5018 sayılı kanunda Bütçe; “belirli bir dönemdeki gelir ve gider tahminleri ile bunların uygulanmasına ilişkin hususları gösteren ve usulüne uygun olarak yürürlüğe konulan belge” olarak tanımlanmıştır.
Bütçeler, harcamaların yapılabilmesi açısından son derece önemli belgelerdir. Bütçelerde ödenek ayrılamayan hususlar için harcama yapılamaz.
Bütçe ödeneklerinin kullanılmasıyla ilgili olarak, mali yönetimimizin temelini oluşturan ve yürürlükten kaldırılan 1050 sayılı kanunda yer alan hükümlere paralel düzenlemeler 5018 sayılı kanunda da yer almaktadır.
Bütçe ödeneklerinin kullanılması kamu kurumları açısından özellik taşımaktadır. Bu çalışmada, bütçe ödeneklerinin kullanılmasıyla ilgili yapılan düzenlemeler 5018 sayılı kanun ve diğer mevzuat kapsamında incelenecektir.
Kamu giderleri bütçelere konulan ödeneklerden karşılanır.
Ödeneklerin Maliye Bakanlığınca serbest bırakılmasıyla ilgili olarak, son yıllarda Hazinenin nakit durumu da göz önünde bulundurularak, planlı bir serbest bırakma politikası izlenildiği, zaman zaman günlük uygulamalara bile gidilebildiği gözlemlenmektedir.
Fakat bu şekilde yapılan uygulama neticesinde, ödenmeyen kamu borçları nedeniyle faiz ödeme yükümlülüğü ile karşılaşılabileceği gibi, diğer olumsuz bir sonuç olan kamu kurumlarının harcama yetkisinin sınırlandırılması durumuyla karşı karşıya kalınabilmesidir.
Olumlu yanı ise, mali yönetimin nakit akışını kontrol etme gücünü kullanabilmesidir.
Bütçeler yıllık verilen harcama izinleridir. Bu çerçevede, geçmiş yılların borçları ve gelecek yıllara ilişkin yükümlülükler ancak kanunla verilen izinlerle sınırlı olarak uygulanabilir.
Burada üzerinde durulması gereken bir konu, özel ödeneklerin bu uygulama dışında tutulması gerektiğidir.