Kamunun Finans Haberleri Merkezi
Kamunun Finans Haberleri Merkezi
admin
HİZMET ALIM İHALELERİNDE PAZAR GÜNLERİNİN, “HAFTA TATİLİ” OLARAK DEĞERLENDİRİLMESİ VE FARKLI ÜCRETE TABİ OLMASI MÜMKÜN MÜ?
I-GİRİŞ
Kamu kurumlarınca yapılan hizmet alım ihalelerinde, zaman zaman Pazar günleri, hafta tatili olarak değerlendirilmekte ve bu değerlendirme neticesinde Pazar günleri için yüklenici firmaya yüksek ücret ödenmesi gündeme gelmektedir.
Öte yandan ihalelere katılan firmalar açısından da, ihalelere katılma ve teklif verme aşamasında yaklaşık maliyetin yanlış hesaplanması sonucunu doğurabilmektedir.
Bu çalışmada, iş mevzuatı ve ihale mevzuatı kapsamında, Pazar günlerinin hafta tatili olarak değerlendirilip değerlendirilemeyeceği ve fazla ücret hesaplanıp hesaplanamayacağı üzerinde durulacaktır.
II-FAZLA ÇALIŞMA ÜCRETİ
4857 sayılı İş Kanununun;
-“Fazla Çalışma Ücreti” başlıklı 41 inci maddesinde;
“Ülkenin genel yararları yahut işin niteliği veya üretimin artırılması gibi nedenlerle fazla çalışma yapılabilir. Fazla çalışma, Kanunda yazılı koşullar çerçevesinde, haftalık kırkbeş saati aşan çalışmalardır. 63 üncü madde hükmüne göre denkleştirme esasının uygulandığı hallerde, işçinin haftalık ortalama çalışma süresi, normal haftalık iş süresini aşmamak koşulu ile, bazı haftalarda toplam kırkbeş saati aşsa dahi bu çalışmalar fazla çalışma sayılmaz.
Her bir saat fazla çalışma için verilecek ücret normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının yüzde elli yükseltilmesi suretiyle ödenir.
Haftalık çalışma süresinin sözleşmelerle kırkbeş saatin altında belirlendiği durumlarda yukarıda belirtilen esaslar dahilinde uygulanan ortalama haftalık çalışma süresini aşan ve kırkbeş saate kadar yapılan çalışmalar fazla sürelerle çalışmalardır. Fazla sürelerle çalışmalarda, her bir saat fazla çalışma için verilecek ücret normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının yüzde yirmibeş yükseltilmesiyle ödenir.
Fazla çalışma veya fazla sürelerle çalışma yapan işçi isterse, bu çalışmalar karşılığı zamlı ücret yerine, fazla çalıştığı her saat karşılığında bir saat otuz dakikayı, fazla sürelerle çalıştığı her saat karşılığında bir saat onbeş dakikayı serbest zaman olarak kullanabilir.
İşçi hak ettiği serbest zamanı altı ay zarfında, çalışma süreleri içinde ve ücretinde bir kesinti olmadan kullanır.
63 üncü maddenin son fıkrasında yazılı sağlık nedenlerine dayanan kısa veya sınırlı süreli işlerde ve 69 uncu maddede belirtilen gece çalışmasında fazla çalışma yapılamaz.
Fazla saatlerle çalışmak için işçinin onayının alınması gerekir.
Fazla çalışma süresinin toplamı bir yılda ikiyüzyetmiş saatten fazla olamaz.
Fazla çalışma ve fazla sürelerle çalışmaların ne şekilde uygulanacağı çıkarılacak yönetmelikte gösterilir.”
III-HAFTA TATİLİ VE GENEL TATİL KAVRAMI
-“Hafta Tatili Ücreti” başlıklı 46 ncı maddesinde;
“Bu Kanun kapsamına giren işyerlerinde, işçilere tatil gününden önce 63 üncü maddeye göre belirlenen iş günlerinde çalışmış olmaları koşulu ile yedi günlük bir zaman dilimi içinde kesintisiz en az yirmidört saat dinlenme (hafta tatili) verilir.
Çalışılmayan hafta tatili günü için işveren tarafından bir iş karşılığı olmaksızın o günün ücreti tam olarak ödenir.
….”
