Kamunun Finans Haberleri Merkezi
Kamunun Finans Haberleri Merkezi
admin
TAŞINMAZ KİRALAMALARININ MUHASEBELEŞTİRİLMESİ
1-GİRİŞ
Kamu sektörü ekonomisi ve bütçe hesabı açısından önemli sorunlardan biri, devlete ait taşınmazların muhasebeleştirilmesinin yapılmıyor olmasıydı.
Tahakkuk esaslı muhasebe sisteminin yürürlüğe girmesinden itibaren muhasebe sisteminde önemli gelişme olmasına rağmen, taşınmazların muhasebeleştirilmesi sonraki bir döneme bırakılmıştı.
Özellikle 2/B statüsündeki arazilerin satılması sırasında, taşınmazların muhasebeleştirilmiyor olmasının çok fazla sıkıntısı yaşandı ve taşınmazların muhasebeleştirilmesi konusunda Maliye Bakanlığınca önemli adımlar atıldı.
Bu çalışmada taşınmazların muhasebeleştirilmesi konusunda yapılan düzenlemeler, örnekler eşliğinde anlatılacaktır.
II-MUHASBELEŞTİRME ÖRNEKLERİ
Örnek 1: Hazineye ait kayıtlı değeri 1.200.000 TL olan bina, 01/08/2014 tarihinde yapılan sözleşme ile aylık 10.000 TL bedelle bir yıllığına (A) şahsına kiraya verilmiştir. Kira sözleşmesi 01/08/2014 tarihinde başlamakta olup, sözleşmeye göre kira bedeli sözleşmenin başladığı tarihte tek seferde peşin olarak tahsil edilecektir. Buna göre, muhasebe kayıtları aşağıdaki şekilde yapılacaktır.
1- 01/08/2014 tarihinde yapılan kiralama işlemine ilişkin sözleşmenin bir nüshası muhasebe birimine verilmiştir.
Kiraya verilen taşınmaz, kayıtlı değeri üzerinden nazım hesaba alınmıştır.
| 990 – Kiraya Verilen, İrtifak Hakkı Tesis Edilen
Maddi Duran Varlıkların Kayıtlı Değerleri Hs. 01.03 – Binalar 999 – Diğer Nazım Hesaplar Karşılığı Hs. |
1.200.000,00 |
1.200.000,00 |
Kira bedeli peşin tahsil edildiği için 993 – Maddi Duran Varlıkların Kira ve İrtifak Gelirleri Hesabına kayıt yapılmayacaktır.
2- 01/08/2014 tarihinde, bir yıllık kira gelirinin tamamı peşin olarak banka aracılığıyla tahsil edilmiştir.
| 102 – Banka Hs.
600 – Gelirler Hs. 03.06.01.99 – Diğer Taşınmaz Kira Geliri 480 – Gelecek Yıllara Ait Gelirler Hs. 03.06.01.99 – Diğer Taşınmaz Kira Geliri |
120.000,00 |
50.000,00 70.000,00 |
| 805 – Gelir Yansıtma Hs.
800 – Bütçe Gelirleri Hs. 03.06.01.99 – Diğer Taşınmaz Kira Geliri |
120.000,00 |
120.000,00 |
3- 31/12/2014 tarihinde yıl sonu itibarıyla tahakkuk zamanına bir yıldan daha az süre kalan peşin tahsil edilmiş kira gelirleri kısa vadeli yabancı kaynaklar ana hesap grubunda yer alan ilgili hesaba aktarılmıştır.
|
4- 2015 yılı açılış kaydını takiben, peşin tahsil eden kira gelirlerinden 2015 yılı içinde tahakkuk edecek tutarlar faaliyet hesapları hesap grubundaki ilgili hesaba aktarılmıştır.
| 380 – Gelecek Aylara Ait Gelirler Hs.
