Kamunun Finans Haberleri Merkezi
Kamunun Finans Haberleri Merkezi
admin
Harcama Yetkililerinin Sorumluluk Alanı
5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunun harcama sürecinin merkezine koyduğu harcama yetkililerinin sorumlulukları ile ilgili olarak Anılan Genel Kurul Karaında “ 5018 sayılı Kanunun 3 üncü maddesinin (k) bendinde, kamu idaresi bütçesinde ödenek tahsis edilen ve harcama yetkisi bulunan birim harcama birimi olarak tanımlanmıştır.
Kanunun 31 inci maddesinde bütçeyle ödenek tahsis edilen her bir harcama biriminin en üst yöneticisinin harcama yetkilisi olduğu ifade edilmiş, 32 inci maddesinde ise; bütçeden harcama yapılabilmesi harcama yetkilisinin, harcama talimatı vermesine bağlanmış, harcama talimatlarında da hizmet gerekçesi, yapılacak işin konusu ve tutarı, süresi, kullanılabilir ödeneği, gerçekleştirme usulü ile gerçekleştirmeyle görevli olanlara ilişkin bilgilerin yer alacağı, harcama talimatlarının bütçe ilke ve esaslarına, kanun, tüzük ve yönetmelikler ile diğer mevzuata uygun olmasından, ödeneklerin etkili, ekonomik ve verimli kullanılmasından ve bu Kanun çerçevesinde yapmaları gereken işlemlerden harcama yetkililerinin sorumlu oldukları belirtilmiştir.
5018 sayılı Kanunun 33;üncü maddesinde de, giderin gerçekleştirilmesinin, harcama yetkililerince belirlenen görevli tarafından düzenlenen ödeme emri belgesinin harcama yetkilisince imzalanması ve tutarın hak sahibine ödenmesi ile tamamlanacağı hüküm altına alınmıştır.
Mevzuatın yukarıda belirtilen hükümlerine göre, bütçeden yapılacak harcamalarda süreç, harcama talimatı ile başlamakta ve ödeme emri belgesi uyarınca hak sahibine ödeme yapılması ile son bulmaktadır.
5018 sayılı Kanunda, giderin yapılmasından ödeme aşamasına kadar tüm işlemlerin harcama yetkilisinin gözetim ve denetimi altında, onun emir ve talimatı ile yürütülmesi öngörüldüğünden, sorumluluk konusunda da harcama yetkilisi ön plana çıkmaktadır.
Kanunda harcama yetkilisinin, bütçeyle ödenek tahsis edilen her harcama biriminin en üst yöneticisi olarak tanımlanması, idari açıdan üst yöneticilere; hukuka uygunluk açısından da yetkili kılınmış mercilere hesap vermekle sorumlu olduğunu göstermektedir. Bu anlamda harcama yetkililerinin Sayıştaya hesap verme sorumluluğu bulunmaktadır
a) Harcama Yetkililerinin Genel Sorumluluğu
5018 sayılı Kanunda harcama yetkilisi ifadesiyle bir program sorumlusuna ve statü hukukunda tanımlanan daire/birim amirine işaret edilmektedir. Bu konumda olan yöneticilerin, 657 sayılı Kanunun 10 uncu maddesinde belirtildiği gibi, amiri oldukları kuruluş ve hizmet biriminde kanun, tüzük ve yönetmeliklerle belirlenen görevleri zamanında ve eksiksiz olarak yapmaktan ve yaptırmaktan, maiyetindeki memurları takip ve kontrol etmekten görevli ve sorumlu tutulacakları da tabiidir.
Bu hükümler karşısında, bütçeden yapılacak harcamalar konusunda 5018 sayılı Kanunda öngörülen harcama sürecinde tek ve tam yetkili olan, giderin yapılmasına karar vermekten ödeme aşamasına kadar tüm işlemleri emir ve talimatı çerçevesinde yürüten ve maiyetindekileri ve onların eylem ve işlemlerini gözetmek ve denetlemekle yükümlü olan harcama yetkilisinin, Sayıştaya karşı hesap verme konusunda tam ve doğrudan sorumlu olduğu anlaşılmaktadır.
Bu nedenle, harcama yetkililerinin, harcama talimatlarının ve buna konu olan harcamaların bütçe ilke ve esaslarına, kanun, tüzük ve yönetmelikler ile diğer mevzuata uygunluğundan sorumlu olduklarına oybirliğiyle,” ifadelerine yer verilmiştir.
