterlerce işleme tâbi tutulması sırasında ödenmesi zorunluluğunu getirmeye, vergiyi işlem anında ilgili kamu kurum veya kuruluşuna makbuz karşılığı ödettirmeye yetkilidir.
C-İSTİHKAKTAN KESİNTİ ŞEKLİYLE ÖDEME
Genel ve özel bütçeli dairelerle il özel idareleri ve belediyeler, bankalar, iktisadi kamu teşekkülleri ile bunların iştirakleri ve müesseseleri ve benzeri teşekkül, iştirak ve müesseselerin ödemelerinde kullanılan ve nispi vergiye tabi bulunan makbuzlarla bu mahiyetteki kağıtlara ait vergilerin,
a) Bu ödemelerin yapılması,
b) Avans suretiyle ödemelerde avansın itası,
Sırasında ilgili daire ve müesseseler tarafından istihkaklardan kesinti yapılması şekliyle ödenmesine Maliye Bakanlığınca izin verilebilir.
Maliye Bakanlığı lüzum gördüğü hallerde vergiyi istihkaktan kesinti yapılması şekliyle ödetmeye yetkilidir.
Genel bütçeli daireler dışında kalan ve istihkaktan kesinti yapmak durumunda bulunan daire ve müesseseler tarafından bir ay içinde kesilen Damga Vergisi, ertesi ayın 20 nci (371 Sıra No.lu VUK Tebliği uyarınca 23 üncü) günü akşamına kadar ödemenin yapıldığı yer vergi dairesine bir beyanname ile bildirilir ve 26 ncı günü akşamına kadar yatırılır.
D-VERGİ VE CEZADA SORUMLULUK
Vergiye tabi kağıtların Damga Vergisinin ödenmemesinden veya noksan ödenmesinden dolayı alınması lazım gelen vergi ve cezadan, mükelleflere rücu hakkı olmak üzere, kağıtları ibraz edenler sorumludur.
Birden fazla kişi tarafından imza edilen kağıtlara ait vergi ve cezanın tamamından imza edenler müteselsilen sorumludurlar. Bunlar arasında vergiden müstesna olanların bulunması Damga Vergisinin noksan ödenmesini gerektirmez. Damga Vergisinden muaf kuruluşlarca kişilerin (1) sayılı tabloda yer alan işlemleriyle ilgili olarak düzenlenen ve sadece bu kurumların imzasını taşıyan kağıtlara ait verginin tamamı kişiler tarafından ödenir. Ancak bu kağıtlara ait verginin hiç ödenmemesi veya noksan ödenmesi halinde vergi ve cezanın tamamından kişilerle birlikte kurumlar müteselsilen sorumludurlar.
22 nci maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında bulunanlar, taraf oldukları işlemlere ilişkin kâğıtlara ait verginin beyan ve ödenmesinden sorumludurlar. Verginin ödenmemesi veya noksan ödenmesi durumunda vergi, ceza ve fer’ileri, vergi için diğer işlem taraflarına rücu hakkı olmak üzere, bu fıkrada belirtilen kişilerden alınır.
Resmi daireler veya noterlerce düzenlenerek kişilere verilen veya dairede bırakılan ve Damga Vergisi hiç alınmayan veya noksan alınan kağıtların vergisi mükelleflere, cezası düzenleyenlere aittir.
Vergi ve ceza, vergi için mükelleflere rücu hakkı olmak üzere, kağıtları düzenleyenlerden alınır.
IV-İHALE İŞLEMLERİNDE DAMGA VERGİSİ
İhale işlemlerinde Damga Vergisi ihalenin çeşitli aşamalarında ortaya çıkabilmektedir.
Bu aşamalar aşağıda maddeler halinde belirtilmiştir.
A-İHALE KOMİSYON KARARI
İhale komisyonları tarafından verilen ihale kararları, Damga Vergisine tabidir.
Konuyla ilgili olarak Damga Vergisi Kanununa ekli I Sayılı Cetvelde;
İhale Kanunlarına tabi olan veya olmayan resmi daire ve kamu tüzel kişiliğini haiz kurumların her türlü ihale kararları (Binde 4,95) oranında damga vergisi alınması gerektiği ifade edilmiştir.
Söz konusu vergi, makbuz karşılı ödenebileceği gibi, bazı kurumlar istihkaktan kesinti yapmak suretiyle de tahsil edebilmektedir.
B-SÖZLEŞME YAPILMASI AŞAMASI
İhale kanununda yer alan düzenlemeye göre üzerine ihale bırakılan istekli ile sözleşme yapılması gerekmektedir.
Yapılan bu sözleşmeler Damga Vergisi Kanunu ve Ekli I sayılı Cetvelde;
“I.Akitlerle ilgili kağıtlar
A. Belli parayı ihtiva eden kağıtlar:
1. Mukavelenameler, taahhütnameler ve temliknameler (Binde 8,25) oranında damga vergisine tabi olacaktır.
Bu vergi sözleşme imzalanması sırasında, sırasında, ihaleyi kazanan firma tarafından ödenmesi gerekir.
Makbuz karşılığı ödenebilir.
