Kamunun Finans Haberleri Merkezi
Kamunun Finans Haberleri Merkezi
admin
ALIŞ İADELERİNDE MUHASEBE UYGULAMALARI
İadeler söz konusu olduğunda dikkat edilmesi gereken konular ise, msugt hesap planı açıklamaları yanında finansal tablo ilkeleri ve muhasebe genel prensipleri (ilkelerini) çerçevesinde hareket edilerek işlemin özüne göre muhasebe kaydı oluşturulmalıdır. BURADA EN ÖNEMLİ OLAN iade işleminin cari hesap takvimini içeren dönemdeki işlemlerden kaynaklı olup olmadığının belirlenmesidir. Yani cari dönen alış veya satışından mı iade işlemi gerçekleşmiştir. Finansal tablolarını aylık hazırlayan ve aylık dönem kapanışı yapan işletmelerde ise aylık dönem bazda işlemler gerçekleştiğinden iadelerin hangi ayın alışı veya satışından olduğu da bilinmelidir. Önceki dönem alış veya satışından iade işlemleri ise Gelir tablosu açısından ayrı bir önem arz eder. İşlemlerin para birimlerine ayrı bir dikkat edilmelidir.
Örnek uygulamalar ile açıklayalım.
3a. Alış İadeleri
Bu tür bir işlem de ilk bakılacak konu, İadesi gereken alışın (mal veya hizmet) 1.Yurt içi alış mı, 2.Yurt dışı alış mı, ya da 3. İhraç kayıtlı mal alışımı Olduğunu tespit etmek, sonra Cari yıl içinde yapılan alış mı, Önceki yıldan yapılan alış mı olduğunu kesinleştirilmesi, daha sonra ise yapılan alışın para birimini (TL,DÖVİZ veya Dövize Endeksli) Döviz veya dövize endeksli alışlar için ise uygulanan döviz kurunun tespiti önem arz eder.
Netleştirilmesi yada bilinmesi gerekir. Bütün bu işlemler atılacak muhasebe kayıtları için önemlidir.
Ülkemizde uygulanan mevzuat gereği TDHP ‘da işletmemiz için uyarlanan hesap planında KDV hesapları 191/391 kdv oranlarına göre alt kırılım detayı açılmalı ve iadeler için ana grup bu hesapların alt başlığı olarak alış iadeleri ve satış iadeleri ile oranlara göre detay hesaplar açılmalıdır. Bu açılım raporlama, istatistik ve beyannameler için büyük kolaylık sağlayacaktır.
3a.1: Yurt içi alış dönem içi TL bazında iade işlemine örnek uygulama;
Cari dönem alışı ve iadesi
Üretim yapan bir işletme ocak xx yılında almış olduğu bir hammadde olsun.
Abc hammaddesi 100 kg 50 tl/kg birim fiyat ile 5000 tl bedel ile açık cari hesap çalıyor osun.
Kdv:%18 =900 TL
Bu alıştan 25 kg iade edilsin mart xx ayında.
Yapılacak muhasebe kayıtları:
1.__________________ ocak xx __________________
150.01 hammadde stokları 5000 TL
191.01.18 İndirilecek kdv %18 lik 900 TL
320.01.01 Abc satıcısı 5900 TL
100 kg hammadde alışı x tarih xy no fatura
2.__________________ mart xx __________________
320.01.01 Abc satıcısı 1475 TL
150.01 hammadde stokları 1250 TL
391.02.18 Alış iadesi kdv %18 225 TL
25 kg hammadde iadesi x tarih xy faturasına ait.
_______________________ _____________________
Önceki dönem alışı ve cari dönemde iade
1a.________________aralık xx_____________________
150.01 hammadde stokları 5000 TL
191.01.18 İndirilecek kdv %18 lik 900 TL
320.01.01 Abc satıcısı 5900 TL
100 kg hammadde alışı x tarih xy no fatura
2a._________________ mart xy ____________________
120/320.01.01 Abc satıcısı 1475 TL
150.01 hammadde stokları 1250 TL
391.01.18 Hesaplan kdv %18 225 TL
25 kg hammadde iadesi x tarih xy faturasına ait.
__________________ _________________________
Önceki dönem alışlarından iade işleminde dönem farklı olduğundan iade kayıtları cari dönemde satış işlemi gibi muhasebe kaydı oluşturulur.
Ticari ilişki içerisinde olduğumuz bir firma ile hem mal alışı hem de mal satışı yapıldığı durumda Mali tablo ilkeleri ve hesap planı açıklamaları doğrultusunda gerçek ve brüt değer üzerinden kayıtların oluşturulması gerekir. Bu nedenle böyle durumlarda hem 120, hem de 320 hesaplarda cari hesap açılması usul yönünden gereklidir.
