Kâr planlamasının temel araçlarından birisi olan başabaş analizi; işletmenin değişik üretim düzeylerinde beklenen gelirleri, giderleri ve kârları arasındaki ilişkiyi ortaya koymaktadır. Başabaş analizinde giderler; sabit ve değişken giderler olarak iki grupta toplanmaktadır. Kısa dönemde işletme giderlerinin sabit ve değişken olarak ayrılabilmesi bu analizin kullanımına olanak sağlamaktadır. Satışlardan elde edilen kâr, değişik üretim seviyelerinde, değişik şekillerde gerçekleşmekte; satış miktarındaki küçük bir değişme, kârlarda büyük bir değişmelere yol açabilmektedir.
İşletme kârında satış miktarındaki değişiklikten daha büyük bir değişme olması, bazı üretim giderlerinin üretimdeki değişiklikten daha az ya da daha çok gerçekleşmesinden kaynaklanır.
Başabaş analizinin işletme yönetimine ve analizcilere sağlayacağı başlıca yararlar şu şekilde sıralanabilir:
– Kâr hedeflerine ulaşmada gerekli iş hacminin belirlenmesi,
– Çeşitli üretim düzeylerinde birim maliyetlerin ve en az satış fiyatının belirlenmesi,
– Değişken giderler, sabit giderler ve / veya birim satış fiyatındaki değişikliklerin, işletmenin kâra geçiş noktası ve toplam kârına olabilecek etkilerinin incelenmesi,
– En kârlı mamül türlerinin seçilmesi ve üretim bileşiminin buna göre düzenlenmesi,
– Yeni yapılacak yatırımlarda, risk derecesini veya emniyet marjını dikkate alarak, asgari üretim kapasitesinin ne olması gerektiğinin belirlenmesi,
– İşletmenin üretim kapasitesini artırması halinde, bu tür bir büyümeyi haklı gösterecek satış hacminin belirlenmesi,
– İşletmenin kâr hedeflerine ulaşması için gerekli iş hacminin saptanması,
– İşletmenin izleyeceği üretim, fiyat, yatırım politikaları konusunda yönetimin alacağı kararlara yardımcı olması,
– Kâra geçiş için önceden tahmin edilen iş hacmi ile işletmenin kâra geçiş noktasına fiilen ulaştığı iş hacmi arasında karşılaştırmalar yapılarak, faaliyetlerin kontrol edilmesi, işletmenin izlediği politikaların ve işletme yönetiminin değerlendirilmesi.