Kamunun Finans Haberleri Merkezi
Kamunun Finans Haberleri Merkezi
admin
A- Kamu Sektörü – Bütçe Kavramları:
Devlet tarafından topluma götürülen hizmetler; toplumsal, yarı toplumsal, özel mal ve hizmetler ve erdemli mallar olarak ifade edilebilir.
Bu mal ve hizmetlerin topluma sunulması da, yine devlet tarafından oluşturulan kurum ve kuruluşlar vasıtasıyla olmaktadır.
Bu malların taşıdıkları özelliklere göre piyasaya sunulacak malı üretecek olan kurumun, devletin parasal bünyesi içinde farklı şekillerde, dolayısıyla farklı bütçe tanım ve kavramlarıyla ifadesi ve üretilme yoluna gidilmektedir.
Bu anlamda merkezi devletle parasal bağı olan kurum ve kuruluşlar ve bütçeler;
1- Genel Bütçe: “Devlet daire ve kurumlarının yıllık gelir ve gider tahminlerini gösteren ve bu tahminlerin uygulanmasına ve yürütülmesine izin veren kanundur” (1050 Sayılı Kanun 28.madde).
Bu tanımlamada geçen “devlet” yasama, yargı ve yürütme (Cumhurbaşkanı ve Bakanlıklar) organları kapsamına giren kuruluşları içerir. Genel bütçeli kuruluşların ortak özelliği tümünün devlet tüzel kişiliği içinde erimiş olup, ayrı tüzel kişiliklerinin bulunmaması, devletin mali usullerine ve yönetim hukukuna bağlı olmaları ve merkezden yönetim ilkelerine göre örgütlenmiş olmalarıdır.
Genel Bütçeli Kuruluşlar: 2001 Mali Yılı Bütçe Kanununda şu şekilde sıralanmıştır: Türkiye Büyük Millet Meclisi, Cumhurbaşkanlığı, Sayıştay Başkanlığı, Anayasa MahkemesiBaşkanlığı, Başbakanlık, DPT, Hazine Müsteşarlığı, Dış Ticaret Müsteşarlığı, Danıştay, Yargıtay, Devlet İstatistik Enstitüsü, Diyanet İşleri Başkanlığı, Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü, Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü, Bakanlıklar, Denizcilik Müsteşarlığı,Gümrük Müsteşarlığı.
2- Katma Bütçe:”Giderleri özel gelirlerle karşılanan ve Genel Bütçe dışında yürütülen bütçelere Katma Bütçe” denir (1050 Sayılı Kanun md.115). Başka bir deyişle Katma Btçeli kuruluşlar kendilerine yasa ile özel gelir sağlanan ve bu gelirleri kendileri kullanabilen kuruluşlardır.
Katma Bütçeli Kuruluşlar:Tarım Reformu Genel Müdürlüğü, Vakıflar Genel Müdürlüğü, Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü, Karayolları Genel Müdürlüğü, DSİ, Hudut ve Sahiller Sağlık Genel Müdürlüğü, SHÇEK Genel Müdürlüğü, Orman Genel Müdürlüğü, Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Petrol İşleri Genel Müdürlüğü, Telsiz Genel Müdürlüğü, Yüksek Öğretim Kurulu, Üniversiteler sayılabilir.
3- Özel Bütçe : “Yerel gider ve geliri kapsayan bütçelere Özel Bütçe denir” (1050 sayılı Kanun Md.115). Mahalli idareler kapsamında belediyeler, il özel idareleridir.
4- Fonlar: Genel Muhasebe Kanuna, kendi kuruluş yasası dışında özel hukuk kurallarının uygulandığı bir bütçeleme sistemidir. Fonlar da kamu sektörü kavramı içerisinde yer alan bütçeleme çeşididir.
5-Döner Sermaye: “Genel bütçe içinde yönetilen sınai ve ticari kurum ve idarlerin ilk madde ve malzeme alım bedelleri ile uzman ve işçi ücretleri döner sermaye adıyla bütçelere konulan ödeneklerle karşılanır ve ödenir. Bu kurum ve idarlerin döner sermaye ödeneklerinden kullanılmayan tutarlar yıl sonunda yok edilir.; kullanılan sermayeden doğan gelir fazlaları da gelir yazılır (1050 Sayılı Kanun 49.madde).
6- Özerk Bütçe:Genel Muhasebe Kanununda özerk bütçe yer almamıştır. Örnek olarak kamu iktisadi teşebbüsleri gösterilebilir. Bu kuruluşların bütçeleri, Genel Muhasebe Kanunun öngördüğü bütçe yöntemlerine uymaz.Sayıştay denetimine tabi olarak çalışmazlar. Fakat bu kuruluşların gerek kuruluşlarındaki devlet kaynaklı sermayeleri, gerekse zararlarının devletçe yapılan transferlerle karşılanması ve yönetici ve çalışanlarının devlet orjinli olarak görevlnedirilmesi bu kuruluşlarında kamu sektörü içerisinde değerlendirlmesinin uygun olacağı düşünülmektedir.
7- Özerk Statüdeki Kuruluşlar: Bazı kamu kurluşları ayrı bir bütçeye sahip olmamakla beraber kamu iktisadi teşebbüsü niteliğinde de sayılmamaktadır. Bunların çoğunda özerklikte yoktur. Bu kurumların görevlerinin kamu hizmeti olduğu kuruluş yasalrından, kendilerine verilen görevlerden anlaşılmaktadır. Fakat bütçe yapıları bakımından devletin Genel bütçeden yaptığı yardımlara rağmen, kısmen kendi finansmanlarını da sağlamaktadırlar. Bu kuruşlarında finansman ve personel görevlendirme kaynağı olarak devlet orjinli olması nedeniyle kamu sektörü kavramı içerisinde değerlendirilmesi gerekir.(25)
Özerk Statüdeki Kuluşlar: RTÜK, TRT, Merkez Bankası, Maden Tetkik Arama Ens., Tübitak, TODAİE, Milli Prodüktivite Merkezi, TSE, İhracatı Geliştirme Merkezi, Basın İlan Kurumu, Anadolu Ajansı gibi kuruluşlar sayılabilir.
adminYеni yıla biraz şaşkın, biraz kararsız, biraz da kayıtsız giriyoruz. Şaşkınlık krizin boyutundan, kararsızlık bеlirsizliklеrin fazlalığından doğuyor. Bunlarla çеlişkili gibi görünеn kayıtsızlık isе krizin sеbеplеri vе doğuşu ilе bir…
adminI- GİRİŞ Dünyada yaşanan global еkonomik krizin еtkilеrini bu günlеrdе ülkеmizdе dе yaşamaktayız. Gеnеl olarak еkonomik krizin olduğu dönеmlеrdе mali kriz içеrsindеki işvеrеnlеr tarafından ücrеtsiz izin uygulaması sıkça kullanılan…
