BİLANÇO VE GELİR TABLOSU KALEMLERİNİN DENETİMİ nde kullanılan Testler
1-) Uygunluk (Kontrol) Testleri : Yıl içinde uygulanan, iç kontrol sisteminin işleyişini değerlendiren test
2-Maddi Doğruluk Testleri : Yılsonu testleridir. İşletme mali tablolardaki tutar doğruluğu ve önemli parasal ve açıklama hataları. Bu testin uygulanmasında tablolardaki beyan yani yönetim savı baz ları alınır. Aynı zamanda bu yönetim savları denetimin genel amaçlarındandır. Bunlar;
a-) Var Olma ve Gerçekleştirme (Meydana Gelme)
b-) Tamlık
c-) Haklar ve Yükümlülükler
d-) Değerleme ve Dağıtım
e-) Sunum ve Açıklamadır
Hem Uygunluk Hem de Maddi Doğruluk Testleri İçin Uygulanan Testler
1-) İşlem Testleri : Bir işlemin belgelendirilmesinde, muhasebeleştirilmesinde izlenen tüm işlemlerin doğruluğunun incelenmesidir. Maddi ve uygunluk testlerine hizmet eder. Yani çift amaçlı testlerdir.
2-) Hesap Kalanı Testleri : Sadece maddi doğruluk testi için uygulanır ve hesap bakiyesinin doğruluğunu değerlendirir. Kontrol riski düşükse sadece bilanço kalemleri için uygulanır ve gelir tablosu içinse işlem testleri ve analitik prosedürler uygulanır. Ancak kontrol riski yüksekse hesap kalanı testleri hem bilanço hem de gelir tablosu kalemleri için uygulanır.
3-) Analitik Prosedürler : Maddi doğruluk testlerine hizmet eder. Analitik kanıtlar elde etmede
BİLANÇO KALEMLERİNİN DENETİMİ
Dönen Varlıkların Denetimi : Denetçi denetime ilk olarak bilanço kalemlerini baz alarak başlar. Bunun nedeni aktif, pasif, gelir, giderlerin incelemesinde kalemlerin birbiriyle ilişkisini otomatik ele alması.
Hazır Değerler Alt Grubunun Denetimi : Dönen varlıkların en likit alt grubudur. Bu grupta kasa, alınan çekler, bankalar, verilen çekler ve ödeme emirleri yer alır.
Hazır Değerlerin Maddi Doğruluk Testlerinin Özel Denetim Amaçları (KASA)
1-) Var Olma : Kasada bilançoda görüldüğü tutar kadar paranın olup olmadığıdır.
2-) Tamlık : Kasa hesabında kayıt dışı bir işlem olup olmadığıdır.
3-) Değerleme : Kasada yabancı para varsa bilançoda değerlemeye tabi tutulup tutulmadığıdır.
4-) Sunum Ve Açıklama : Kasa kaleminin mali tabloda ilgili ana ve alt grupta doğru olarak sunulup sunulmadığı, değerlemeye ilişkin bilgilerin mali tablonun dipnotlarında açıklanıp açıklanmadığıdır.
Alacaklar (Ticari ve Diğer Alacaklar) Alt Grubunun Denetimi : Bu grup ana ve yan faaliyetlerden kaynaklanan alacakları içerir.
Amacı alacak maddi doğruluk testlerini içerir. Bu grupta kısa ve uzun vadeli, tüm senetli ve senetsiz alacaklar, vadeli alınan çekler, diğer alacaklar, alacak senetleri reeskontu ve şüpheli alacaklar karşılıkları gibi hesaplar yer alır.
Alacakların Maddi Doğruluk Testleri
1-) Gerçekleşme : Alacakların gerçekten bilançoda gösterilen tutar kadar gerçekleşip gerçekleşmediği.
2-) Tamlık : Alacaklar hesabında kayıt dışı işlem olup olmadığıdır.
3-) Haklar : Müşteri işletmenin gerçekten bilançoda gösterildiği kadar alacak hakkının olup olmadığıdır.
