DERNEĞİN SONA ERMESİ
İnsanların hayatları sınırlı olan varlıklar olmasına karşı, hükmi şahıslar teorikte olsa sınırsız bir hayata sahip olabilirler. Ancak çoğu zaman bu böyle olmamakta hükmi şahısların hayatları da insan hayatı gibi sona ermektedir. Hükmi şahıslardan olan derneklerin hayatlarının sona ermesinin sebeplerinin Medeni Kanun ve Dernekler Kanunu hükümleri dikkate alındığında iki başlık altında toplandığını görmekteyiz.
I – Derneğin Dağılması (İnfisah)
Derneğin dağılması (infisahı), derneğin herhangi bir işleme veya karara gerek olmaksızın kendiliğinden sona ermesi demektir. Böyle bir durum şu şekillerde ortaya çıkabilir;
Dernekler iktisadi olmayan belirli ve ortak bir amacı gerçekleştirmek için kurulduklarına göre, bu amaç gerçekleştikten sonra artık var olma sebepleri ortadan kalkar. Eğer yeni bir amaç edinilirse artık yeni bir dernek söz konusu olur, eski dernek artık sona ermiş olur. Mesela hastane yaptırmak için kurulan bir dernek hastaneyi yaptırdıktan sonra amaç gerçekleşmiş olacağından dernek hükmi şahsiyetinin son bulması gerekecektir.
Dernek amacının gerçekleşmesi fiilen veya hukuken imkânsız hale gelirse bu durumda da dernek hükmi şahsiyeti kendiliğinden sona erer.
Eğer dernek tüzüğünde derneğin belli bir süre ile sınırlı olarak faaliyette bulunacağı belirtilmişse bu sürenin geçmesi ile dernek kendiliğinden sona erer.
Bu husus Dernekler Kanunu’nun 51 inci ve Medeni Kanun’un 70 inci maddesinde belirtilmiştir. Bu madde hükümlerine göre yönetim kurulunun tüzük gereğince kurulmasına imkân kalmadığı durumlarda dernek kendiliğinden dağılmış olur. Dernekler Kanunu’nun 27 nci maddesine göre yönetim kurulu üyeleri beş kişiden az olamaz. Eğer beş kişiden az olur ve yedek üyelerden de tamamlanamazsa ve yeni üye de seçmeye imkân yoksa bu durumda dernek kendiliğinden sona erer.
Aciz hâline düşme yani borçların mevcutlardan fazla olması ve başka imkânlarla da bu borçları ödemenin mümkün olmaması hali de Dernekler Kanunu’nun 51 inci maddesi uyarınca derneğin kendiliğinden sona erme sebeplerinden bir tanesidir.
Dernekler tüzüklerinin gazetede yayımlandığı günü izleyen altı ay içinde ilk genel kurul toplantılarını yapmak ve organlarını oluşturmak zorundadırlar.
Bu zorunluluğa uyulmaması halinde, mahallin en büyük mülki amiri derneklerin kendiliğinden dağılmış sayılmasına karar verir. (Dernekler Kanunu m.14)