GELİR VERGİSİNDE VERGİYİ DOĞURAN OLAY
Gelir vergisinde vergiyi doğuran olay gelirin elde edilmesidir. Elde etme; geliri oluşturan kazanç ve iratları “hukuken ve iktisaden” tasarruf etmektir. Gelirin elde edilmesi gelir unsurları itibariyle farklı esaslara bağlanmıştır. Elde etmede aşağıdaki dört esas söz konusudur.
-Tahakkuk esası: Bir karşılığa dayanan iş veya işlemlerde, bunun karşılığını oluşturan bedelin ödenecek aşamaya gelmesidir. Ticari ve zirai kazançta tahakkuk esası geçerlidir.
-Hukuki tasarruf esası: Gelirin sahibi tarafından istenebilir duruma gelmesidir.
-Ekonomik tasarruf esası: Ödemeyi yapacak olan bakımından gelirin, sahibi tarafından istenildiği anda ödenecek duruma getirilmesidir. Hukuki tasarruf ile iç içedir.
-Fiili tasarruf (tahsil) esası: Gelirin nakit, mal veya hak olarak sahibinin mal varlığına geçmesidir. Serbest meslek kazançlarında ve gayrimenkul sermaye iratlarında tahsil esası geçerlidir.
Örnek: Ticari ve zirai kazançlarda vade sonunda tahakkuk elde etme sayılmıştır.
Serbest meslek kazançları, gayrimenkul sermaye iratlarında banka ya da kasaya para yatırılması, yani
tahsilat elde etme sayılmıştır.