C-SÜRE UZATIM KARARI ve KEŞİF ARTIŞ KARARLARI
Süre uzatımı ve keşif artış kararları da Damga Vergisi Kanunu ve Ekli I sayılı Cetvelde yer alan
“İhale Kanunlarına tabi olan veya olmayan resmi daire ve kamu tüzel kişiliğini haiz kurumların her türlü ihale kararları (Binde 4,95)” oranında Damga Vergisine tabidir.
Fakat zaman zaman, süre uzatım kararları ve keşif artış kararlarının damga vergisine tabi olup olmadığı tartışmalara sebep olmaktadır.
Burada yaşanan tartışmalara belli bir bakış açısı kazandırmak noktasında, bu tür durumlarda damga vergisinin ortaya çıkması için, söz konusu kararların, bir komisyon nezdinde alınması halinde vergi mükellefiyetinin oluşacağıdır.
Esasen keşif artışları, sözleşme kapsamında ve halihazırda yapılmış bir ihale kapsamında yürütülmekte olan bir iş için gündeme gelebilecektir.
Bu bağlamda keşif artışı bir ihale kararı değildir.
Fakat genel kabul görmüş olan uygulamalarda, keşif artışından da damga vergisi alınması yönündedir.
D-YÜKLENİCİ FİRMAYA ÖDEME YAPILMASI
İhale sonucu, yüklenici firmaya yapmış olduğu iş karşılığı yapılacak ödemelerde, Damga Vergisi Kanunu ve Ekli I sayılı cetvelde yer alan düzenlemeye göre aşağıda belirtilen oranda damga vergisine tabidir.
“1. Makbuzlar:
a) Resmi daireler tarafından yapılan mal ve hizmet alımlarına ilişkin ödemeler (avans olarak yapılanlar dahil) nedeniyle, kişiler tarafından resmi dairelere verilen ve belli parayı ihtiva eden makbuz ve ibra senetleri ile bu ödemelerin resmi daireler nam ve hesabına, kişiler adına açılmış veya açılacak hesaplara nakledilmesini veya emir ve havalelerine tediyesini temin eden kağıtlar (Binde 8,25)” oranında damga vergisine tabidir.”
Denilmiştir.
Buradaki temel nokta, kamu kurumlarının ödeme yaparken, Harcama Belgeleri Yönetmelikleri gereği düzenledikleri ödeme emri belgesi nedeniyle kesilen damga vergisidir.
Damga vergisi KDV’ siz tutar üzerinden yapılmalıdır.
E-AVANS ÖDEMESİ YAPILMASI
İhale kanunu ve 5018 sayılı kanuna göre, ihaleye kazanan firmaya, ilerde alacağı hakedişlerden mahsup edilmek üzere avans verilebilir.
Yapılacak bu avans ödemeleri de,
Damga Vergisi Kanunu ve Ekli I sayılı cetvelde yer alan düzenlemeye göre
“1. Makbuzlar:
a) Resmi daireler tarafından yapılan mal ve hizmet alımlarına ilişkin ödemeler (avans olarak yapılanlar dahil) nedeniyle, kişiler tarafından resmi dairelere verilen ve belli parayı ihtiva eden makbuz ve ibra senetleri ile bu ödemelerin resmi daireler nam ve hesabına, kişiler adına açılmış veya açılacak hesaplara nakledilmesini veya emir ve havalelerine tediyesini temin eden kağıtlar (Binde 8,25)” oranında damga vergisine tabidir.” Hükmü gereğince damga vergisi kesilmesi gerekir.
Hakediş Ödemelerinde Vergi Uygulamaları
NOT: Hakediş ödemelerinde vergi uygulamaları kitabımızın satışı başlamıştır.
Bu kitabımız, kamufinans.com sitesi uzmanları tarafından hazırlanmış olup,
kitabımızın içerisinde;
hakediş ödemelerinde;
-damga vergisi kesintisi ve uygulamaları
-gelir vergisi kesiniti ve uygulamaları
-kdv kesintisi ve uygulamaları
-avans kesintisi ve uygulamaları
-varsa icra kesintisi ve uygulama örnekleri,
-yargı kararları ve muktezalar yer almaktadır…
Kitabımızın satış fiyatı 50.-TL dir…
Kitabımızı;
kamufinans@gmail.com adresine mail atarak temin edebilirsiniz…
kargo ücreti alıcıya aittir…..
soru, görüş ve önerileriniz için;
kamufinans@gmail.com adresine mail atabilirsiniz…..
adminPerformans Esaslı Bütçe Sistemi Devletin yüklendiği görevleri yerine getirebilmesi bakımından gerçekleştirdiği hizmetler ile bunların birim maliyetlerinin önem kazandığı bir bütçeleme sistemidir. Mal ve hizmet üretimi yapmaya yönelik kamu kuruluşlarının, faaliyetlerinin…
admin5018 SAYILI KAMU MALİ YÖNETİMİ VE KONTROL KANUNU’NUN KAPSAMI I- GİRİŞ Kamuya ait gelirlerin toplanması, faaliyetlerin yürütülmesi için gerekli harcamaların yapılması, kamuya ait varlık ve borçlar ile diğer kamu yükümlülüklerinin…
