Kamunun Finans Haberleri Merkezi
Kamunun Finans Haberleri Merkezi
admin
YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARIM İŞLERİNDE ORTAK GİDERLERİN DAĞITILMASI
I- GİRİŞ
Müşterek genel giderler kazancın elde edilmesi ve idamesi için yapılan giderlerdir.
Başka bir deyişle, doğrudan yapılan işin kendisi ile ilgili olmayan, her ne şekilde olursa olsun bir ticari organizasyonun varlığı durumunda yapılması gerekli olan giderlerdir.
Yıllara yaygın inşaat ve onarım işleri yapan işletmeler, birden fazla yıllara yaygın inşaat ve onarım işini bir arada yürütebilirler. Bunun yanı sıra yıllara yaygın inşaat ve onarım işiyle birlikte, başka faaliyetleri de beraberinde yürütebilirler.
Bu takdirde, söz konusu işlerde kullanılan ortak giderlerin dağıtılması özellik arz etmektedir.
Fakat öncelikle vurgulanması gereken nokta, eğer sürdürülen tek bir inşaat ve onarma işi varsa ve bu işle beraber yapılan başka bir iş de yoksa, ortada genel giderler de yoktur. Şöyle ki bu durumda, mevcut genel giderler, sürdürülen inşaat ve onarım işinin gideri olacaktır.
II-YASAL MEVZUAT
Gelir Vergisi Kanunu’nda 43. maddesinde Müşterek Genel Giderler ve Amortismanların Dağıtılmasıyla ilgili olarak;
“Birden fazla takvim yılına sirayet eden inşaat ve onarma işlerinde veya bu işlerin diğer işlerle birlikte yapılması halinde müşterek genel giderler ve amortismanlar aşağıdaki esaslara göre dağıtılır.
1- Yıl içinde birden fazla inşaat ve onarma işinin birlikte yapılması halinde, her yıla ait müşterek genel giderler bu işlere ait harcamaların (enflasyon düzeltmesi yapılan dönemlerde düzeltilmiş tutarlarının) enflasyon düzeltmesine tabi tutulmuş tutarlarının birbirine olan nispeti dahilinde;
2- Yıl içinde tek veya birden fazla inşaat ve onarma işinin bu madde şümulüne girmeyen işlerle birlikte yapılması halinde, her yıla ait müşterek genel giderler, bu işlere ait harcamalar ile diğer işlere ait satış ve hasılat tutarlarının (enflasyon düzeltmesi yapılan dönemlerde bunların düzeltilmiş tutarlarının) birbirine olan nispeti dahilinde;
…”
Yılla yaygın inşaat ve onarım işleri GVK’nın 42-44. maddesi gereğince, kâr veya zarar işin bittiği yılda tespit edilmektedir. İşin bittiği yıldan kasıt geçici kabule tabi olarak yapılan sözleşmelerde, geçici kabulün yapıldığı, diğer hallerde ise inşaatın teslim edildiği yıl olarak kabul edilmesi gerekir.
Yıllara yaygın inşaat işlerinde işin bitimi önemlidir. Buna karşın işin devam ettiği yıllarda da birtakım dönem sonu işlemlerinin yapılması gerekmektedir.
Yıllara sari inşaat ve onarım işlerinde işi yapan işletmenin dönem sonunda yapmış olduğu müşterek genel giderleri ve amortismanları dağıtması gerekmektedir.
Müşterek genel giderlerin özelliği bu giderlerin işletmenin devamı için yapılması ve hangi işle ilgili olarak yapıldığının bilinmemesidir.
Müşterek genel giderler tek düzen hesap planında;
740- Hizmet Üretim Maliyeti Hesabı
750- Araştırma ve Geliştirme Giderleri Hesabı
760- Pazarlama Satış ve Dağıtım Giderleri Hesabı
770- Genel Yönetim Giderleri Hesabı
780- Finansman Giderleri Hesaplarında takip edilmektedir.
III- MÜŞTEREK GENEL GİDERLERİN DAĞITILMASI ESASLARI
A-1.01.2004 ÖNCESİ ve 01.01.2004 SONRASI UYGULAMA
01.01.2004 öncesinde, yıl içinde birden fazla inşaat ve onarma işinin birlikte yapılması durumunda ortak genel giderler, inşaatlardan alınan hak edişlerin birbirine olan oranına göre dağıtımı uygulanmaktaydı.
GVK 43’ üncü maddesinde yapılan değişiklikle, hak edişe göre dağıtım esası değiştirilmiş ve yapılan harcamaya göre dağıtım esası benimsenmiştir.
