Gecikme Zammı Nedir? Gecikme Faizi Nedir?

Gecikme zammı, amme alacaklarının süresinde ödenmemesi durumunda uygulanan mali bir zamdır. Gecikme faizi ise gecikme zammından farklı olarak zamanında tahakkuk etmemiş bir vergiye ilişkin olarak ortaya çıkar.Gecikme Zammı Nedir?

Gecikme Zammı

Amme alacaklarının vadesinde ödenmemesi durumunda gecikme zammı uygulanır. Amme alacağının tanımı 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun birinci maddesinde yapılmıştır. Buna göre, Devlete, vilâyet hususi idarelerine ve belediyelere ait vergi, resim, harç, ceza tahkik ve takiplerine ait muhakeme masrafı, vergi cezası, para cezası gibi asli, gecikme zammı, faiz gibi fer’i amme alacakları ve aynı idarelerin akitten, haksız fiil ve haksız iktisaptan doğanlar dışında kalan ve amme hizmetleri tatbikatından mütevellit olan diğer alacakları ile; bunların takip masrafları hakkında bu kanun hükümleri tatbik olunur. İdarelerin akitten, haksız fiilden ve haksız iktisaptan doğan alacakları amme alacağı niteliğini haiz olmadığı için bu tür alacaklar hakkında 6183 sayılı Kanun uygulanmayacaktır. Bu tür alacaklar genel hükümlere göre tahsil edilir. Bu alacakların vadesinde ödenmemesi durumunda 3095 sayılı Kanuni Faiz ve Temerrüt Faizine İlişkin Kanun hükümlerine göre kanuni faiz uygulanır.

Anılan Kanunun 51 inci maddesine göre amme alacağının ödeme müddeti içinde ödenmeyen kısmına vadenin bitim tarihinden itibaren her ay için ayrı ayrı % 4 oranında gecikme zammı tatbik olunur. Ay kesirlerine isabet eden gecikme zammı günlük olarak hesap edilir. Gecikme zammı birmilyon liradan az olamaz. Gecikme zammı, 213 sayılı Vergi Usul Kanununa göre uygulanan vergi ziyaı cezalarında bu madde uyarınca belirlenen oranda, mahkemeler tarafından verilen ve ceza mahiyetinde olan amme alacaklarında ise bu oranın yarısı ölçüsünde uygulanır. Bunların dışındaki ceza mahiyetinde olan amme alacaklarına gecikme zammı tatbik edilmez. 2004 yılı için 3095 sayılı Kanuna göre kanuni faiz oranı aylık % 1,25 olmak üzere yıllık % 15’tir. 6183 sayılı Kanuna göre 2004 yılı için gecikme zammı ve dolaylı olarak gecikme faizi aylık % 4, yıllık ise % 48’dir.

Bakanlar Kurulu, gecikme zammı oranlarını aylar itibarıyla topluca veya her ay için ayrı ayrı, yüzde onuna kadar indirmeye, gecikme zammı oranı ile gecikme zammı asgari tutarını iki katına kadar artırmaya, ayrıca gecikme zammı oranını aylar itibarıyla farklı olarak belirlemeye ve gecikme zammını bileşik faiz usulüyle aylık, üç aylık, altı aylık veya yıllık olarak hesaplatmaya  yetkilidir. Anılan Kanunun 52 nci maddesine göre gecikme zammının tatbik müddeti, amme alacağının tecilinde tecilin yapıldığı, iflas halinde iflasın açıldığı, aciz halinde bu durumun sabit olduğu güne kadar olan müddettir. Gecikme zammının önceden borçluya bildirilmesi gerekmez. Aslın ödenmiş olması gecikme zammının takip ve tahsiline mani değildir.

Gecikme Faizi Nedir?

Gecikme Faizi

Vergi Usul Kanununun 112/3 üncü maddesine göre, ikmalen, re’sen veya idarece yapılan tarhiyatlarda; dava konusu yapılmaksızın kesinleşen vergilere, kendi vergi kanunlarında belirtilen ve tarhiyatın ilgili bulunduğu döneme ilişkin normal vade tarihinden itibaren, son yapılan tarhiyatın tahakkuk tarihine kadar; dava konusu yapılan vergilerin ödeme yapılmamış kısmına, kendi vergi kanunlarında belirtilen ve tarhiyatın ilgili bulunduğu döneme ilişkin normal vade tarihinden itibaren, yargı organı kararının tebliğ tarihine kadar geçen süreler için 6183 sayılı Kanuna göre tespit edilen gecikme zammı oranında gecikme faizi uygulanır. Gecikme faizi de aynı süre içinde ödenir. Gecikme faizinin hesaplanmasında ay kesirleri nazara alınmaz.

