Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Faaliyetinde Damga Vergisi
Damga vergisi esas itibariyle medeni ve ticari kağıtların düzenlenmesini ve kullanılması sırasında alınan bir “hukuki işlem” vergidir. Ancak damga vergisinde işlem değil düzenlenen kağıtlar vergiye tabi tutulmaktadır.
488 Sayılı Damga Vergisi Kanunun 1’nci maddesine göre; yazılıp imzalanmak suretiyle düzenlenen ve herhangi bir hususu ispat veya belli etmek için ibraz edilebilecek olan belgeler damga vergisinin konusuna girer. 488 Sayılı Kanuna ekli 1 Sayılı Tabloda damga vergisine tabi olan kağıtlar ve uygulanacak damga vergisi nispet veya miktarları yazılıdır. Damga Vergisi Kanununun 4’ncü maddesine göre ise, 1 Sayılı Tabloda adı yazılı olmayan kağıdın damga vergisine tabi olup olmadığının tayin ve tespiti için kağıdın mahiyetine (niteliğine) bakılır.
Hakedişlerin damga vergisi yükümlülüğü karşısındaki durumunu tespit etmek için; 1 sayılı tabloya baktığımızda hak edişlerin tabloda isim olarak yazılı olmadığını görürüz. Ancak, Kanunun 4’ncü maddesi gereğince hakedişin mahiyetine ve niteliğine bakarak damga vergisi karşısındaki durumunu tespit ve tayin etme zorunluluğu vardır. 1 Sayılı Tabloya göre ise;
• Belli parayı ihtiva eden sözleşmeler binde 7.5 oranında damga vergisine tabidir.
• Avans makbuzları binde 7.5 oranında damga vergisine tabidir.
• Kişiler tarafından belli bir parayı gösterir biçimde resmi dairelere verilen makbuz, ibra senetleri ve resmi daireler hesabına ödenen paralar (ihale bedelleri vb.) hakkında müteaddit nüsha olarak bankalara verilen makbuz senetlerinin resmi dairelere ait nüshaları binde 7.5 nispetinde damga vergisine tabidir.
Diğer taraftan onu ile ilgili olarak yayımlanan 4, 10, 11 ve 30 Seri Nolu Damga Vergisi Genel Tebliğlerinde de gerekli açıklamalar yapılmıştır. Bu yasal düzenlemeler çerçevesinde hakedişlerle ilgili damga vergisi yükümlülüğü aşağıda şekilde olacaktır.
1. Her ne konuda olursa olsun üzerinde belli para yazılı olan her türlü sözleşmelerin her bir nüshası binde 7.5 oranında damga vergisine tabi olacaktır. (Kanunla ekli II numaralı tabloda yazılı olan istisnalar hariç)
2. Hakediş ödemesinin avans ödeme mahiyetinde olması halinde, hakediş bedeli binde 7.5 oranın damga vergisi kesintinse tabi tutulacaktır. (Kanuna ekli II numaralı tabloda yazılı olan istisnalar hariç)
3. Resmi daireler tarafından mal ve hizmet alımı (ihale vb.) sebebiyle ve sırasında, düzenlenen hak edişlere istinaden yapılacak ödemeler istihkaktan kesinti suretiyle binde 7.5 oranında damga vergisine tabidir. (Kanuna ekli II numaralı tabloda yazılı olan istisnalar hariç) Söz konusu hakediş ve ödemelerin damga vergisine tabi tutulması bakımımdan; ödemenin avans veya kesin ödeme olup olmaması önemli değildir. Ödeme kesin ödeme olsa dahi damga vergisi kesintisi yapılır.
4. Hakediş ödemesinin hem avans, hem de resmi daireler tarafından mal ve hizmet alımı (ihale) sebebiyle düzenlenmiş olması halinde, sadece binde 7.5 oranında damga vergisi kesintisi yapılır.
5. Hakediş ödemesinin kesin ödeme niteliğinde olması halinde, (örneğin; özel sektörün taşeron firmaya iş yaptırması, sözleşmede hakediş düzenleneceğine ilişkin hükümler bulunması durumu) hak edil faturada yazılı işin içeriğini açıklar nitelikte bir belge olacağından damga vergisine tabi değildir. Diğer bir ifade ile resmi daireler dışında kalan gerçek ve tüzel kişilerce yaptırılan inşaat ve onarım işlerine ilişkin ödemelrde sadece avans ödemeleri ile ilgili olarak düzenlenen makbuzların binde 7.5 nispetinde damga vergisine tabi tutulması, kesin hakediş ödemeleri üzerindenm ise herhangi bir damga vergisi kesintisi yapılmaması gerekmektedir. Ancak avans ödemesi söz konusu ise binde 7.5 nispetinde damga vergisine tabi tutulması gerekir.
6. Geçici hakediş, kesin hakediş uygulamasında ise, geçici hakediş ödemeleri avans niteliğinde ödeme olduğundan dolayı damga vergisine tabidir.Geçici hakediş ödemeleri üzerinden yapılmış olan damga vergisi kesintilerinin kesin hakediş üzerinden yapılacak olan damga vergisi üzerinden mahsup edileceği tabiidir.
7. Hakediş bedelleri üzerinden istihkaktan kesinti suretiyle damga vergisi ödemelerinde, 30 Seri Numaralı Damga Vergisi Tebliği gereğince, kesilecek olan damga vergisi matrahına KDV dahil değildir.