Hak edişlerin dağıtıma esas alınması uygulamasından, hak edişlerin ödenmesinin gecikmesi veya bazı işlerden hiç hak ediş alınamaması gibi gerçeğe uygun olmayan sonuçlar doğurması gibi gerekçelerle vazgeçilmiştir.
Öte yandan giderlerin dağıtımındaki temel amaç, mali ve ticari karın doğru olarak tespit edilmesidir.
B-MÜŞTEREK GİDERLERİN DAĞITILMA ESASLARI
Yıllara yaygın inşaat ve onarma işlerinin vergilendirilmesiyle ilgili olarak Gelir Vergisi Kanunu’nda yer alan hükümlerin ana esprisi, her inşaat ve onarma işiyle ilgili giderlerin tespit edilebileceği ölçüde, o inşaat ve onarma işiyle ilgilendirilmesidir.
Ortak genel giderler olarak tanımlanan bu giderler genel yönetim ve merkez büro giderleri, tek bir işe yüklenemeyen ya da ilgilendirilemeyen giderlerdir.
Ortak genel giderlerin dağıtımı, yukarıda belirtildiği üzere, GVK’ nun 43’ üncü maddesinde hükme bağlanmıştır. Buna göre yıl içinde birden fazla inşaat ve onarma işinin birlikte yapılması halinde, her yıla ait müşterek genel giderler bu işere ait harcamaların bir birine olan oranı dahilinde, yıl içinde birden fazla inşaat ve onarma işinin bu madde kapsamına girmeyen işlerle birlikte yapılması halinde ise, her yıla ait ortak genel giderler, bu işlere ait harcamalarla diğer işlere ait satış veya hasılat tutarlarının birbirine oranı dahilinde dağıtıma tabi tutulacaktır.
C-BİRDEN FAZLA YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE TAAHHÜT İŞİNİN BİRLİKTE YAPILMASI
Yıl içinde birden fazla inşaat ve onarma işinin birlikte yapılması halinde, her yıla ait müşterek genel giderler, bu işlere ait harcamaların enflasyon düzeltilmesine tabi tutulmuş tutarlarının birbirine oranı dahilinde dağıtılır.
Örnek: (X) A.Ş. tamamı yıllara yaygın inşaat ve onarım işi niteliğinde olan birden fazla takvim yılına sirayet eden inşaat ve onarma işi niteliğinde olan (A), (B) ve (C) işlerinin yapımını üstlenmiş olup,
2008 yılında;
A işi için 200.000,00 YTL,
B işi için 400.000,00 YTL,
C işi için de 600.000,00 YTL olmak üzere toplam 1.200.000,00 YTL harcama yapılmıştır.
Müşterek genel giderler toplamı ise 600.000,00 YTL’dir.
| İşin Adı | Harcama Tutarı | Harcamanın Toplamdaki Oranı | İşlere düşen ortak genel gider tutarı |
| A işi | 200.000,00 | 1/6 | 100,00 |
| B işi | 400.000,00 | 1/3 | 200,00 |
| C işi | 600.000,00 | 1/2 | 300,00 |
| Toplam | 1.200.000,00 | 600.000,00 |
Tabloda görüleceği üzere, yapılan ortak giderler, harcama oranlarından elde edilen katsayılarla çarpılarak, ilgili işlere dağıtımı yapılmıştır.
D-YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARIM İŞİYLE BİRLİKTE YILLARA YAYGIN OLMAYAN İŞİN BİR ARADA YAPILMASI HALİNDE ORTAK GİDERLERİN DAĞITILMASI
Yıllara yaygın bir veya birden fazla inşaat ve onarma işinin yıllara yaygın inşaat ve onarma işi niteliği taşımayan işlerle birlikte yapılması durumunda her yıla ait müşterek genel giderler, inşaat ve onarma işlerine ilişkin harcamalar ile diğer işlere ait satış veya hasılat tutarları oranında dağıtılacaktır.
Örnek: (X) A.Ş. birden fazla yıllara yaygın inşaat ve onarma işi niteliğinde olan (A) ve (B) işinin yanı sıra inşaat malzemesi alım-satımı işiyle de uğraşmaktadır.
Söz konusu işletme 2008 yılında;
A işine 300.000,00 YTL (yıllara yaygın inşaat işi)
B işine 900.000,00 YTL (yıllara yaygın inşaat işi) gider yapılmıştır.
Özel inşaatı işinden de 600.000,00 YTL hâsılat elde etmiştir.
2008 yılı müşterek genel gider toplamı ise 360.000,00 YTL’dir.