03.06.01.99 – Diğer Taşınmaz Kira Geliri 600 – Gelirler Hs. 03.06.01.99 – Diğer Taşınmaz Kira Geliri |
70.000,00 |
70.000,00 |
5- Kira sözleşmesinin sona ermesi nedeniyle nazım hesaplar kapatılmıştır.
| 999 – Diğer Nazım Hesaplar Karşılığı Hs.
990 – Kiraya Verilen, İrtifak Hakkı Tesis Edilen Maddi Duran Varlıkların Kayıtlı Değerleri Hs. 01.03 – Binalar |
1.200.000,00 |
1.200.000,00 |
Örnek 2: Hazineye ait kayıtlı değeri 1.200.000 TL olan bina, aylık 10.000 TL bedelle bir yıllığına 01/06/2014 tarihinde yapılan sözleşme ile (A) şahsına kiraya verilmiştir. Kira sözleşmesi 01/07/2014 tarihinde başlamaktadır. Sözleşmeye göre kira bedeli sözleşmenin sonunda tek seferde peşin olarak tahsil edilecektir. Buna göre, muhasebe kayıtları aşağıdaki şekilde yapılacaktır.
1- 01/06/2014 tarihinde, yapılan kiralama işlemine ilişkin sözleşmenin bir nüshası muhasebe birimine verilmiştir.
Kiraya verilen taşınmaz kayıtlı değeri üzerinden nazım hesaba alınmıştır.
| 990 – Kiraya Verilen, İrtifak Hakkı Tesis Edilen
Maddi Duran Varlıkların Kayıtlı Değerleri Hs. 01.03. – Binalar 999 – Diğer Nazım Hesaplar Karşılığı Hs. |
1.200.000,00 |
1.200.000,00 |
Kira gelirinin tamamı 2015 yılında tahsil edileceğinden 993.01.03.02 – N+1 Yılında Tahsil Edilecek Kira Gelirleri yardımcı hesap koduna kaydedilecektir.
| 993 – Maddi Duran Varlıkların Kira ve İrtifak Hakkı
Gelirleri Hs. 01.03.02 – N+1 Yılında Tahsil Edilecek Kira Gelirleri 999 – Diğer Nazım Hesaplar Karşılığı Hs. |
120.000,00 |
120.000,00 |
2- 31/12/2014 tarihinde, 2014 yılına ilişkin olarak tahakkuk eden altı aylık kira tutarı muhasebe kayıtlarına alınmıştır.
| 120 – Gelirlerden Alacaklar Hs.
03.06.01.99 – Diğer Taşınmaz Kira Geliri 600 – Gelirler Hs. 03.06.01.99 – Diğer Taşınmaz Kira Geliri |
60.000,00 |
60.000,00 |
3- 31/12/2014 tarihinde nazım hesapta izlenen kira bedeli için dönem sonu yardımcı hesaplar arası aktarma işlemi yapılmıştır.
| 993 – Maddi Duran Varlıkların Kira ve İrtifak Hakkı
Gelirleri Hs. 01.03.01 – N Yılında Tahsil Edilecek Kira Gelirleri 993 – Maddi Duran Varlıkların Kira ve İrtifak Hakkı Gelirleri Hs. 01.03.02 – N+1 Yılında Tahsil Edilecek Kira Gelirleri |
120.000,00 |
120.000,00 |
4- 30/06/2015 tarihinde, 2015 yılına ilişkin olarak tahakkuk eden altı aylık kira tutarı muhasebe kayıtlarına alınmıştır.
| 120 – Gelirlerden Alacaklar Hs.
03.06.01.99 – Diğer Taşınmaz Kira Geliri 600 – Gelirler Hs. 03.06.01.99 – Diğer Taşınmaz Kira Geliri |
60.000,00 |
60.000,00 |
5- 01/07/2015 tarihinde, sözleşmenin sona ermesini müteakip kira bedeli kiracı tarafından muhasebe biriminin banka hesabına yatırılmıştır.
| 102 – Banka Hs.
