Ticari İşletme Devri Nasıl Yapılır?
Ticari işletmenin devri, bir mal varlığını veya bir ticari işletmeyi aktif ve pasifleriyle birlikte bir bütün olarak devralma demektir . Bir işletmenin başka bir işletme ile aktif ve pasiflerin karşılıklı devralınması ya da birinin diğerine katılması yoluyla birleştirilmesi de aynı hükme tabi kılınmıştır Her iki maddede de düzenlenen husus mal varlığı devirleridir. Şahıs unsurları dev rin kapsamı dışındadır.
Devrin Kapsamı
İşletmeye ait aktif ve pasifler bir bütün halinde devredilmelidir. Aktifler, işletme borçlarının doğal teminatını oluşturdukları için, devrin pasiflerini de kapsaması zorunludur. Sadece aktiflerin devrini öngören bir sözleşme geçersizdir.
Devir sözleşmesinin, aksi öngörülmemişse
duran mal varlığını,
işletme değerini,
kiracılık hakkını,
ticaret unvanı ile
diğer fikri mülkiyet haklarını ve
sürekli olarak işletmeye özgülenen mal varlığı unsurlarının bütününün devrini içerdiği kabul olunur.
Devir sözleşmesinde bunlardan bazıları veya hiçbiri ismen zikredilmemiş olsa bile bu bütünün parçaları devir sözleşmesine dahildir
Taraflar anlaşarak bu unsurlardan bazılarını devrin dışında tutabilirler. Ancak, devredilen unsurlar, ticari işletmenin faaliyet göstermesini sağlayacak yeterlilikte olmalıdır.
Devreden, dilerse ticaret unvanını devrin kapsamı dışında tutabilir. Hatta, devir sözleşmesi olanak tanıyorsa veya rekabet yasağı hükmü yoksa bu unvanını kuracağı yeni bir işletmede de kullanabilir.
Devir Prosedürü
Devir sözleşmesi yazılı şekilde yapılmalı ve ticaret siciline tescil ve ilan ettirilmelidir.
Devir kapsamına giren unsurların devri için özel tasarruf işlemlerinin (taşınırlarda teslim ve taşınmazlarda tapu siciline tescil gibi) yapılmasına gerek yoktur. Kanuna göre ticari işletme, içerdiği mal varlığı unsurlarının devri için zorunlu tasarruf işlemlerinin ayrı ayrı yapılmasına gerek olmaksızın bir bütün hâlinde devredilebilir
Devir keyfiyeti, alacaklılara bildirilmeli veya ilanla duyurulmalıdır. Alacaklılara bildirim şekle bağlı değildir. Telefon, mektup, noter ihtarı, faks vb. ile yapılabilir. Bununla birlikte, ihtilaf halinde ispatı mümkün bir aracın tercih edilmesinde yarar vardır. İlanla duyuru, Ticaret Sicili Gazetesi’nde yapılmalıdır
Devrin Hüküm ve Sonuçlan
Bildirim veya duyuru tarihinden itibaren, başka bir işleme gerek kalmaksızın, alacaklılara ve üçüncü kişilere karşı devralan sorumlu olur Pasiflerin devralana intikali için ayrıca alacaklıların rızasının alınması gerekmez. Bu sorumluluk, her bir borcun tabi olduğu zaman aşımı süresince devam eder.
Ticari işletmenin devri halinde borç, esas itibariyle taraf iradeleri nedeniyle değil, kanun gereği devralana intikal ettiği için devralan kendisi tarafından bilinmeyen borçlardan da sorumlu olur. Hatta, taraflar aralarında belirli borçlardan devralanın sorumlu olmayacağını veya belirli bir miktara kadar sorumlu olacağını kararlaştırmış olsalar bile, bu anlaşma sadece iç ilişkide taraflar arasında hüküm ifade eder, alacaklılara karşı ileri sürülemez.
Ticari işletmeyi devreden, devrin gerçekleşmesi ile birlikte borç ödeme yükümlülüğünden kurtulmuş olmaz. Borçlar Kanunu’na göre; devreden, muaccel borçlar için devrin devralan tarafından alacaklılara bildirimi veya duyurulması tarihinden itibaren; daha sonra muaccel olacak borçlar için muacceliyet tarihinden itibaren iki yıl süreyle devralanla birlikte müteselsilen sorumlu kalmaya devam eder
Müteselsil sorumluluk, alacaklının borcun tamamı için birden fazla borçludan dilediğine başvurabilmesi imkânına sahip bulunmasıdır. Ticari işlerde zincirleme sorumluluk asildir. Adi işlerde ise kararlaştırılması gerekir.
Bildirim ve duyuru yükümü devralan tarafından yerine getirilmelidir. Bu yükümlülük yerine getirilmedikçe, aktif ve pasifler devralana geçmediği gibi, devredenin sorumluluğunun azami zaman sınırını belirleyen iki yıllık süre de işlemeye başlamaz.
Ticari işletmenin devri halinde, işletme çalışanlarının hukuki durumuna gelince; işyeri veya işyerinin bir bölümü hukuki bir işleme dayalı olarak başka birine devredildiğinde, devir tarihinde işyerinde veya bir bölümünde mevcut olan iş sözleşmeleri bütün hak ve borçları ile birlikte devralana geçer. Devirden önce doğmuş olan ve devir tarihinde ödenmesi gereken borçlardan devreden ve devralan işveren birlikte sorumludurlar. Devreden işverenin sorumluluğu devir tarihinden itibaren iki yıl ile sınırlıdır. Devreden veya devralan işveren iş sözleşmesini sırf işyerinin veya işyerinin bir bölümünün devrinden dolayı feshedemez ve devir işçi yönünden fesih için haklı sebep oluşturmaz