-“Genel Tatil Ücreti” başlıklı 47 nci maddesinde;
“Bu Kanun kapsamına giren işyerlerinde çalışan işçilere, kanunlarda ulusal bayram ve genel tatil günü olarak kabul edilen günlerde çalışmazlarsa, bir iş karşılığı olmaksızın o günün ücretleri tam olarak, tatil yapmayarak çalışırlarsa ayrıca çalışılan her gün için bir günlük ücreti ödenir.
Yüzde usulünün uygulandığı işyerlerinde işçilerin ulusal bayram ve genel tatil ücretleri işverence işçiye ödenir.” düzenlemesi,
-“Çalışma Süresi” başlıklı 63 üncü maddesinde;
“Genel bakımdan çalışma süresi haftada en çok kırkbeş saattir. Aksi kararlaştırılmamışsa bu süre, işyerlerinde haftanın çalışılan günlerine eşit ölçüde bölünerek uygulanır.
Tarafların anlaşması ile haftalık normal çalışma süresi, işyerlerinde haftanın çalışılan günlerine, günde onbir saati aşmamak koşulu ile farklı şekilde dağıtılabilir. Bu halde, iki aylık süre içinde işçinin haftalık ortalama çalışma süresi, normal haftalık çalışma süresini aşamaz. Denkleştirme süresi toplu iş sözleşmeleri ile dört aya kadar artırılabilir.
Çalışma sürelerinin yukarıdaki esaslar çerçevesinde uygulama şekilleri, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından hazırlanacak bir yönetmelikle düzenlenir.
Sağlık kuralları bakımından günde ancak yedibuçuk saat ve daha az çalışılması gereken işler, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ile Sağlık Bakanlığı tarafından müştereken hazırlanacak bir yönetmelikle düzenlenir.”
hükümleri yer almaktadır.
IV-DEĞERLENDİRME
4857 sayılı İş Kanunun aktarılan hükümleri birlikte değerlendirildiğinde; işçilerin normal çalışma süresinin haftada en çok kırkbeş saat olduğu, haftalık kırkbeş saati aşan çalışmaların “fazla çalışma” kabul edileceği; işçilere yedi günlük bir zaman dilimi içinde kesintisiz en az yirmidört saat dinlenme (hafta tatili) verileceği ve çalışılmayan hafta tatili günü için işveren tarafından bir iş karşılığı olmaksızın o günün ücretinin tam olarak ödeneceği; işçilere ulusal bayram ve genel tatil günü olarak kabul edilen günlerde bir iş karşılığı olmaksızın o günün ücretlerinin tam olarak, tatil yapmayarak çalışırlarsa ayrıca çalışılan her gün için bir günlük ücret ödeneceği hüküm altına alınmıştır.
Anılan Kanunda, yedi günlük bir zaman dilimi içerisinde kesintisiz yirmidört saatlik dinlenme süresi şeklinde tarif edilen hafta tatilinin, iş mevzuatının çalışma sürelerine ilişkin hükümleri çerçevesinde haftanın her gününde çalışma yapılan bir işyerinde yedi günlük bir zaman dilimi içinde olmak kaydıyla, haftanın herhangi bir gününde verilmesi mümkün olup Pazar günlerinin, iş mevzuatında belirtilen “hafta tatili” kapsamında kabul edilmesi ve diğerlerinden farklı ücrete tabi olması söz konusu değildir.
Diğer yandan, 4857 sayılı Kanunun 46 ncı maddesinde, hafta (dinlenme) tatilinin işçilerin çalışma yapmayacağı gün olarak öngörülmesi nedeniyle bu günlerde çalışılması ve yapılacak çalışma karşılığında ilave ücret hesaplanması söz konusu olmamakla birlikte, olağan üstü koşullar nedeniyle ve sürekli olmamak kaydıyla; hafta tatilinde de çalışılması ve haftalık çalışma süresinin aşılması halinde, haftalık 45 saatlik çalışma süresini aşan çalışma karşılığında günlük (7,5 saatlik) ücretin % 50 fazlasının fazla çalışma ücreti olarak (TL/saat) ödenmesi zorunluluğu ortaya çıkmaktadır.
Dolayısıyla, zorunlu nedenlerden dolayı hafta tatilinde çalışılması ve haftalık çalışma süresinin aşılması halinde ödenecek ücret ile ulusal bayram ve genel tatil günlerinde yapılacak çalışma karşılığında ödenecek ücretin birbirinden farklı olacağı; ayrıca 4857 sayılı İş Kanununun 46 ile 47 nci maddelerine göre; fazla çalışma ile hafta tatili ve zorunlu hallerde genel tatil günlerinde yapılacak çalışma için esas alınacak ücret hesabında ihale dokümanında öngörülen aylık ücret esas alınacağından, birbirinden farklı ücret gruplarının bahse konu ücretlerinin de ücret gruplarına göre birbirinden farklı olacağı açıktır.
