Kamunun Finans Haberleri Merkezi
Kamunun Finans Haberleri Merkezi
admin
PETROL ÜRETİMİ
Toplam petrol üretimi genel olarak artış trendinde olup 2001 yılında bir önceki yıla göre %0,3 azalmış ve günlük 75 milyon varil düzeyinde gerçekleşmiştir.
1974 yılında dünya petrol üretiminin %38’ine yakını Orta Doğu bölgesinden karşılanmakta iken 2001 yılına gelindiğinde bu oran %30’a düşmüştür.
1973 yılında dünya petrol üretiminin %53’ünü karşılayan OPEC ülkelerinin payı ise 2001 yılına gelindiğinde %41’dir. Orta Doğu ve OPEC ülkelerinin dünya üretimindeki payları, eski Sovyetler Birliği üretiminin ağırlık kazandığı 1985 yılında sırasıyla %19 ve % 30 ile 1965-2001 aralığındaki en düşük değerlerini almıştır.
OPEC ülkeleri bugün üretimlerinin yaklaşık yüzde 18’ini kendi içlerinde tüketmektedir. İran’da bu oran yüzde 30’a çıkmakta, İran petrol üretiminin ancak yüzde 70’i ihraç edilmektedir. Petrol geliri artarak zenginleşen ülkelerde dahili tüketim de artmaktadır. Bu ülkelerden kaçak olarak yurtdışına çıkarılan ham petrol de iç tüketim gibi görünmektedir.[1]
Orta Doğu’dan sonra %18.3 ile dünya petrol üretiminde ikinci sırada yer alan Kuzey Amerika içinde, Kanada ve Meksika’nın payı artarken, en büyük bileşen olan ABD’nin üretimi 1985 yılından bu yana azalmaktadır. (Bkz. EK-III)
Rusya’nın üretiminde 2000 ve 2001 yılları boyunca günlük ortalama 878 bin varil artış gerçekleşmiştir. Bu büyük artış, Rusya’nın eski Sovyetler dönemindeki enerji sektöründeki ihtişamlı günlerini hatırlatmış, uyuyan devin uyandığı yorumlarını getirmiştir. Gerçekten de Sovyetler Birliği’nin 1987 yılında ulaştığı günlük 12,6 milyon varil petrol üretimi, şimdiye kadar tüm ülkeler içerisinde ulaşılan en yüksek üretim düzeyidir. 2001 yılında dünya petrol üretimi içinde Suudi Arabistan %11,8 ve ABD %9,8 pay almış, Rusya da %9,7 pay ile bunları izlemiştir. Eski Sovyetler Birliği ülkeleri toplamına bakıldığında ise, Suudi Arabistan’a eşdeğer miktarda üretim yapıldığı görülür. Öte yandan, yakın zamanda Rusya hükümetinin yayınlamış olduğu bir enerji raporunda, Rusya’nın halihazırdaki rezervlerinin 2040 yılında biteceği belirtilmiştir.[2] Enerji rezervlerinin bitmesi, Rusya ekonomisi ve ülkenin stratejik önemi açısından büyük bir tehdit oluşturmaktadır. Ancak, bu projeksiyonlarda Rusya’nın rezervlerinde beklenen artış ve verimsiz işleyen sistemin yeniden yapılandırılması çalışmaları dikkate alınmamıştır. Ayrıca, Morse ve Richard[3], Rusya’nın enerji ihracatını artıracak asıl potansiyelin, rezervlerinden ziyade boru hatları ve limanları olacağına dikkati çekmektedirler. Rusya’nın petrol ve enerji piyasalarında yerini alması kaçınılmaz görünürken, OPEC’in petrol piyasasındaki konumunu sarsabileceği zannedilmemektedir.[4] Tablo 9: Dünya Üretimi (2001)
| Sıra No | Ülke Adı | bin varil/gün | milyon ton | Pay |
| 1 | Suudi Arabistan | 8.768 | 423 | 11,8 |
| 2 | ABD | 7.717 | 352 | 9,8 |
| 3 | Rusya | 7.056 | 348 | 9,7 |
| 4 | İran | 3.688 | 183 | 5,1 |
