Kamunun Finans Haberleri Merkezi
Kamunun Finans Haberleri Merkezi
admin
YERSİZ VE FAZLA ÖDEMELERDEN KAYNAKLANAN KAMU ZARARLARINDA FAİZİN BAŞLANGICI *
Giriş
Kural olarak bütçeden yapılan yersiz ve fazla ödemelerin tahsilinde ana para yanında faizin de tahakkuk ve tahsil edilmesi gerekir. Uygulamada sıkıntı, anılan yersiz ve fazla ödemelerin tahsil edilmesinde faizin başlangıç tarihi konusunda olmaktadır. Bazı birimler faizin başlangıç tarihi konusunda fazla veya yersiz ödemenin yapıldığı tarihi esas alırken bazıları da ödeme yapılan kişiye yapılan tebligat tarihini esas almaktadır.
– Kamu Zararı ve Ortaya Çıkma Biçimleri
5018 sayılı Kanunun kabulü ve yürürlüğe girmesiyle birlikte mali literatürümüze giren kavramlardan birisi de kamu zararıdır. Anılan Kanunun 71 inci madde hükmüne göre, mevzuata aykırı karar, işlem, eylem veya ihmal sonucunda kamu kaynağında artışa engel veya eksilmeye neden olunması kamu zararını ifade etmektedir.Anılan Kanunun devamında yer alan düzenlemelere göre,
Kamu zararının belirlenmesinde;
a) İş, mal veya hizmet karşılığı olarak belirlenen tutardan fazla ödeme yapılması,
b) Mal alınmadan, iş veya hizmet yaptırılmadan ödeme yapılması,
c) Transfer niteliğindeki giderlerde, fazla veya yersiz ödemede bulunulması,
d) İş, mal veya hizmetin rayiç bedelinden daha yüksek fiyatla alınması veya yaptırılması,
e) İdare gelirlerinin tarh, tahakkuk veya tahsil işlemlerinin mevzuata uygun bir şekilde yapılmaması,
g) Mevzuatında öngörülmediği halde ödeme yapılması,
Esas alınır.
Dolayısıyla fazla ve yersiz ödemeler de yeni Kanunla birlikte kamu zararı olarak kabul edilmektedir.
– Kamu Zararı Ne Zaman Oluşmaktadır
Fazla ve yersiz ödemelerin de aralarında bulunduğu zararlarda, önem kazanan bir husus da kamu zararının ne zaman oluştuğudur. Zararın oluştuğu tarih, uygulanacak faiz ve oluşan zararın zamanaşımına uğraması ile açısından önem arzetmektedir.
Kanunun 71 inci maddesinin uygulamasını göstermek üzere çıkartılan Kamu Zararlarının Tahsiline İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin 17 nci maddesine göre kamu zararının oluştuğu tarih şu şekildedir:
Kamu zararı;
a) Vezne ve ambar açıkları ile diğer muhasebe yetkilisi mutemetlerinin açıklarında, açığın meydana geldiği tarihte, bu tarihin bilinmediği durumlarda olayın tespit edildiği tarihte,
b) İş, mal veya hizmet karşılığı olarak ilgili mevzuatında belirlenen veya mevzuatında öngörülen karar, onay ya da sözleşmesinde belirlenen tutardan fazla yapılan ödemeler ile transfer niteliğindeki giderlerde yapılan yersiz ve fazla ödemelerde, ödemenin yapıldığı tarihte,
c) Kayıtlı olsun veya olmasın, kamu idaresinin yönetim ve kullanımında olan ya da kullanıcılarına teslim edilen taşınırların kaybedilmesi, çalınması veya zarar görmesi hallerinde olayın meydana geldiği tarihte; bu tarihin bilinmediği durumlarda olayın tespit edildiği tarihte,
ç) İş yaptırılmadan, mal veya hizmet alınmadan ya da mevzuatında öngörülmediği halde yapılan yersiz ödemelerde, ödemenin yapıldığı tarihte,
d) İdare gelirlerinin tarh, tahakkuk ve tahsil işlemlerinin mevzuata uygun bir şekilde yapılmaması hallerinde, söz konusu işlemin zaman aşımına uğradığı tarihte,
e) Hakedişlerden kesinti suretiyle yapılan gelir tahsilatının eksik yapılması hallerinde, tahsilat tutarının gelir kaydedilmesi gerektiği tarihte,
oluşmuş kabul edilir.
Dolayısıyla fazla ve yersiz ödemelerde kamu zararının oluştuğu tarih, anılan Yönetmelik hükmüne göre, fazla ve yersiz ödemenin yapıldığı tarihtir.
– Kamu Zararından Doğan Alacaklarda Faizin Başlangıç Tarihi
Kamu zararlarının faize tabi tutulmasından ziyade önem taşıyan husus, faizin Başlangıç tarihi noktasındadır. Kamu zararından doğan alacaklarda ilgili mevzuatına göre hesaplanacak faizin başlangıç tarihi, kural olarak zararın oluştuğu tarihtir.Genel kuralın dışında diğer kamu zararlarında faiz ve başlangıcı hususunda aşağıdaki şekilde davranmak gerekmektedir.
– Sayıştay, adlî, idarî ve askerî mahkeme ilâmları ile tespit olunan kamu zararından doğan alacaklarda faiz başlangıç tarihi, ilâmda faizin başlangıcı hakkında hüküm varsa belirtilen tarih, aksi takdirde karar tarihidir.