4-) Değerleme : Senetli alacaklar reeskont, şüpheli al. Kar. Değerleme işlemine tabi tutulup tutulmadığı.
5-) Sunum ve Açıklama : Alacakların ana ve alt grupta sunulup sunulmadığı, dipnotlarda yer verilip ver.
*** Denetçi alacakların maddi doğruluk testini yaparken alacakların net tutarını dikkate almalıdır. Yani tahsil edilebilir değeriyle ilgilenmelidir.
Stoklar Grubunun Denetimi : İşletmenin faaliyet için elinde bulundurduğu mallardır. Bu grupta hammadde ve malzeme, yarı mamul stokları yer alır.
Stokların Denetimindeki Genel Amaçları
a-) Stokların hesaplarına girişlerin gerçek olup olmadığı, maliyet bedelleriyle kayıtlara geçirilmesi
b-) Yıl içinde tüketilen stoğun stok kalemlerine aktarılıp aktarılmadığı
c-) Mülkiyetindeki tüm stokların envartere dahil edilip edilmediği
d-) Envarter de yer alan stokların GKGM ilkeleri ve yasalara göre değerlemeye tabi tutulup tutulmadığı
Stokların Maddi Doğruluk Testleri ( Hesap kalanı testleri stok grubu için daha önem verilmelidir.)
1-) Var Olma : Bilançodaki stok tutarı kadar işletmede stok olup olmadığıdır
2-) Tamlık : Stoklara ilişkin tüm alış işlemlerinin miktar ve tutar olarak kayıtlara tam olarak geçirilmesi.
3-) Değerleme Ve Dağıtım : Dönem sonunda kalan stokların miktarı ve bunlara karşılık ayrılması.
4-) Sunum ve Açıklama : Stokların ilgili ana ve alt guruba doğru sunulması ve dipnotların açıklanmasıdır. Satılan Stoklar İçin uygulanacak maddilik testleri Gerçekleşme, Tamlık ve Sunum ve Açıklamadır.
Duran Varlıkların Denetimi : 1 yıldan fazla elde tutulan nakde çevirmek veya faaliyet devamı için kullanılan varlıklardır. Bu Grupta mali duran varlıklar(yatırımlar) ve maddi duran varlıklar yer alır.
Maddi Duran Varlıklar Alt Grubunun Denetimi : Duran varlıkların en önemli grubudur. Arazi, makine, arsa, tesis, yer altı ve yer üstü düzenlemeleri.
Maddi Doğruluk Denetiminde Özel Denetim Amaçları
1-) Var Olma : Defterde yazan duran varlıkların gerçekten olduğunun üzerinde ipotek, icra olmaması.
2-) Tamlık : Maddi duran varlıkların tam olarak muhasebe kayıtlarına geçirildiği ve edinim amacına uygun
3-) Değerleme Ve Dağıtım: İşlemlerin aritmetik doğruluğu, amortisman ve giderlerin dağıtımı.
4-) Sunum ve Açıklama : İlgili ana ve alt grupta doğru olarak sunulup sunulmadığı, dipnotların açıklaması
Yatırımlar (Menkul Kıymet ve Mali Duran Varlıklar) Alt Gruplarının Denetimi Denetim Amaçları
1-) Var Olma : Yatırımların işletme sahipliğinde olup olmadığı, başka kurum adında saklanıp saklanmadığı
2-) Gerçekleşme : Bu Varlıkların ve bunlardan elde edilen gelirlerin mali tabloda doğru olarak gösterimi.
3-) Değerleme
4-) Sunum Ve Açıklama
Yabancı Kaynakların Denetimi : Bilançonun pasifinde yer alır. İşletmenin kısa veya uzun vadeli olarak dışarıdan aldığı her türlü borçların tümüdür. Denetçi borçların az veya çok gösterilmesi bakımından denetim yapar.
Denetçi bilanço tablosundaki gibi gelir tablosuna denetim yapmaz. Çünkü zaten bilanço kalemlerine denetim yaparken gelir tablosun da incelemiş olur. Denetçi sadece özellik gösteren kalemlerin denetimi yapar.