Sayıştay Genel Kurul Kararında da belirtildiği üzere, 5018 sayılı Kanunun yetki ve sorumluluk anlamında öne çıkardığı görevli, kendilerine ödenek tahsis edilen, harcama sürecini verdiği harcama talimatı (1 seri numaralı Merkezi Yönetim Harcama Belgeleri Yönetmeliğine göre, ihale onay belgesi ve onay belgeleri de harcama talimatı olarak değerlendirilmektedir.) ile başlatan, daire amiri pozisyonunda olan ve üst yöneticinin alt kademesinde görev yapan kişiler, Kanunun ifadesiyle harcama yetkilileri olmuştur.
5018 sayılı Kanun hükümleri dikkatlice incelendiğinde harcama yetkililerinin sorumluluğu konusunda açık olan husus verilen harcama talimatlarının mali mevzuata uygun olmasından ibarettir.
Nitekim Kanunun 32 nci madesine göre, harcama yetkilileri verdikleri harcama talimatının bütçe ilke ve esasları ile kanun, tüzük ve yönetmeliklere uygunluğu ve ödeneklerin etkili, ekonomik ve verimli kullanılmasından dolayı sorumlu oldukları açıkça vurgulanmıştır.
Dolayısıyla bir harcama yetkilisi ihaleli işlerle ilgili olarak onay belgesini (harcama talimatı) imzalarken anılan belgenin mevzuata uygun olmasından doğrudan sorumlu olacaktır. Örneğin söz konusu işin en uygun ihale yöntemiyle karşılanması veya ihtiyacın en uygun zamanda yapılmasının temin edilmesi veya söz konusu işin kendisine verilen yetki içinde, ödeneğinin varlığını aramak zorundadır.
Tüm bunlar da harcama talimatında yer alan hususlardır. Bunların dışında harcama talimatı verildikten sonraki ödeme anına kadar süreç içinde görev aldıkları durumlar hariç yapılan harcamanın mali mevzuata uygun olmasını beklemek Kanunun öngörmediği bir sorumluluk türüdür.
Özetle harcama yetkililerinin sorumluluğu verdikleri harcama talimatlarının mali mevzuata uygunluğu ile sınrlı olduğundan harcamanın mali mevzuata uygunluğu konusunda harcama yetkililerini sorumlu tutmak doğru bir yaklaşım tarzı değildir. Harcamanın mali mevzuata uygunluğuından dolayı sorumluluk İç Kontrol ve Ön Mali Kontrole İlişkin Usul ve Esasların 12 nci maddesine göre ödeme emri belgesini düzenleyen gerçekleştirme görevlisinindir.
Kamu mali yönetim ve kontrol sistemimizi düzenleyen 5018 sayılı Kanunun açıklığa kavuşturulması gereken hususlarından birisi de Sayıştaya karşı sorumluluk konusudur.
Kanunda mülga 1050 sayılı Kanundan farklı olarak mali sorumluluk konusunda açıklayıcı düzenlemelerin bulunmaması yeni yürürlüğe girmiş Kanun üzerindeki tartışmları da devam ettirmektedir. Mali sorumluluğun tespiti konusunda yetkili olan Sayıştay Başkanlığı ise konuyu açıklığa kavuşturmak amacıyla Genel Kurul Kararı almıştır. Kamu idareleri ve Sayıştay açısından birçok konuyu açıklığa kavuşturan Karar, bazı konularda yeni tartışmaları da beraberinde getirmektedir. Özellikle üst yöneticilerin olaya göre mali açıdan sorıumlu tutulabileceklerinin belirtilmesi, harcama yetkililerinin yapılan harcamanın mevzuata uygunluğundan sorumlu tutulacaklarının ifade edilmesi, muhasebe yetkililerinin tahsil edilebilir hala gelmiş alacakları takip etmesi gerektiğinin ifade edilmesi yeniden değerlendirilmesi gereken konular olarak karşımıza çıkmaktadır.
adminKamu Yönetimi Temel Kanun Tasarısında iç ve dış denetim olmak üzere iki denetim öngörülmüştür. İç denetimin amacı hataların önlenmesi, risk ve zayıflıkların belirlenmesi, iyi uygulama örneklerinin yaygınlaştırılması, yönetim sistemlerinin ve…
admin5018 Sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu ile Kamu Harcama Sisteminde Yapılan Düzenlemeler-II II. BÜTÇE TÜRLERİ, BÜTÇE HAZIRLIK VE UYGULAMA SÜRECİ YÖNÜNDEN A- Bütçe Türleri 1050 sayılı Kanunda bütçe…