Gecikme faizi vergi ziyaı cezasının hesaplanmasında da kullanılmaktadır. VUK un 344 üncü maddesine göre vergi ziyaı suçu, mükellef veya sorumlu tarafından 341 inci maddede yazılı hallerde vergi ziyaına sebebiyet verilmesidir. Vergi ziyaı suçu işleyenlere vergi ziyaı cezası kesilir ve bu ceza ziyaa uğratılan verginin 1 katına, bu verginin kendi kanununda belirtilen normal vade tarihinden cezaya ilişkin ihbarnamenin düzenlendiği tarihe kadar geçen süre için, bu Kanunun 112 nci maddesine göre ziyaa uğratılan vergi tutarı üzerinden hesaplanan gecikme faizinin yarısının eklenmesi suretiyle bulunur. Vergi ziyaına 359 uncu maddede yazılı fiillerle sebebiyet verilmesi halinde bu ceza 3 kat, bu fiillere iştirak edenlere ise 1 kat olarak uygulanır. Vergi incelemesine başlanılmasından veya takdir komisyonuna sevk edilmesinden sonra verilenler hariç olmak üzere, kanunî süresi geçtikten sonra verilen vergi beyannameleri için bu madde uyarınca kesilecek ceza yüzde 50 oranında uygulanır.

Görüldüğü gibi, 6183 sayılı Kanunun 51 inci maddesine göre belirlenen gecikme zammı oranı Vergi Usul Kanununa göre belirlenen gecikme faizini doğrudan, vergi ziyaı cezasının tutarını da dolaylı olarak belirlemektedir.

Gecikme zammı ve gecikme faizi mahiyet itibariyle amme alacaklarının zamanında tahakkuk etmemesi ya da tahakkuk etmiş alacakların zamanında ödenmemesi durumunda talep edilen bir mali tazminattır. Oran belirleme yetkisi ise 6183 sayılı Kanunla Bakanlar Kuruluna verilmiştir.

Yıllar İtibariyle Gecikme Zammı Oranları ve Uygulama Süreleri

Aşağıdaki tabloda 6183 sayılı Kanunun 51 inci maddesinde yer alan yetkiye istinaden Bakanlar Kurulu tarafından belirlenen gecikme zammı oranları yer almaktadır. Tablodan da görüleceği üzere son sekiz yıl içinde uygulanan en yüksek gecikme zammı oranı % 15, en düşük gecikme zammı oranı ise % 4’tür. En uzun süre uygulanan oran 888 gün ile % 15 oranı olurken en kısa süreyle uygulanan oran 116 gün ile % 5 olmuştur.

Tablo 1

ORANI UYGULANAN GÜN SAYISI BKK NUMARASI
01.02.1996-08.07.1998 % 15 888 96/7798
09.07.1998-20.01.2000 % 12 560 98/11331
21.01.2000-01.12.2000 % 6 315 2000/7
02.12.2000-28.03.2001 % 5 116 2000/1555
29.03.2001-30.01.2002 % 10 307 2001/2175
31.01.2002-11.11.2003 % 7 649 2002/3550
12.11.2003- % 4 415 2003/6345

IV.2. Yıllar İtibariyle Yeniden Değerleme Oranları, Kanuni Faiz, Bileşik Faiz ve Gecikme Zammı Oranları

Aşağıdaki tabloda ise yıllar itibariyle VUK’a göre belirlenen yeniden değerleme oranları, yeniden değerleme oranlarının yer aldığı VUK Genel Tebliğlerinin numarası, aynı dönemdeki Devlet tahvili ve Hazine bonosu ihalelerinde oluşan bileşik ortalama faiz oranı ile o yıl içinde uygulanan gecikme zammının yıla iblağ edilmiş oranları yer almaktadır.

Tablo 2

YDO

BOF

YIL İÇİNDE UYGULANAN YILLIK GECİKME ZAMMI İLGİLİ VUK GT
1997 80,4 118,9 180 259
1998 77,8 98,8 180-144 267
1999 52,1 113,4 144 279
2000 56,0   37 144-72-60 288
2001 53,2 104,9 60-120 301
2002 59,0 67,5 120-84 310
2003 28,5 49,5 84-48 325
2004 11,2 25,6 48 341

Tablo 2’ den açıkça görüleceği üzere gecikme zammı ve gecikme faizi oranları ile yeniden değerleme oranı ve bileşik ortalama faiz arasında korelasyon bulunmakla birlikte gecikme zammı ve gecikme faizinin yeniden değerleme oranı ve bileşik ortalama faizdeki değişmelere duyarlığı esnek değildir.

