Kötü niyetli firma çalışanları (özellikle muhasebe ve depo görevlileri nedeniyle) firmalar büyük zarara uğramakta, bazen de firma kapanmak zorunda kalmaktadır. Firmalar farklı olsa da personelin yaptığı yolsuzlukların ortak özellikleri şunlardır:
1.MAL-HİZMET ALIMLARI
-İhale öncesi, yaklaşık maliyet yüksek tespit edilir.
-Sahte firmalardan teklif alınır.
-Belgelerde uyumsuzluk vardır: (Teklif bedeli, ihale kararındaki tutar, sözleşmedeki tutar, hesap tablosundaki tutar, faturadaki tutar, ödeme emrindeki tutar, arasında uyum yok)
-İlan yapmadan, kendi adamlarından veya akrabasından mal alır.
-Üretim veya kullanım için alınan malın fiyatı, piyasa fiyatının çok üstündedir.
-Sözleşmede belirtilen tutardan, daha fazla ödeme yapar.
-Sözleşmeye (şartnameye) aykırı ödeme yapar.
-Alınan malın kalitesi düşüktür (mal şartnameye uygun değildir)
-Eksik iş yapıldığı veya eksik mal alındığı halde, bedelini tam öder.
-Firmanın ihtiyaç duymadığı mallar alınır.
-Mallar toptan değil, parça parça pahalı olarak alınır.
-Alınan mal depoya (ambara) girmez. “Aldım” diye imza atar.
-Malı eksik teslim alır, ”Tam teslim aldım” diye imza atar.
-Depo sayımında bilerek yanlış yapar, bazılarını gizler.
-Kimsenin haberi olmadan depodan-firmadan mal çıkartır.
-Depodaki sağlam malı “çürük, defolu vs” gösterir, sonra bunları satar.
2.MUHASEBE HİLELERİ
-Kullanılan banka dekontu gerçeği yansıtmaz.
-Banka dekontu ile banka hesap özeti uyumlu değildir.
-Banka hesap özetini bilgisayara indirip, üzerinde ekleme-çıkarma yapar.
-Bilgisayar ortamında sahte belge üretir.
-Geliri düşük gösterir, aradaki farkı kendisi alır.
(Tahsilat makbuzu düzenlemez veya eksik düzenler)
-Elde edilen gelir, kasaya-bankaya hiç girmez,
-Gideri yüksek gösterir, aradaki farkı kendisi alır.
(Fatura yoktur veya sahte fatura kullanır)
-Ödenen borç, toplam borçtan düşülmez. (Bankadan para çıktığı halde, borç miktarı aynı kalır)
-Bir makbuzu, bir kaç defa gider gösterir, (asıl ve suretlerini kullanır) (Seri numaraları aynı)
-Yanlış kişi-firmaya ödeme yapar.
-Mükerrer kayıt yapar, (bir gider bir kaç defa yazılır)
-Maddi hata yapar, (toplama-çıkarma hatası).
-Sıfır hatası yapar. Örneğin 5.20-TL yerine 5.200,00-TL yazar.
-Rakam takdim-tehir hatası yapar. (239.000- yerine 293.000-gibi)
-Çek, fatura vs.deki bilgilerle, dip koçan-2.nüshasındaki bilgiler farklıdır.
-Firmadaki kayıtlar ile, alıcı/satıcı firmadaki bilgiler uyumlu değildir, (çapraz kontrol)
-Evrak kayıt, depo vs defterlerine, boş kısımlar bırakılarak altına yazılır.
-Bilgisayardaki personel, muhasebe programı silmeye, değiştirmeye izin vermektedir.
-Muhasebe kayıtlarında yanlış hesaplar kullanılır.
-Hesap doğru, ancak yanlış kayıt yapılır.
-Ödeme belgesiyle, yevmiye defteri uyumlu değildir.
3.DİĞER
-Kullanılan belgeler sahte veya yanıltıcıdır.
-Belgelerde silinti, kazıntı, tahrifat yapar.
-Ulaşım, telefon, elektrik, yemek gibi özel giderlerini firma hesabından öder.
-Personelin yetkisi yoktur veya yetkisini aşarak işlem yapar.
4.ÖRNEK OLAY
A… Okulu kantin işletmecisi, Mart ve Nisan ayı kirasını öderken şöyle bir hile yapıyor:
-Bankaya Mart kirasını ödüyor (Açıklama kısmına: Mart kirası diye yazdırıyor),
-Makbuzu alıyor.
-Sonra, yanlışlık oldu diyerek, bu parayı bankadan geri alıyor.
-Sonra, Nisan kirasını ödüyor (Açıklama kısmına: Nisan kirası diye yazdırıyor),
-Makbuzu alıyor.
Sonuçta, kişinin elinde iki adet makbuz var: Mart ve Nisan aylarına ait.
-Okula iki makbuzu da veriyor.
Oysa gerçekte sadece Nisan kirasını ödedi.
(Bu yolsuzluk, dekontlarla banka hesap özetini karşılaştırınca tespit edildi.
Dekont iki adet.
Hesap özetinde: iki giriş, bir çıkış.
Sonuçta bir giriş vardı)
5.YOLSUZLUK YAPAN PERSONELİN KİŞİLİĞİ VE ÖZEL HAYATI
-Konuşurken terler, kızarır, bozarır, kaşını-gözünü oynatır. Jest mimikleri kişiliğini ele verir.
-Eş, çocuk vs akrabalarının mal varlığında anormal artış vardır.
-Bilgi ve belge vermekten kaçınır.
-Lüks yaşam özentisi vardır.
-Maddi sorunları vardır veya
-Az gelirine rağmen lüks bir hayatı vardır.
-Gece hayatı vardır.
-Çok çalışır, fazla mesai yapar, yıllık izine çıkmaz. (Her şey kontrolünde olmalı)
-Dürüst-dindar görünür.
-Güzel konuşur, ikna eder.