120- Gelirlerden Alacaklar Hs. 03.06.01.99 – Diğer Taşınmaz Kira Geliri |
120.000,00 |
120.000,00 |
| 805- Gelir Yansıtma Hs.
800- Bütçe Gelirleri Hs. 03.06.01.99 – Diğer Taşınmaz Kira Geliri |
120.000,00 |
120.000,00 |
| 999 – Diğer Nazım Hesaplar Karşılığı Hs.
990 – Kiraya Verilen, İrtifak Hakkı Tesis Edilen Maddi Duran Varlıkların Kayıtlı Değerleri Hs. 01.03 – Binalar |
1.200.000,00 |
1.200.000,00 |
| 999 – Diğer Nazım Hesaplar Karşılığı Hs.
993 – Maddi Duran Varlıkların Kira ve İrtifak Hakkı Gelirleri Hs. 01.03.01 – N Yılında Tahsil Edilecek Kira Gelirleri |
120.000,00 |
120.000,00 |
Örnek 3: Hazineye ait kayıtlı değeri 1.200.000 TL olan bina, yıllık 120.000 TL bedelle üç yıllığına 01/01/2014 tarihinde yapılan sözleşme ile (A) şahsına kiraya verilmiştir. Kira sözleşmesi 01/01/2014 tarihinde başlamaktadır. Sözleşmeye göre her yıla ait kira bedeli takip eden yılın Ocak ayı içinde tahsil edilecektir. Buna göre, muhasebe kayıtları aşağıdaki şekilde yapılacaktır.
1- 01/01/2014 tarihinde, yapılan kiralama işlemine ilişkin sözleşmenin bir nüshası muhasebe birimine verilmiştir.
Kiraya verilen taşınmaz kayıtlı değeri üzerinden nazım hesaba alınmıştır.
| 990 – Kiraya Verilen, İrtifak Hakkı Tesis Edilen
Maddi Duran Varlıkların Kayıtlı Değerleri Hs. 01.03 – Binalar 999 – Diğer Nazım Hesaplar Karşılığı Hs. |
1.200.000,00 |
1.200.000,00 |
Kira gelirleri tahsil edileceği vadeye göre 993- Maddi Duran Varlıkların Kira ve İrtifak Hakkı Gelirleri Hesabının bölümlenmiş yardımcı hesaplarına kaydedilmiştir.
| 993 – Maddi Duran Varlıkların Kira ve İrtifak Hakkı
Gelirleri Hs. 01.03.02 – N+1 Yılında Tahsil Edilecek Kira Gelirleri (120.000) 01.03.03 – N+2 Yılında Tahsil Edilecek Kira Gelirleri (120.000) 01.03.04 – N+3 ve Sonraki Yıllarda Tahsil Edilecek Kira Gelirleri (120.000) 999 – Diğer Nazım Hesaplar Karşılığı Hs. |
360.000,00 |
360.000,00 |
2- 31/12/2014 tarihinde, 2014 yılına ilişkin tahakkuk eden kira gelirinin muhasebe kaydı yapılmıştır.
| 120 – Gelirlerden Alacaklar Hs.
03.06.01.99 – Diğer Taşınmaz Kira Geliri 600 – Gelirler Hs. 03.06.01.99 – Diğer Taşınmaz Kira Geliri |
120.000,00 |
120.000,00 |
3 – 31/12/2014 tarihinde nazım hesapta izlenen kira bedelleri için dönem sonu yardımcı hesaplar arası aktarma işlemi yapılmıştır.