Genel hükümlere göre takip edilecek ve amme alacağı niteliğinde olmayan kişi borçlarına ise 04.12.1984 tarih ve 3095 sayılı Kanuni Faiz ve Temerrüt Faizine İlişkin Kanun hükümlerine göre faiz uygulanmaktadır. Aşağıdaki tabloda amme alacağı niteliğinde olmayan alacaklar için uygulanan kanuni faiz ve temerrüt faizi oranları görülmektedir. Devletin sözleşmeye dayanan alacakları için kanuni faiz uygulanmaktadır. Örneğin, Devlete ait gayrimenkullerin kiralanması ya da irtifak hakkı tesisinde sözleşmeye dayanan bir borç söz konusu olduğu için bu alacakların vadesinde ödenmemesi durumunda aylık % 1,5 kanuni faiz uygulanacaktır.

Tablo 3

Uygulama Dönemi Kanuni Faiz Oranı Temerrüt Faizi Oranı
Sözleşme İle Tespit Edilmemişse Ticari İşlerde
01.01.2004’ten itibaren % 15 (aylık 1,25) % 15 % 48
01.07.2003-31.12.2003 % 30 (aylık 2,5) % 30 % 57
01.04.2003-30.06.2003 % 30 (aylık 2,5) % 30 % 64
30.06.2002-31.03.2003 % 55 % 55 % 64
01.01.2000-30.06.2002 % 60 % 60 % 70
01.01.1998-31.12.1999 % 50 % 50 % 50
01.01.1998 öncesi % 30 % 30 % 30

2004 yılı için belirlenen kanuni faiz oranı, yeniden değerleme oranı, Devlet tahvili ve Hazine bonosu ihalelerinde oluşan bileşik ortalama faiz oranı, gecikme faizi ve gecikme zammı oranları şu şekildedir.

Tablo 4

Gecikme Faizi Gecikme Zammı YDO Kanuni Faiz BOF
% 48 % 48 % 11,2 % 15 % 25,6

Bugünkü uygulamaya göre amme alacağı niteliğinde olan vergi veya ecrimisilin zamanında ödenmemesi durumunda % 48 gecikme zammı, akitten doğan alacaklarda ise % 15 kanuni faiz uygulanmaktadır. Örneğin vadesi 31.12.2003 olan 10.000.000.000-TL tutarındaki vergi ya da ecrimisilin 31.12.2004 tarihinde ödenmesi durumunda hesaplanan gecikme zammı 4.800.000.000-TL iken, aynı alacağın akitten doğan bir alacak olması durumunda hesaplanan kanuni faiz 1.500.000.000-TL olacaktır.

  1. SONUÇ

Yukarıda yer alan tablolardan açıkça görüleceği üzere gecikme zammı ya da gecikme faizi o yıla ait yeniden değerleme oranı veya Devlet tahvili ve Hazine bonosu ihalelerinde oluşan bileşik ortalama faiz oranının üzerindedir ve intibakı uzun süre almaktadır. Bu durumda başta sorduğumuz soruyu tekrarlayalım. Gecikme zammı ve gecikme faizi nedir? Paranın zaman değeri midir? Yoksa ceza mıdır? Ülkemiz uygulamasında gecikme faizi ve gecikme zammının paranın zaman değerinden ziyade caydırıcı fonksiyonu olan bir ceza niteliği ağır basmaktadır.

Çeşitli nedenlerle amme alacaklarının süresinde tahakkuk etmediği veya tahsil edilemediği durumlarda amme borçluları ya da mükellefler yüksek tutarda gecikme zammı veya gecikme faizi ödemek durumunda kalabilmektedir. Özellikle vade ile ödeme tarihi arasındaki süre uzadıkça anaparayı aşan faiz ve zamlar ortaya çıkmaktadır.

Bu nedenle gecikme zammı ve gecikme faizi oranları yeniden değerleme oranı veya bileşik ortalama faiz oranlarına karşı daha duyarlı olabilmelidir. Bu uygulamanın amme alacaklarının Hazineye intikal süresini de minimize edeceği şüphesizdir.

Borçlar Kanunu md.72, Medeni Kanun 852. md. Türk Ticaret Kanunu md.8,

12.11.2003 tarih ve 25287 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 2003/6345 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı

20.11.2004 tarih ve 25646 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 341 seri numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği

10.12.2004 tarih ve 27 seri numaralı Gelir Vergisi Sirküleri

31.12.2004 tarihine kadar hesap edilmiştir.

