HANGİ FİNANSAL TABLOLARIN DENETİMİ YAPILACAK ?
Bildiğiniz üzere 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu değiştirilmeden önce Uluslararası Muhasebe Standartlarının birebir çevirisi olan Türk Muhasebe Standartlarına (TMS) göre düzenlenen finansal tablolar bağımsız denetime tabi idi. Üstelik tüm şirketlerin finansal tabloların denetimi zorunluydu.
İlgili Kanun 6335 Sayılı Kanunla değiştirilerek Bakanlar Kurulu Kararı (BKK) ile belirlenecek kriterlere sahip olan şirketlerin finansal tabloların denetimi zorunlu kılınmış bunların dışındaki şirketlerin finansal tablolarının denetimi ise isteğe bağlı hale getirilmişti.
Buna bağlı olarak 660 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname (KHK) ile bağımsız denetçinin yetkilendirilmesi ve bağımsız denetime tabi finansal tabloların belirlenmesine yetkili olan Kamu Gözetimi Muhasebe ve Denetim Standartları Kurulu (KGK). 01/01/2014 tarihi ve sonrasında başlayan hesap dönemlerinde TMS Uygulama Kapsamı Dışında Kalanlar tarafından Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliğleri (MSUGT) ve eski Tek Düzen Hesap Planının (TDHP) uygulanmasına devam edileceği, bunların isteklerine bağlı olarak TMS’leri de uygulayabileceklerini belirtmiştir.
Ancak şimdiye kadar MSUGT ve TDHP uygulamasının, meslek mensuplarının tek müşterisinin Maliye Bakanlığı olması ve bu müşterinin talebinin, alacağı verginin belirlenmesi, olduğundan Vergi Usul Kanunu (VUK) hükümlerine göre finansal tablo düzenlenmesi olarak algılanmasına neden olmuştur.
Oluşan bu algı ve tereddütleri gidermek için KGK, 1 sıra nolu MSGT’de hüküm alındığı üzere, söz konusu düzenlemenin amacının “vergi mevzuatına uygun mali tablolar üretilmesini sağlamak” olmayıp, bilakis “bilanço usulünde defter tutan gerçek ve tüzel kişilere ait teşebbüs ve işletmelerin faaliyet ve sonuçlarının sağlıklı ve güvenilir bir biçimde muhasebeleştirilmesi, mali tablolar aracılığıyla ilgililere sunulan bilgilerin tutarlılık ve mukayese edilebirlik niteliklerini koruyarak gerçek durumu yansıtmasını sağlamaktır” şeklinde olduğunu vurgulamak zorunda kalmıştır.
Ayrıca aynı tebliğde, yapılan düzenlemenin,
a) Muhasebe bilgilerinin karar alma durumunda bulunan ilgililere yeterli ve doğru olarak ulaştırılmasına,
b) Farklı işletmeler ile aynı işletmenin farklı dönemlerinin karşılaştırılmasına,
c) Mali tablolarda yer alan hesap adlarının tüm kesimler için aynı anlamı vermesine,
d) Muhasebe terim birliğinin sağlanması suretiyle anlaşılabilir olmasına,
e) İşletmelerle ilgililer arasında güven unsurunun oluşturulmasına
yönelik olduğu, yapılan düzenlemede öngörülen usul ve esaslara uyulması zorunlu olduğu, ilgili mevzuat hükümleriyle aykırılığın mali rapor ve beyannamelerinin düzenlenmesi sırasında giderilmesinin işletmelerin sorumluluğunda olduğunun hüküm altına alındığı açıklanmıştır.
Yine, 4 sıra nolu MSUGT’nin 1 sıra nolu MSUGT ile ilgili açıklamalarında, 1 sora nolu tebliğin, vergi mevzuatı ve uygulamasından tamamen bağımsız olarak ve vergisel kaygılar ön planda tutulmaksızın hazırlanmış olduğunun belirtildiği, MSUGT’de vergi mevzuatına kıyasen farklılık gösteren düzenlemelerin yer aldığının vurgulandığı izah edilmiştir.
Diğer taraftan, MSUGT ile 2013/34 sayılı Avrupa Birliği Muhasebe Direktife uygun finansal raporlamaya ilişkin çerçevenin tamamlanmasının planlanmakta olduğu belirtilmiş, “Yerel Finansal Raporlama Çerçevesinin” yürürlüğe konuluncaya kadar, TMS uygulama kapsamı dışında olanlarca TTK göre sunulacak finansal tablolarını MSUGT hükümleriyle öngörülen amaçları sağlayacak şekilde ve söz konusu tebliğlerde yer verilen ilkelere uygun olarak hazırlanması gerektiği, vergi matrahının tespiti sırasında gerekli uyarlamaların yapılması gerektiği vurgulanmıştır.
Peki bu algı ve tereddütlerin sebebi nedir? Niçin KGK bu açıklamaları yapma gereği duymuştur? Çünkü, 3568 Sayılı yasa Maliye Bakanlığının vergi toplama amaçları doğrultusunda oluşturulmuş buna bağlı olarak TÜRMOB bağımsız olamamış, Maliye Bakanlığının vesayeti altında bir kurum olmuştur. Bu yüzden sayısı yüz binlere varan Serbest Muhasebeci Mali Müşavir ve beş bin civarındaki Yeminli Mali Müşavir, MSUGT ve TDMS’ini sadece vergisel kaygıları ön planda tutarak hazırlamış ve denetimini de buna göre yapmıştır.
Sonuç olarak TTK’nın ilk amacından sapılmıştır. Bundan böyle hem TMS’ye göre hazırlanmış finansal tablolar hem de TMS Uygulama Kapsamı Dışında Kalanlar tarafından Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliğleri (MSUGT) ve eski Tek Düzen Hesap Planına (TDHP) göre hazırlanmış finansal tablolar denetime tabi olacaktır. Bu nedenle MSUGT ve TDHP’daki eksiklikler 2015 yılında düzeltilmeye tabi tutulacaktır.