Bu durumda müşterek genel giderler, (A) ve (B) işi için yaptığı harcama ile özel inşaat işinden elde ettiği hâsılatın, bu harcamalar ile ve hasılat toplamı olan 1.800.000,00 YTL içindeki payı oranında dağıma tabi tutulacaktır.
| İşin Adı | Yapılan Harcama, Satış veya Hasılat | Harcama, satış veya Hasılatın Toplam İçindeki Payı | İşlere düşen ortak genel gider tutarı |
| A işi | 300.000,00 | 1/6 | 60.000,00 |
| B işi | 900.000,00 | 1/2 | 180.000,00 |
| C işi | 600.000,00 | 1/3 | 120.000,00 |
| Toplam | 1.800.000,00 | 360.000,00 |
Burada üzerinde durulması gereken önemli bir nokta, dağıtıma esas olan giderlerin, hangi işe ait olduğu belirlenemeyen genel giderlerdir. Hangi işe ait olduğu belli olan genel giderler için dağıtım yapmaya gerek yoktur. Bunlar doğrudan ilgili işe ait genel giderler hesabına intikal ettirilir.
E- MÜŞTEREK KANUNEN KABUL EDİLMEYEN GİDERLERİN DAĞILIMI
Kanunen kabul edilmeyen giderler, vergi kanunlarının indirime izin vermediği giderlerdir. Kanunen kabul edilmeyen giderler, 750-Araştırma ve Geliştirme Giderleri, 760 Pazarlama Satış ve Dağıtım Giderleri, 770 Genel Yönetim Giderleri, 780 Finansman Giderleri hesaplarında izleniyor ise, zaten bu hesapların dağıtımı sırasında dağıtılmış olacağından ayrıca dağıtıma gerek kalmayacaktır. Ancak bu dağıtım sırasında hangi inşaat ve işlere ne kadar kanunen kabul edilmeyen gider payı düşüldüğü belirlenmelidir.
Her bir yıllara yaygın inşaat ve onarım işi farklı zamanlarda tamamlanacağı için, kanunen kabul edilmeyen giderler de bu dönemlerde, ticari kara ilave edilerek mali kar belirlenecektir. Bu nedenle her bir inşaata ait kanunen kabul edilmeyen giderler.Nazım hesaplarda, her bir gider türü izlenerek takip edilebilir.
Kanunen kabul edilemeyen giderler, 750, 760, 770, 780 hesaplar dışındaki hesaplarda izleniyorsa bu durumda GVK 43’ üncü maddedeki düzenlemeye göre dağıtımının ayrıca yapılması gerekir.
F- ORTAK GENEL GİDERLERİN DAĞITIMINDA BORÇLANILAN TUTARIN DURUMU
Ödenip ödenmediğine bakılmaksızın yıllara yaygın inşaat ve onarma işlerine ilişkin bütün harcamalar ortak gider dağıtımında dikkate alınması gerekir.
Yıllara yaygın inşaat ve onarım işiyle birlikte başka bir faaliyetinde yapılması halinde, diğer işe ilişkin satış veya hasılat tutarı belirlenirken de tahakkuk esasının dikkate alınması gerekmektedir.
G- DİĞER GELİRLERİN DURUMU (İnşaatlarla Birlikte Faiz, Repo ve Diğer Gelirlerin Bulunması Durumu)
GVK 43’ üncü maddesinde yer alan “bu madde kapsamına girmeyen işler” yani diğer “diğer işlerden” den elde edilen satış ve hasılatlara da dağıtımı yapılması gerekir. Diğer işlerden amaç her türlü ticari ve sınai faaliyetin yanında, yıllara yaygın inşaat faaliyeti (iş organizasyonu çerçevesinde) yapılan işler anlaşılmalıdır. Diğer bir ifade ile, yıllara yaygın inşaat faaliyeti dışındaki bütün gelir getirici işlemler ifade edilmektedir.
Danıştay 4’ üncü Dairenin 11.10.1996 tarih ve E:1995/4230,K:1996/3651 sayılı kararında, demirbaş satışlarına ve gayrimenkul kira gelirlerine ortak gelirlerden pay verilebileceği belirtilmiştir.
Öte yandan sadece yıllara yaygın inşaat faaliyeti olmakla birlikte, işletmenin bu faaliyetinin bir sonucu olarak, elindeki paraları değerlendirmesi sonucunda oluşan mevduat faizi ve repo geliri gelirlerinin bulunmasında ise, müşterek giderlerden bu gelirlere pay verilebilmesi mümkündür.