Yeniden değerleme oranı

Devlet tahvili ve Hazine bonosu ihalelerinde oluşan bileşik ortalama faiz oranı

Değerler yıllık olarak verilmiştir.

UYGULANACAK faiz oranları aynı olmasına rağmеn gеcikmе faizi ilе gеcikmе zammı arasında bazı farklar var.Gеcikmе faizi hеnüz kеsinlеşmеmiş vеrgi borçları için uygulanıyor. Gеcikmе faizi aylık olarak hеsaplanıyor. Faiz hеsabı sadеcе tam ay sayısına görе yapılıyor.Yani, hеsaplama yapılırkеn ay kеsirlеri dikkatе alınmıyor.

Gеcikmе zammı isе 6183 sayılı Kanun kapsamında yеr alan vе kеsinlеşmiş bütün kamu alacakları için uygulanıyor. Gеcikmе zammı da aylık hеsaplanıyor. Ancak ay kеsirlеri için ayrıca günlük faiz uygulanıyor.

Gecikme Faizi ile Gecikme Zammı Arasındaki Farklar Nelerdir?

Gecikme faizi – gecikme zammı karmaşası

Süresinde ödenmeyen vergi borçları veya diğer kamu alacakları için hesaplanan gecikme faizi ve/veya gecikme zammı, uygulamada en çok karıştırılan müesseselerdir. Bu karışıklığa yol en büyük unsur ise, oranlarının aynı olmasıdır. Yine aynı oranda olan pişmanlık zammı için bu karışıklık, pişmanlık uygulamasının dilekçe ile yapılan talebe bağlı olarak yapılması dolayısıyla söz konusu olmamaktadır. Bilindiği gibi günümüzde gecikme faizi, gecikme zammı ve pişmanlık zammının aylık oranı, Bakanlar Kurulu’nun 2010/965 sayılı kararı ile belirlenen yüzde 1.40’dır.

Bizde bu yazımızda hem uygulamacılar ve hem de öğrenciler nezdinde pek karışan  gecikme faizi ve gecikme zammı müesseselerini karşılaştırmak istedik.

Gecikme faizi Vergi Usul Kanunu’nun 112/3. maddesinde düzenlenmiştir. Vergi Usul Kanunu’nun anılan maddesine göre, ikmalen, re’sen veya idarece yapılan tarhiyatlarda, dava konusu yapılmaksızın kesinleşen vergilere, kendi vergi kanunlarında belirtilen ve tarhiyatın ilgili bulunduğu döneme ilişkin normal vade tarihinden itibaren, son yapılan tarhiyatın tahakkuk tarihine kadar; dava konusu yapılan vergilerin ödeme yapılmamış kısmına, kendi vergi kanunlarında belirtilen ve tarhiyatın ilgili bulunduğu döneme ilişkin normal vade tarihinden itibaren, yargı organı kararının tebliğ tarihine kadar geçen süreler için gecikme faizi uygulanır.

Gecikme zammı ise 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun’un 51. maddesinde “amme alacağının ödeme müddeti içinde ödenmeyen kısmına vadenin bitim tarihinden itibaren” hesaplanan faiz olarak düzenlenmiştir.

Gecikme faizi sadece ikmalen, re’sen veya idarece tarh olunan vergiler için hesaplanırken, gecikme zammı 6183 sayılı Kanuna göre takip edilen tüm kamu alacakları için uygulama alanı bulmaktadır.

Vergilerin normal vade tarihlerinden, tarhiyatın tahakkuk ettiği tarihe kadar, dava açılması durumunda ise vergi mahkemesi kararının idareye tebliğ edildiği tarihe kadar geçen süreler için gecikme faizi hesaplanır. Davanın mükellef (veya vergi sorumlusunun) lehine olması, ancak kararın temyiz yolu ile bozulması ve mahkemenin de buna uyması halinde de uymayı içeren vergi mahkemesi kararının tebliğ tarihine kadar uygulanır. Vergi mahkemesi kararının tebliğ tarihi tahakkuku ifade etmekteyse de, burada gecikme faizi idarece tarh olunarak hesaplandıktan sonra, 2. ihbarname veya 112 ihbarnamesi olarak anılan Vergi / Ceza ihbarnamesi ile mükellefe duyurulur. Bu ihbarname, gecikme faizi açısından tarh işlemi niteliğindedir. Dolayısıyla gecikme faizinin yanlış hesaplandığı veya haksız olduğu iddiası ile bu işlem aleyhine dava açıldığında, işlemin yürütmesi, İdari Yargılama Usulü Kanununun 27. maddesi uyarınca kendiliğinden durur ve artık tahakkuk veya takip işlemleri oluşturulamaz. 2. İhbarname ile tebliğ edilen gecikme faizinin bir ay içinde ödenmesi gerekir. Mükellefin (veya vergi sorumlusunun) uzlaşma yoluna gitmesi ve uzlaşması halinde gecikme faizi uzlaşma tutanağının imza tarihine kadar hesaplanır.