| 993 – Maddi Duran Varlıkların Kira ve İrtifak Hakkı
Gelirleri Hs. 01.03.01 – N Yılında Tahsil Edilecek Kira Gelirleri (120.000) 01.03.02 – N+1 Yılında Tahsil Edilecek Kira Gelirleri (120.000) 01.03.03 – N+2 Yılında Tahsil Edilecek Kira Gelirleri (120.000) 993 – Maddi Duran Varlıkların Kira ve İrtifak Hakkı Gelirleri Hs. 01.03.02 – N+1 Yılında Tahsil Edilecek Kira Gelirleri (120.000) 01. 03.03 – N+2 Yılında Tahsil Edilecek Kira Gelirleri (120.000) 01.03.04 – N+3 ve Sonraki Yıllarda Tahsil Edilecek Kira Gelirleri (120.000) |
360.000,00 |
360.000,00 |
4- 2014 yılına ait kira geliri 2015 Ocak ayı sonunda banka aracılığı ile tahsil edilmiştir.
| 102 – Banka Hs.
120- Gelirlerden Alacaklar Hs. 03.06.01.99 – Diğer Taşınmaz Kira Geliri |
120.000,00 |
120.000,00 |
| 805- Gelir Yansıtma Hs.
800- Bütçe Gelirleri Hs. 03.06.01.99 – Diğer Taşınmaz Kira Geliri |
120.000,00 |
120.000,00 |
| 999 – Diğer Nazım Hesaplar Karşılığı Hs.
993 – Maddi Duran Varlıkların Kira ve İrtifak Hakkı Gelirleri Hs. 01.03.01 – N Yılına Ait Kira Gelirleri |
120.000,00 |
120.000,00 |
5- 2015 ve 2016 yılına ait kira gelirine ilişkin işlemler bu örneğin 1,2,3 ve 4 üncü maddelerine göre yapılacaktır.
6- Kira sözleşmesinin sona ermesi nedeniyle nazım hesaplar kapatılmıştır.
| 999 – Diğer Nazım Hesaplar Karşılığı Hs.
990 – Kiraya Verilen, İrtifak Hakkı Tesis Edilen Maddi Duran Varlıkların Kayıtlı Değerleri Hs. 01.03 – Binalar |
1.200.000,00 |
1.200.000,00 |
III-DEĞERLENDİRME VE SONUÇ
Maliye Bakanlığınca, taşınmazların kiraya verilmesi konusunda son derece yerinde bir çalışma yapılmış olmasına rağmen, muhasebeleştirmeye yönelik olarak yapılan çalışmada bazı kayıtların muhasebe sistemiyle tam olarak uyum göstermediği söylenebilir.
Şöyle ki taşınmazın ilk kiraya verilmesinde bir nazım hesap kullanılması tercih edilmiştir. Oysa taşınmazlar varlıklar grubunda yer almakta olup kiraya verilmesi işlemi de nazım hesap değil, varlıklar hesap gruplarında oluşturulacak bir hesapla takip edilmesi gerekir.
Diğer hatalı olduğu düşünülen bir işlemse, kiraya verme işleminde sadece varlığın kiraya verilmesine ilişkin kayıt yapılmış, kira bedeline ilişkin tahakkuk yapılmadığı anlaşılmıştır.
Diğer sakıncalı bir durum da kayıtların son derece karmaşıklık içerisinde yürümesidir.
Bu karmaşıkların giderilmesi ilgili olarak yapılması gereken en doğru işlem, ticari muhasebede uygulanan prensiplerin, devlet muhasebe sisteminde de uygulanmasının yerinde olacağıdır.
kaynak: Ömer Köse
Muhasebat Başmüfettişi
adminVekalet ve İkinci Göreve İlişkin Seçme Sayıştay Kararları-1 Daire Karar Tarihi : 12.2.1996 Tutanak No : 31354 Hacettepe Üniversitesi Araştırma Fon Saymanlığı 1992 Hacettepe Üniversitesi Araştırma Fon Saymanlığına kurum içinden…
adminBütçenin Genellik İlkesi: Maliye kitaplarında bu ilke; iki temel üzerine konulmuştur. Bunlardan birincisi gelirlerin ve giderlerin bütçede tam olarak yer alması olan gayrisafilik ilkesi; Diğeri ise belirli gelirlerin belirli giderlere…