H-BİRDEN FAZLA İNŞAATTA ÇALIŞAN İŞÇİLERİN ÜCRETLERİ
İşçilerin ücretlerinin çalıştıkları işin maliyetine yazılması maliyet muhasebesinin ve vergisel açıdan maliyet muhasebesine esas olan VUK’ nun 275’ inci maddesi hükmünün gereği olarak zorunludur. Bu bakımdan birden fazla inşaatta çalışan işçilerin hangi inşaatta ne kadar çalıştıkları süre olarak tespit edilmeli, her inşaatta çalıştığı süreye isabet eden ücret tutarı o inşaatın maliyetine yazılmalıdır. İşlerin birbirine yakın olması ve iş zamanlarının gerektirmesi nedeniyle bu tespit yapılamıyor ise işle dağıtım yapılmak suretiyle bir paylaştırma yapılmalıdır.
İ-YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARIM İŞİ İLE BİRLİKTE KAT KARŞILIĞI İNŞAAT İŞİNİN YAPILMASI HALİNDE DAĞITIM
Yıllara yaygın inşaat ve onarım işiyle beraber, yıllara yaygın olmayan başka bir işin olması ve bu işin belli aşamasına kadar hasılatın olmaması durumu özellikle kat karşılığı olarak yapılan inşaatlarda ortaya çıkmaktadır.
Yıllara yaygın inşaat ve onarım işi yapan bir işletmenin aynı zamanda kat karşılığında inşaat yapması ve inşaatın devam ediyor olması durumunda, başka bir iş söz konusu olmasına rağmen bu işten kat karşılığı inşaatın teslimine kadar hasılat söz konusu olmayacaktır.
Bu durumda, ortada bir hasılat olmadığına göre, müşterek giderlerin dağıtımında kat karşılığı inşaat işinin üretim maliyet tutarının dikkate alınarak müşterek giderlerin buna göre dağıtılması uygun olacaktır.
III- SONUÇ
Yıllara yaygın inşaat ve onarma işlerinde kullanılan müşterek genel giderlerinin dağıtım esasları GVK’nun 43’ üncü maddesinde düzenlenmiştir.
Müşterek genel giderler kazancın elde edilmesi ve idamesi için yapılan giderlerdir.
Müşterek genel giderlerin özelliği bu giderlerin işletmenin devamı için yapılması ve hangi işle ilgili olarak yapıldığının bilinmemesidir.
Yıl içinde birden fazla inşaat ve onarma işinin birlikte yapılması halinde, her yıla ait müşterek genel giderler bu işlere ait harcamaların (enflasyon düzeltmesi yapılan dönemlerde düzeltilmiş tutarlarının) enflasyon düzeltmesine tabi tutulmuş tutarlarının birbirine olan nispeti dahilinde;
Yıl içinde tek veya birden fazla inşaat ve onarma işinin bu madde şümulüne girmeyen işlerle birlikte yapılması halinde, her yıla ait müşterek genel giderler, bu işlere ait harcamalar ile diğer işlere ait satış ve hasılat tutarlarının (enflasyon düzeltmesi yapılan dönemlerde bunların düzeltilmiş tutarlarının) birbirine olan nispeti dahilinde dağıtılması gerekir.
Dağıtılacak olan giderler, hangi işe ait olduğu belirlenemeyen genel giderlerdir. Hangi işe ait olduğu belli olan genel giderler için dağıtım yapmaya gerek yoktur. Bunlar doğrudan ilgili işe ait genel giderler hesabına intikal ettirilir.
Ödenip ödenmediğine bakılmaksızın yıllara yaygın inşaat ve onarma işlerine ilişkin bütün harcamalar (borçlar dahil) ortak gider dağıtımında dikkate alınması gerekir.
Ortak giderlerin dağıtımında işin yarım yada tamamlanmamış olmasının bir önemi yoktur.
Şükrü KIZILOT, İnşaat Muhasebesi Vergilendirilmesi ve Asgari İşçilik, Yaklaşım Yayınları, Ankara 2008; Kazım YILMAZ, İnşaat Muhasebesi, Ce-ka Yayınları, Ankara 2006; Fikret ÖCAL – Selman ERDEN – Sadi IŞIKLAR, İnşaat Muhasebesi, Türkmen Kitabevi, 2003; Mehmet Şenlik İnşaat Muhasebesi Maliye ve Hukuk Yayınları 2007
adminPaket haline getirilmiş veya iple bağlanmış aynı tür veya aynı kategorideki gönderi topluluğu. Liyas paket anlamına gelmektedir. Liyas bir postacılık kavramıdır…. Konuyla ilgili olarak posta literatüründe yer alan açıklamalar aşağıda…
adminBaşarı Kültürü Gerek güce yönelik, gerekse role yönelik işletme kültürleri, kişileri motive etmek için gözle görülür ödül veya cezaların kullanır. İşletme üyelerinden, ödül karşılığında kişisel enerjilerini vermeleri beklenir. Bu, işletmenin,…