Tahakkuk aşamasından sonra belli bir ödeme süresi söz konusudur ki, bu süre için gecikme faizi veya gecikme zammı hesaplanmaz.  Gecikme zammı ise kamu alacağının ödeme süresinin, bir başka deyişle vadesinin dolduğu tarihten, ödemenin yapıldığı güne kadar hesaplanır. Bu sürenin hesabında, vadenin dolduğu tarihi izleyen günden itibaren başlanır ve ödemenin yapıldığı gün de süreye dâhil edilerek hesaplama yapılır.

Gecikme faizi aylık olarak hesaplanır, bu hesaplamada ay kesirleri dikkate alınmaz. Gecikme zammı ise, gecikilen her ay için aylık hesaplanır, ay kesirleri için de günlük faiz hesaplaması yapılır. Günlük faiz olarak aylık faizinin otuzda biri esas alınır. Vergi cezaları için gecikme faizi hesaplanmaz. Buna karşılık vadesinde ödenmeyen cezalar için gecikme zammı hesaplanır. Ancak 6183 sayılı Kanun’a göre takip edilen vergi cezası dışındaki diğer cezalar için gecikme zammı hesaplanmaz.

Vergi Usul Kanunu’na göre “dava açılması nedeniyle tahsili duran vergi ve cezaların mükellefler tarafından davanın devamı sırasında kısmen veya tamamen ödenmesi suretiyle” gecikme faizinin dava sırasında işlemesi durdurulabilir. Ancak ödeme emrine karşı açılan davalar için gecikme zammın işlemesini durdurucu, ödemenin dışında bir yol yoktur.

Gecikme faizi ve gecikme zammının ortak yönü ise hem gelir hem de kurumlar vergisi matrahının hesabında gider kalemi olarak dikkate alınamamasıdır . (bumin doğrusöz)

https://www.youtube.com/watch?v=YqfwHy001Mw

kaynak:alomaliye.com, akşam,

Related Posts

Ödeme Belgelerinin Harcama Birimlerine Teslim Süresi

T.C. MALİYE BAKANLIĞI Muhasebat Genel Müdürlüğü Sayı   : 90192509-250.99-2386 19/02/2016 Konu : Ödeme Belgelerinin Harcama Birimlerine Teslimi İlgi : 17/01/2014 tarihli ve 90192509-250.99-453 sayılı yazı. İlgi yazıda, 5018 sayılı Kamu…

Tasfiye Memurları ile Kamu Alacaklarının Takibi

TASFİYE MEMURLARI ve TAKİP USULÜ 1- GENEL MEVZUAT 6183 Sayılı Kanunun 3 üncü maddesine göre, Amme alacağını ödemek mecburiyetinde olan hakiki ve hükmi şahısları ve bunların kanuni temsilci veya mirasçılarını…

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Bu site, istenmeyenleri azaltmak için Akismet kullanıyor. Yorum verilerinizin nasıl işlendiği hakkında daha fazla bilgi edinin.

Kaçırdığın Haberler

Ödeme Belgelerinin Harcama Birimlerine Teslim Süresi

  • By admin
  • Kasım 24, 2024
  • 15 views
Ödeme Belgelerinin Harcama  Birimlerine Teslim Süresi

Tasfiye Memurları ile Kamu Alacaklarının Takibi

  • By admin
  • Kasım 24, 2024
  • 11 views
Tasfiye Memurları ile Kamu Alacaklarının Takibi

Yeniden Değerleme İşleminin Muhasebeleştirilmesi

  • By admin
  • Kasım 24, 2024
  • 18 views
Yeniden Değerleme İşleminin Muhasebeleştirilmesi

EYT Çıkar mı…EYT Son Dakika….EYT 9 Eylül 2019

  • By admin
  • Kasım 24, 2024
  • 19 views
EYT Çıkar mı…EYT Son Dakika….EYT 9 Eylül 2019

Döviz Hesabı Muhasebe Kayıtları ve İşlemler-1

  • By admin
  • Kasım 24, 2024
  • 27 views
Döviz Hesabı Muhasebe Kayıtları ve İşlemler-1

Devlet Memuru Hastalık İzinleri

  • By admin
  • Kasım 24, 2024
  • 13 views
Devlet Memuru Hastalık İzinleri