– Sorumlular ve/veya ilgililerce yapılan ödeme tutarının, alacak aslı ile faiz tutarının tamamını karşılamaması halinde ödenen tutar vadesi gelmiş alacak aslına ve faizine orantılı olarak mahsup edilir.
– Borç aslına faiz dahil edilerek, tekrar faiz yürütülemez.
Dolayısıyla fazla ve yersiz ödemelerde faizin başlangıç tarihi, kamu zararının oluştuğu tarih olan fazla ve yersiz ödemenin yapıldığı tarihten itibaren başlamaktadır.
– Merkezi Yönetim Muhasebe Yönetmeliğinde Yer Alan Düzenlemeler
Fazla ve yersiz ödemelerden kaynaklanan kamu zararlarında faizin başlangıcı konusunda getirilen düzenlemelere paralel olarak Merkezi Yönetim Muhasebe Yönetmeliğinde de düzenlemeler yapılmıştır. Anılan Yönetmeliğin kişilerden alacaklar hesabına kaydedilmesi gereken tutarları düzenleyen maddesine göre
Muhasebe birimlerince kişilerden alacaklar hesabına kaydedilmesi gereken tutarlardan;
a) Kamu Zararlarının Tahsiline İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik hükümlerine göre belirlenenler, anılan Yönetmelikte belirtilen tarihten,
b) Bütçe giderleri hesabı dışındaki hesaplardan fazla ve yersiz ödemeler, geri isteme iradesinin borçluya ulaştığı tarihten,
c) Harcama yetkilisi mutemetlerine verilen avanslardan bu hesaba aktarılanlar, ön ödemenin mahsup veya iade edilmesi gerektiği tarihten,
ç) Geçici ve sürekli görev yolluğu avanslarından bu hesaba aktarılanlar, 10/2/1954 tarihli ve 6245 sayılı Harcırah Kanununun 59 ncu maddesinde belirtilen tarihlerden,
d) Sözleşmeye dayanan alacaklar, kanun veya taahhütnamelerinde başka bir süre öngörülmemişse sözleşmenin ihlal edildiği tarihten,
e) Taksitli alacaklar, ödenmeyen taksidin vadesinin geldiği tarihten,
f) Bakanlıkça kişilerden alacaklar hesabına kaydettirilerek izlenmesi istenen paralar, özel kanunlarında bir hüküm yoksa ve Bakanlıkça da bir tarih belirtilmemişse kayda geçirildiği tarihten,
itibaren faize tabidir. Dolayısıyla Merkezi Yönetim Muhasebe Yönetmeliğinde de Kamu Zararlarının Tahsiline İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğindeki hükümlere paralel olarak benzer düzenlemeler getirilerek fazla ve yersiz ödemelerden dolayı oluşan kamu zararlarının fazla ve yersiz ödemenin yapıldığı tarih olduğu açıklanmıştır.
SONUÇ
Bilindiği üzere 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun 71 inci maddesine göre, mevzuata aykırı karar, işlem, eylem veya ihmal sonucunda kamu kaynağında artışa engel veya eksilmeye neden olunması kamu zararı olarak tanımlanmış, aynı maddenin a bendinde de iş, mal veya hizmet karşılığı olarak belirlenen tutardan fazla ödeme yapılması kamu zararı olarak değerlendirilmiştir. Aynı maddede kontrol, denetim, inceleme, kesin hükme bağlama veya yargılama sonucunda tespit edilen kamu zararının zararın oluştuğu tarihten itibaren ilgili mevzuatına göre hesaplanacak faiziyle birlikte ilgililerden tahsil edilmesi gerektiği hükme bağlanmıştır.
Diğer taraftan anılan maddenin uygulamasına yönelik olarak çıkartılan Kamu Zararlarının Tahsiline İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin 17 nci maddesine göre anılan ödemeler için kamu zararının oluştuğu tarihin iş, mal veya hizmet karşılığı olarak ilgili mevzuatında belirlenen veya mevzuatında öngörülen karar, onay ya da sözleşmesinde belirlenen tutardan fazla yapılan ödemeler ile transfer niteliğindeki giderlerde yapılan yersiz ve fazla ödemelerde, ödemenin yapıldığı tarih olduğu açıkça vurgulanmıştır. Dolayısıyla bu tür yersiz ve fazla ödemelerin, ödemenin yapıldığı tarihten itibaren faize tabi tutulması gerekmektedir.
* Yaklaşım Dergisi Haziran 2007 http://www.yaklasim.com
adminT.C. MALİYE BAKANLIĞI Muhasebat Genel Müdürlüğü Sayı : B.07.0.MGM.0.20/610-4/13159 22/10/2009 Konu : Basılı kağıt imhası Bilindiği üzere; muhasebe birimlerinde 30/12/2006 tarihli ve 26392 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Merkezi Yönetim Muhasebe…
admin132 Kurumca verilen borçlardan alacaklar hesabı Hesabın niteliği MADDE 71- (1) Kurumca verilen borçlardan alacaklar hesabı; yılı bütçe kanunu veya ilgili mevzuatına dayanılarak vadesi faaliyet dönemiyle sınırlı olmak üzere, nakit…