Yukarıdaki örnekte satıcı dan mal alışı önceki dönemden ve cari hesap bakiyesi sıfırlandığı durumda 120 hesap da cari hesap açılarak kayıt atılmalıdır. Bakiye sıfırlanmamış olması durumunda da ilgili satıcı ile cari hesap mutabakatı sonucu dekontlaşarak 120/320 hesaplar arasında mahsuplaşma yapılarak oluşacak farkın alacak veya borç bakiyesine göre virman muhasebe kaydı yapılmalıdır.
3a.2:YURT DIŞI ALIŞLARINDAN İADE İŞLEMİNDE MUHASEBE UYGULAMASI
Yurt dışından ithal yolu ile alınan mallarda satın alma işlemi ithalat-ihracat rejimine göre yapılır. Bu tür ithalatlarda da iade söz konusu olabilir. Yurt dışı satıcı firma iadesi söz konusu mallar için iadeyi kabul edip nakden tutar iadesi yapabilir veya değişim yaparak istenen malı geri göndermeyi kabul edebilir.
Yapılan ithalatın mal bedelini peşin ödeme rejimi ve tüm diğer masraflar alıcı firmaya ait olmak şartı ile yapıldığını varsayalım. Bu durumda stok girişi mal oluş bedeli ile kayıtlara alınacağından mal bedeli + ithalat masrafları toplamından oluşan maliyet bedeli ile muhasebe kayıtları oluşacaktır.
İade aşağıda iki şekilde yapılabilir.
1. Kesin ihracat, (Mahrece İade)
2. Geçici İhracat (Mahrece iade) şeklinde
1.KESİN İHRACAT (mahrece iade)
İthal edilen mal / malzemeler, yurt dışı satıcılar tarafından, siparişe uygun olmayan kısımları veya tamamı için mal /malzemeleri iade edilmesini kabul edip ödediğimiz mal bedelini geri iade edeceği üzerinde anlaşma yapıldığı durumda, ‘’yani malımı gönder paranı iade ederim’’ söz konusu olduğu durumlarda
İade edeceğimiz mal/malzemeleri yurt dışı yapmak için ithalat ihracat rejimi yöntemleri doğrultusunda kesin ihracat şeklinde gerçekleştirilir.
Bu durumda Yurt Dışı Satıcıdan Hangi ithalat yöntemine göre mal/malzemeleri satın aldıysak, (CF;CIF,FOB,……V.B) İade sırasında satıcı tarafımızdan yapılan bazı masrafları da ödemeyi kabul edebilir. Veya İade işlemi sırasında oluşacak masrafları İthalat yöntemimizde olduğu gibi İhracat sırasında da aynı yöntemle ihracatı gerçekleştirilebilir.
Her ne yöntem olursa olsun ihracat ve ithalat muhasebesi ve muhasebe kayıtları farklıklar gösterecektir. Esas olan İade edilecek malın bedeli söz konusu olduğundan bu tutarın muhasebe kaydı aşağıdaki gibi yapılması uygun olur.
a. Yurt dışı satın almada ithalat masrafları ve alış hesapları göz ardı edilmiştir.
1.____________________ _____________________
150.xx Hammadde Stokları 100 $ 280 TL
191.xx KDV 50 TL
320.xx Yurt Dışı Satıcı 100 $ 280 TL
100/102.xx Y Bankası 50 TL
Mal ithalatı
2. ______________________ _____________________
320.xx Yurt Dışı Satıcı 100 $ 280 TL
102.xx A Bankası 100 $ 280TL
Satıcıya mal bedeli ödemesi kur değişikliği yok sayılmıştır
________________________ _____________________
b. Malın tamamı iade edilmesi söz konusu buna göre muhasebe kaydı
3. _______________________ ______________________
120.xx Yurt Dışı Müşteriler 100 $ 300 TL
649.xx Hammade satış geliri 300 TL
İade edilen mal İhracat olduğundan kdv dikkate alınmaz İhracat listesi ile kdv iadesi talebinde bulunulur.
Yurt dışı mal ihracatı
4. ______________________ ________________________
659.xx Hammadde Maliyeti 100 $ 280 TL
150.xx Hammadde Stokları 100 $ 280 TL
Yurt dışı iade ihracatı hammaddenin stok çıkışı
______________________ __________________________
Not: Cari hesap alacak ve borç tutarları ödemeleri veya tahsilatında dönem uzamaları söz konusu olduğunda Yabancı para cinsinden alacak veya borçlar ay sonlarında değerlemeye tabi tutulur kurdan kaynaklı farklar kur farkı geliri veya gideri olarak dikkate alınarak muhasebe kaydı yapılmalıdır.
