Sermaye Piyasası Mevzuatında Bağımsız Dış Denetim:
Sermaye Piyasası Kanunu’nun 1’nci maddesinde Sermaye Piyasası Kanunu’nun konusu; Tasarrufların menkul kıymetlere yatırılacak halkın iktisadi kalkınmaya etkin ve yaygın bir şekilde katılmasını sağlamak amacıyla; sermaye piyasasının güven, açıklık ve kararlılık içinde çalışmasını, tasarruf sahiplerinin hak ve yararlarının korunmasını, düzenlemek ve denetlemek, olarak açıklanmıştır.
Sermaye Piyasası Kurulu’ nun görev ve yetkileri Kanunun 22’nci maddesinde düzenlenmiştir. Bunlar içinde bağımsız dış denetimi ilgilendiren hükümler aşağıdaki gibidir:
- 06.1989 tarih ve 3568 Sayılı Kanuna göre, denetlemeye yetkili olanların sermaye piyasasında bağımsız denetleme faaliyetlerinde bulunmak üzere oluşturacakları kuruluşlara ilişkin kuruluş şartlarını ve çalışma esaslarını, bu şartlara uyan sermaye piyasasında bağımsız denetlemeye yetkili kuruluşları listeler halinde ilan etmek,
Sermaye Piyasası Kanunu’nun 16’ncı maddesinde, Sermaye Piyasası Kanunu’na tabi ortaklıkların mali tablo ve rapor düzenleme zorunluluğu ile bağımsız denetim yaptırma zorunluluğu düzenlenmiştir. Buna göre;
İhraçcılar ve sermaye piyasası kurumları, konsolide olanlar dahil kamuya açıklanacak veya gerektiğinde Kurulca istenecek mali tablo, rapor ve bilgileri tespit olunacak şekil ve esaslara, genel kabul görmüş muhasebe kavram, ilke ve standartlarına uymak suretiyle düzenlemekle yükümlüdürler.
İhraçcılar ve sermaye piyasası kurumları düzenleyecekleri mali tablolardan Kurulca belirlenenleri daha önce kurulmuş ve Kanun’un 22’nci maddesinin (d) bendi uyarınca kurulan bağımsız denetleme kuruluşlarına, bilgilerin doğruluk ve gerçeği dürüst bir biçimde yansıtma ilkesine uygunluğu bakımından inceleterek bir rapor almak zorundadırlar.
Kurul, halka arzda, kayıtlı sermaye sistemine geçişte, bu Kanun kapsamındaki anonim ortaklık ve sermaye piyasası kurumlarının tasfiyesi, devri, birleşmesi ve nevi değiştirmelerinde bağımsız denetim raporu isteyebilir.
Kurulca düzenlenmesi öngörülen mali tablo ve raporlar ile bağımsız denetlemeye tabi olunması durumunda bağımsız denetim raporu, Kurulca belirlenen usul ve esaslar dahilinde Kurula gönderilir ve kamuya duyurulur.
Yukarıda yer alan düzenlemeler ile bağımsız dış denetimin genel çerçevesi çizilmiş, bağımsız dış denetime ilişkin ayrıntılı düzenlemeler yapma yetkisi Sermaye Piyasası Kurulu’na verilmiştir. Sermaye Piyasası Kurulu ise bağımsız dış denetime ilişkin, halen yürürlükte olan aşağıdaki tebliğ ve yönetmelikleri çıkarmıştır.