Kamunun Finans Haberleri Merkezi
Kamunun Finans Haberleri Merkezi
admin
5018 SAYILI KANUN ÇERÇEVESİNDE ÇOK YILLI BÜTÇELEME SÜRECİ
5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu, 10.12.2003 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından kabul edilmiş ve 24.12.2003 tarihli ve 25326 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır.
5018 sayılı Kanun ile bütçe türleri, kapsamı, bütçe süreci, bütçe uygulaması ve denetiminde yeni ve çağdaş kavramlar ve yöntemler dahil edilmiştir.
Sözkonusu Kanunun;
– 12 inci maddesinde, “Genel yönetim kapsamındaki idarelerin bütçeleri; merkezi yönetim bütçesi, sosyal güvenlik kurumları bütçeleri ve mahalli idareler bütçeleri olarak hazırlanır ve uygulanır. Kamu idarelerince bunlar dışında herhangi bir ad altında bütçe oluşturulamaz.
Merkezi yönetim bütçesi, bu Kanuna ekli I, II ve III sayılı cetvellerde yer alan kamu idarelerinin bütçelerinden oluşur.”
– 15 inci maddesinin ikinci fıkrasında, “Merkezi yönetim bütçe kanununda; yılı ve izleyen iki yılın gelir ve gider tahminleri, varsa bütçe açığının veya fazlasının tutarı, açığın nasıl kapatılacağı veya fazlanın nasıl kullanılacağı, vergi muafiyeti, istisnası ve indirimleri ile benzeri uygulamalar nedeniyle vazgeçilen vergi gelirleri, borçlanma ve garanti sınırları, bütçelerin uygulanmasında tanınacak yetkiler, bağlı cetveller, mali yıl içinde gelir ve giderlere yönelik olarak uygulanacak ve kısmen veya tamamen uygulanmayacak hükümler yer alır.
– 16 ncı maddesinde; “Merkezi yönetim bütçesinin hazırlanma süreci, Bakanlar Kurulunun Mayıs ayının sonuna kadar toplanarak kalkınma planları, stratejik planlar ve genel ekonomik koşulların gerekleri doğrultusunda makro politikaları, ilkeleri, hedef ve gösterge niteliğindeki temel ekonomik büyüklükleri de kapsayacak şekilde Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığınca hazırlanan orta vadeli programı kabul etmesiyle başlar. Orta vadeli program, aynı süre içinde Resmi Gazetede yayımlanır.
Orta vadeli program ile uyumlu olmak üzere, gelecek üç yıla ilişkin toplam gelir ve gider tahminleri ile birlikte hedef açık ve borçlanma durumu ile kamu idarelerinin ödenek teklif tavanlarını içeren ve Maliye Bakanlığı tarafından hazırlanan orta vadeli mali plan, Haziran ayının onbeşine kadar Yüksek Planlama Kurulu tarafından karara bağlanır ve Resmi Gazetede yayımlanır.”
– 17 nci maddesinde; “Gelir ve gider tekliflerinin hazırlanmasında;
Kamu idareleri, merkez ve merkez dışı birimlerinin ödenek taleplerini dikkate alarak gider tekliflerini hazırlar. Genel bütçe gelir teklifi Maliye Bakanlığınca, diğer bütçelerin gelir teklifleri ilgili idarelerce hazırlanır.
Gider teklifleri, ekonomik ve mali analiz yapılmasına imkan verecek, hesap verilebilirliği ve saydamlığı sağlayacak şekilde Maliye Bakanlığınca belirlenmiş kurumsal, işlevsel ve ekonomik sınıflandırma sistemine; gelir teklifleri ise ekonomik sınıflandırma sistemine uygun olarak hazırlanır.
Kamu idareleri, stratejik planları ile Bütçe Hazırlama Rehberinde yer alan esaslar çerçevesinde, bütçe gelir ve gider tekliflerini gerekçeli olarak hazırlar ve yetkilileri tarafından imzalanmış olarak Temmuz ayı sonuna kadar Maliye Bakanlığına gönderir. Kamu idarelerinin yatırım teklifleri, değerlendirilmek üzere aynı süre içinde Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığına verilir.
Bütçe teklifleri Maliye Bakanlığına verildikten sonra, kamu idarelerinin yetkilileriyle gider ve gelir teklifleri hakkında görüşmeler yapılabilir.
Düzenleyici ve denetleyici kurumlar, bütçelerini üç yıllık bütçeleme anlayışı, stratejik planları ve performans hedefleri ile kurumsal, işlevsel ve ekonomik sınıflandırma sistemine göre hazırlarlar.”
– 18 inci maddesinde; “Makro ekonomik göstergeler ve bütçe büyüklüklerinin en geç Ekim ayının ilk haftası içinde Yüksek Planlama Kurulunda görüşülmesinden sonra, Maliye Bakanlığınca hazırlanan merkezi yönetim bütçe kanun tasarısı ile milli bütçe tahmin raporu, mali yıl başından en az yetmişbeş gün önce Bakanlar Kurulu tarafından Türkiye Büyük Millet Meclisine sunulur.