2.GEÇİCİ İHRACAT (MAHRECE İADE)
Bu durumda yapılacak işlem, İade edilecek mal ile ilgili mülkiyet devri söz konusu değil. Satıcı firma özürlü spek dışı gönderdiği malı istenilen sipariş özelliklerine uygun mal ile değiştirip geri göndermeyi kabul etmiştir.
Malı alan firma hatalı malı değiştirilmek üzere yurt dışı satıcıya göndermek için ithalat ihracat rejimi prosedürlerine uygun şekilde yurt dışı satıcıya gönderir. Bu işlem bir satış işlemi değildir.
___________________ ______________________
150.xy.xx Yurt dışı değişime hammadde stok mal bedeli 100$ 280 TL
150.xy.xa Yurt dışı edilen hammadde sevk masrafı 50 TL
150.xx Hammadde stokları maliyeti 100$ 280 TL
100.x1 Tl Kasası 50 TL
Yurt dışına 100 kg hammadde mahrece iade değişim için
____________________ _____________________
Mal değişimi yapılıp geri geldiğinde yapılacak kayıt
______________________ ________________________
150.xx Hammadde Stokları 320 TL
150.xy.xx Yurt dışı değişime hammadde stok mal bedeli 100$ 280 TL
150.xy.xa Yurt dışı edilen hammadde sevk masrafı 50 TL
Değişim yapılan malın stoklara girişi
_________________________ _______________________
Not: Malın geri gelişi sırasında katlanılan masraflar olursa 150.xy hesaplarında alt hesap açılarak
Masraflar kayıda alınır. Mal girişi sırasında mal bedeline ilave edilerek stok girişine ilave edilmelidir.
Değişim için gönderilen mallar işletmenin varlıkları olduğu için değişim için yurt dışı edildiğinde yine varlıklar içerisinde gösterilmelidir.
YURT DIŞI SATICI MALI İADE EDEMİYECEĞİNİ AMA BEDELİNİ MGERİ İADE EDECEĞİNİ İFADE ETTİĞİNDE
İşlem satış işlemine dönüştürülür ve faturaya bağlanır. Bu durumda muhasebe kaydı
____________________ __________________________
120/320.xy Yurt dışı satıcı A 100 $ 280 TL
150.xy.xx Yurt dışı değişime hammadde stok mal bedeli 100$ 280 TL
İade edilen Hammadde 100 kg Mal bedeli
_______________________ _________________________
Masrafları ödemiyeceğini beyan ettiğinde
______________________ __________________________
770.xy. İade edilen hammadde sevkiyat masrafları 50 TL
150.xy.xa Yurt dışı edilen hammadde sevk masrafı 50 TL
______________________ ___________________________
“İthal edilen malın herhangi bir sebeple geldiği yere iade edilmesi” demek olan “mahrece iade” durumunda; önceden bu mal sebebiyle ithalatçı eliyle gümrükte ödenen ve indirime tabi tutulan KDV’ nin durumunun ne olacağı, Katma Değer Vergisi Kanunu ile birlikte Gümrük Kanunu’ nda açıklanmıştır.
18.02.2000 tarih ve 23968 Sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanan 1 Seri No.lu Gümrük Genel Tebliği’ nde (Mahrece İade), fiilen ithal edilmiş mallarda sipariş vasfına uygun olmaması veya bozuk çıkması nedeniyle mahrecine (göndericisine) iade edilmesi esasları düzenlenmiştir. 20.01.2000 tarih, 23939 Sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanan Gümrük Yönetmeliği’ nin 802., 816. maddelerinde ise, mahrecine iade işlemlerinde vergilerin geri verilmesi ve kaldırılması işlemlerinin ne şekilde yapılacağı açıklanmıştır.
adminKonu: Vergi Levhalarınızı Mayıs Ayı Sonuna Kadar İnternet Vergi Dairesi Üzerinden Yazdırmayı Unutmayın 6111 sayılı Kanunun 82. maddesiyle, Vergi Usul Kanununun (VUK) 5. maddesinin dördüncü fıkrasında yer alan “levhayı merkezlerine,…
adminT.C. YARGITAY HUKUK DAİRESİ 2004/10822 2005/7674 14.7.2005 Limited Şirketlerde Ortakların Sorumluluğu Ortağın Şirket Borcunu Ödemesi Rücu Hakkı Limited Şirketin Alacaklısının Şirket Ortağına Başvurması 6762/m.529, 530, 531 6183/m. 35 ÖZET :…