| 5 | Meksika | 3.560 | 177 | 4,9 |
| 6 | Venezuella | 3.418 | 176 | 4,9 |
| 7 | Çin | 3.308 | 165 | 4,6 |
| 8 | Norveç | 3.414 | 162 | 4,5 |
| 9 | Kanada | 2.763 | 129 | 3,6 |
| 10 | İngiltere | 2.503 | 118 | 3,3 |
| 11 | Irak | 2.414 | 118 | 3,3 |
| 12 | BAE | 2.422 | 113 | 3,2 |
| 13 | Nijerja | 2.148 | 105 | 2,9 |
| 14 | Kuveyt | 2.142 | 104 | 2,9 |
| 15 | Endonezya | 1.410 | 69 | 1,9 |
| 16 | Libya | 1.425 | 67 | 1,9 |
| 17 | Brezilya | 1.337 | 66 | 1,9 |
| 18 | Cezayir | 1.563 | 66 | 1,8 |
| 19 | Umman | 959 | 47 | 1,3 |
| 20 | Arjantin | 822 | 41 | 1,1 |
| Liste Toplamı | 54.068 | 2.605 | 84,5 | |
| Genel Toplam | 74.493 | 3.585 | 100,0 |
Irak’ta 1972 yılında devletleştirilen petrol sektörü, en yüksek üretim rakamlarına günlük 3,5 milyon varil ile 1979 yılında ulaşmıştır. İran Savaşı ve ardından gelen uluslararası yaptırımlar nedeniyle bir daha eski üretim rakamları yakalanamamıştır. 1989 yılında 2,8 milyon varil olan günlük petrol üretimi, 1991 yılında Körfez Savaşı’nın başlamasından sonra günde 279 bin varile kadar gerilemiştir. Rezervleri bakımından ikinci sırada yer alan Irak, bugün dünyanın toplam üretiminin ancak yüzde üçünü yapmaktadır. Ülkenin petrol üretiminin büyük bölümü 7 merkezden sağlanıyor olup kuzeydeki en büyük merkez günde 700 bin varil üretim kapasitesiyle Kerkük; güneydeki en büyük merkez ise Rumayla şehirleridir. Saddam sonrası Irak’taki petrol sektörüne ilişkin araştırma yapan Stratejik Araştırmalar Enstitüsü (Center For Strategic and International Studies (CSIS)), savaş sonrasında Irak’ın günlük petrol üretiminin kısa vadede 3,2 milyon, 2010 yılı itibariyle de 4 milyon varile çıkabileceğini düşünmektedir. 2010 yılı günlük petrol üretimi için 5,5-6 milyon varil gibi iyimser tahminler de bulunmaktadır.[5]
OPEC ülkeleri ve Rusya dışındaki bölgelerde petrol üretimi, ihracat amaçlı değil, iç tüketimi karşılama amaçlıdır. Orta Asya petrolleri henüz erken üretimi haricinde uluslar arası pazarlara çıkmamıştır.[7]
[1] Adelman, M.A., (2002), “World oil production& prices 1947-2000”, Quarterly Review of Economics and Finance (The), 42, 169-191
[2] Telhami, S., vd., (2002)
[3] Morse, E.L., Richard, J., (2002) “The Battle for Energy Dominance”, Foreign Affairs, 81 (2), sf. 16-31
[4] Telhami, S., vd. (2002)
[5] http://www.ntvmsnbc.com.tr, 22.01.2003
[6] http://www.ntvmsnbc.com.tr, 09.04.2003
[7] Gürlesel, C.F., (2003), “Irak Harekatının Perde Arkası-Petrol”, Vizyon, İTO, Sayı:2, sf. 20-29
adminStagflasyon, ekonomi haberlerini yakından takip eden birçok kişi tarafından sorgulanan terimler arasında yer almaya başladı. Ekonomide durgunluk ile enflasyonun aynı anda görüldüğü bir durum olarak tanımlanan stagflasyonun sebepleri merak ediliyor.…
adminFaizlere ilişkin yapılan açıklamarda, en çok duyduğumuz kelimlerden biri reeskont faiz oranı kelimesidir…. Peki reeskont faiz oranı nedir? Reeskont faiz oranı ne işe yarar? Reeskont işlemi, bankaların elinde olan senetlerin…