Hizmet alım ihalelerinde; Pazar günlerinin hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil günlerinin ise “genel tatil” şeklinde anıldığı ve birbirinden farklı ücret ödenmesi öngörülen gruplarda yer alan personel için ayrı ayrı olmak üzere, sözleşme süresi boyunca 4857 sayılı Kanunun 46 ncı maddesine konu “hafta (dinlenme) tatili” ve 47 nci maddesine konu “Genel Tatil Günleri”nde yapılacak çalışma için, sözleşme süresince hafta tatili ve genel tatil günlerinin toplamına aynı iş kaleminde teklif alınması; dolayısıyla, 4857 sayılı Kanunda çalışma yapılması halinde bir günlük ilave ücret ödenmesi gereken genel tatil günleri ile çalışma yapılması öngörülmeyen dinlenme tatilinde yapılacak çalışma için aynı iş kaleminde aynı fiyat teklif edilecek şekilde teklif alınması söz konusu olabilmektedir.
Bununla yapılan bu uygulamayla; farklı ücret gruplarında yer alan personelin günlük ücretlerinin, dolayısıyla da, 4857 sayılı Kanunun 46 ve 47 nci maddeleri uyarınca ödenecek ücretlerin de birbirinden farklı olması gerektiği halde, teknik şartnamede “Ulusal bayram ve tatil günlerinde idarenin ihtiyacına binaen çalıştırılması uygun görülen personelin çalıştıkları beher gün için günlük asgari ücretin %50 fazlası puantajlarına ilave edilir.” şeklinde düzenleme yapılarak her bir ücret grubu için ulusal bayram ve genel tatil günleri ile yukarıda açıklandığı üzere fazla çalışma kapsamında değerlendirilmesi gereken hafta tatili (Pazar) günlerinde yapılacak çalışma için teklif edilmesi gereken asgari işçilik maliyetinin ilgili mevzuatına göre belirlenmesinin önüne geçilmesi durumu söz konusu olabilmektedir.
V-SONUÇ
Bu durumun, birbirinden farklı ücrete tabi ulusal bayram ve genel tatil günleri ile hafta tatilinde yapılacak fazla çalışma için aynı ücretin teklif edilmesini zorunlu kılmakta olup, ihale dokümanında yapılan düzenlemelerin birim fiyat teklif mektubu eki cetvelin iş kalemlerinde bir günlük ücret için teklif edilmesi gereken asgari tutarın mevzuata uygun olarak belirlenmesine engel olduğu; dolayısıyla, ihale konusu hizmet iş kalemleri için fiyat yönünden sağlıklı değerlendirme yapılmasını ortadan kaldırmaktadır.
Bu itibarla, Pazar günü verilen izin için verilecek tekliflerin mevzuata uygun olarak verilebilmesinin sağlanması açısından, Pazar günleri için, 4857 sayılı İş Kanunun anılan hükümlerine uygun olarak gerçekleştirilmek üzere yaklaşık maliyetin bu esaslara göre hazırlanması, alınan tekliflerinde bu esaslar çerçevesinde değerlendirilip, ihalenin mevzuta uygun olarak sonuçlandırılması gerekir.
Bu çerçevede, zorunlu nedenlerden dolayı hafta tatilinde çalışılması ve haftalık çalışma süresinin aşılması halinde ödenecek ücret ile ulusal bayram ve genel tatil günlerinde yapılacak çalışma karşılığında ödenecek ücretin birbirinden farklı olacağı hususu dikkate alınmalıdır.
Ömer Köse
Maliye Bakanlığı
Muhasebat Başkontrolörü
adminYaklaşık maliyet hesabına esas fiyat ve rayiçlerin tespiti İdareler, yaklaşık maliyete ilişkin fiyat ve rayiçlerin tespitinde aşağıdaki bentlerde belirtilen fiyat ve rayiçlerin birini, birkaçını veya tamamını herhangi bir öncelik sırası…
adminYemek ve yol bedelinin nakdi olarak ödeneceği öngörülen ihalelerinin idari şartnamelerinde, yemek ve yol bedelinin günlük brüt tutarları ve ayda kaç gün ödeneceğinin yazılması gerektiği Toplantı No : 2015/067 Gündem…
