Heterodoks Ekonomi Modeli Nedir?
Heterodoks ekonomi modeli, kelime anlamı olarak Yunanca “heteros” (farklı) ve “doxa” sözcüklerinden türetilmiş olup “farklı inanç” anlamına geliyor. Heterodoks ekonomi 1960’ların sonlarında Neoklasik (Ortodoks) teoriye karşı olarak ortaya çıktı. Dolayısıyla Heterodoks ekonomi politikası için Ortodoks ekonomi modelinin dışında kalan uygulamalar demek hiç de yanlış olmaz. Nitekim bu ekonomi modeli, Ortodoks ekonomi politikasına uygun olmayan yöntemler olarak görülüyor.
Temelini Marksist öğretiden alan Heterodoks ekonomi anlayışı, daha çok merkeziyetçi yönlendirmeyle piyasada genel odak noktayı büyütmeyi esas alıyor. Enflasyonu bastırmak için fiyat sabitlemelerinin yapılması ve serbest dış ticaret rejimi dışındaki kontrolcü uygulamalar Heterodoks ekonomi modeli politikaları arasında gösterilebiliyor.
Heterodoks Ekonomi Modeli Neyi Amaçlar? Getirileri Nelerdir?
Heterodoks ekonomi modelinin temel amacı mal ve hizmet fiyatlarının tek bir merkezden kontrol edilmesini için zemin hazırlamak. Bu yaklaşımda fiyatlar talep enflasyonundan bağımsız olarak işliyor. Ancak Heterodoks uygulamalar faiz ve kur gibi unsurlardan da etkileniyor. Heterodoks ekonomi politikası, merkezi fiyat kontrolleri yaparak ücretleri sabitliyor ve dış ticarete bir sınır koyuyor. Bunun en temel sebebi ise enflasyonu bastırmak ve dengede tutmak oluyor.
Heterodoks Ekonomi Modelinin Dezavantajları Nelerdir?
- Heterodoks ekonomi modeli, faiz oranlarının piyasa koşullarının öngörmediği seviyelerde tutulmasına neden oluyor.
- Oluşan fiyatlama ve faiz farklılıkların dolayı ekonomik dengesizliklere yol açıyor.
- Temel amacı mal ve hizmet fiyatlarının tek bir merkezden kontrol edilmesini sağlamak olan bu politika, faiz ve kur gibi küresel bileşenlerden etkileniyor. Bu da inorganik bir kontrol mekanizması ortaya çıkarıyor.
- Heterodoks ekonomide cari açığı düşürmek için ithalat azaltılıyor. Bu uygulamanın sonucunda ise ürünler karaborsaya düşüyor.
Ortodoks ve Heterodoks Ekonominin Farkı Nedir?
| Ortodoks Ekonomi Modeli | Heterodoks Ekonomi Modeli |
| Genel kabul görmüş geleneksel doktrinleri baz alır. | Marksist öğreti ile mal ve hizmetlerin fiyatlandırılmasının genel olarak bir merkezden belirlenmesi esasına dayanır. |
| Liberal bir serbest ekonomi söz konusudur. | Fiyatları baskılayan bir yapı söz konusudur. |
| Uzun vadeli çözümler sunar. | Kısa vadeli çözümler sunar. |
| Bireysel harcama teşvikleri ve kredi ucuzlaması gibi gelişmeler amaçlanır. | Daha yönlendirmeci devlet politikaları tercih edilerek piyasa tek bir merkezden yönetilir. |
| İnsanların rasyonel olduğunu varsayıp yalnızca akla dayanan uygulamalara yönelir. | İktisada sosyoloji, psikoloji, siyaset bilimi, tarih gibi bilimlerden aktarma yapar. |
Bu iki yaklaşım arasındaki temel fark hangi mal ve hizmetin kim tarafından nasıl üretileceği ve üretimin nasıl paylaşılacağı sorularına verilen yanıtlarla ortaya çıkıyor. Bunun yanı sıra günümüzde Ortodoks ve Heterodoks ekonomi politikalarının esnasında iç içe geçtiğini söylemek mümkün. Öyle ki bazı ülkelerin bu iki ekonomi politikasını da içeren karma ekonomi modelini kullandığı biliniyor.
Kaynak:midas.com