Merkezi yönetim bütçe kanun tasarısına, Türkiye Büyük Millet Meclisinde görüşülmesi sırasında dikkate alınmak üzere;
Düzenleyici ve denetleyici kurumlar, bütçelerini Eylül ayı sonuna kadar doğrudan Türkiye Büyük Millet Meclisine, bir örneğini de Maliye Bakanlığına gönderirler.”
– 80 inci maddesinde; “Bu Kanun hükümlerinin uygulanmasına ilişkin gerekli düzenlemeleri yapmaya Maliye Bakanlığı yetkilidir.”
– Geçici 11 inci maddesinde; genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerine bağlı olarak kurulan döner sermaye işletmeleri ve fonların bütçeleri, ilgili idarelerin bütçeleri içinde yer alır.”
hükümleri yer almaktadır.
2005 Mali Yılı Bütçe Kanununun 9’uncu maddesinin (a) fıkrasında ise; “Devletin tüm gelir ve giderleri ile borç ve malî imkânlarının tespiti, takibi ve denetiminin yapılabilmesi amacıyla, genel bütçeye dahil dairelerle katma bütçeli idareler, döner sermayeler, fonlar ve fonlara tasarruf eden kuruluşlar, belediyeler, belediyelere bağlı kuruluşlar, il özel idareleri, bütçeden yardım alan kuruluşlar, kamu iktisadî teşebbüsleri ile diğer kamu kurum ve kuruluşları, gelir ve gider tahminlerini, malî tablolarını, birbirleriyle olan borç ve alacak durumlarını, personele ilişkin her türlü bilgi ve belgeleri Maliye Bakanlığınca belirlenecek esas ve süreler dahilinde vermekle yükümlüdürler.
Maliye Bakanı, bu fıkra kapsamına giren kurum ve kuruluşlardan her türlü malî işlemleri ile ilgili bilgi, belge ve hesap durumlarını almaya, bu belge ve hesap durumları ile borçlanma ve borç ödeme imkânları üzerinde inceleme yaptırmaya, programlarına uygun harcama yapmayan ya da bilgi, belge ve hesap durumlarını ibraz etmeyen idare, kurum ve kuruluşların bütçe ödenekleri ile ilgili gerekli önlemleri almaya, bu maksatla gerektiğinde ilgili kurum ve kuruluşlardan alınan önlemlerin uygulanmasını istemeye yetkilidir.
hükmüne yer verilmiştir.
Yukarıda yer alan hükümlerden de anlaşılacağı üzere, 5018 sayılı Kanun, bütçeleri uluslararası standartlara uygun olarak yeniden tanımlamakta ve Kanun’a ekli (I), (II) ve (III) sayılı cetvellerde yer alan genel bütçe, özel bütçe kapsamındaki idareler ile düzenleyici ve denetleyici kurumların bütçelerinden oluşan “merkezi yönetim bütçe kanunu” uygulamasını getirmektedir.
Bu çerçevede, 2005 mali yılı sonuna kadar uygulamada kalacak olan genel ve katma bütçe kanunu uygulamaları yerine 2006 mali yılından itibaren bütçenin kapsamını genişleten ve Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin bütçe hakkı ve denetimi yetkisini genişleten yeni bir bütçe uygulamasına geçilmektedir.
Diğer taraftan, Kanun’un 15, 16, 17 ve 18 inci maddelerinde çok yıllı bütçeleme sistemine geçilmesi öngörülmektedir. Böylece, birçok ülkede daha önce uygulamaya konulmuş olan çağdaş bir bütçeleme anlayışı bütçe sistemimize dahil edilecektir.
Çok yıllı bütçeleme anlayışı, hem merkezi yönetim bütçesine dahil kamu idarelerinde hem de merkezi yönetim bütçesine dahil olmamakla birlikte genel yönetimin bir parçası olan sosyal güvenlik kurumları ile mahalli idarelerde de uygulanacaktır.
Yine 5018 sayılı Kanunda; bütçelerin kurumsal, işlevsel ve ekonomik sonuçların görülmesini sağlayacak şekilde Maliye Bakanlığınca uluslararası standartlara uygun olarak belirlenen bir sınıflandırmaya tâbi tutularak hazırlanacağı ve uygulanacağı hükmü yer almaktadır. 5018 sayılı Kanun yürürlüğe girmeden 2004 yılı bütçesi ile birlikte konsolide bütçeye dahil kurumlarda uygulanmaya başlanılan analitik bütçe sınıflandırması esnek sınıflandırma yapısıyla tavan tespiti, bütçe teklifi alma, bütçe sunuşu, bütçe oylama, uygulama gibi alanlarda farklı detaylarda tercih yapılabilmesine imkan sağlanması açısından bir avantaj olarak görülmektedir.
adminYеni yıla biraz şaşkın, biraz kararsız, biraz da kayıtsız giriyoruz. Şaşkınlık krizin boyutundan, kararsızlık bеlirsizliklеrin fazlalığından doğuyor. Bunlarla çеlişkili gibi görünеn kayıtsızlık isе krizin sеbеplеri vе doğuşu ilе bir…
adminI- GİRİŞ Dünyada yaşanan global еkonomik krizin еtkilеrini bu günlеrdе ülkеmizdе dе yaşamaktayız. Gеnеl olarak еkonomik krizin olduğu dönеmlеrdе mali kriz içеrsindеki işvеrеnlеr tarafından ücrеtsiz izin uygulaması sıkça kullanılan…
