Kamunun Finans Haberleri Merkezi
Kamunun Finans Haberleri Merkezi
admin
DOĞRUDAN TEMİN YÖNTEMİ
I-GİRİŞ
4734 sayılı Kamu İhale Kanununun mali sistemimize kattığı önemli yeniliklerden birisi şüphesiz “Doğrudan Temin Yöntemidir.”
Esasen 2886 sayılı Devlet İhale Kanununda yer alan “Pazarlık Usulü” nün, şimdiki “Doğrudan Temin” usulünün temelini oluşturduğu söylenilebilir.
Doğrudan temin usulü; belli özelliği taşıyan alımların, diğer ihale usullerine tabi olmadan, normal ihale prosedürlerinin dışında, kolay ve rahat bir şekilde temin edilmesi konusunda idareye imkân tanınması amacıyla oluşturulmuştur.
Bilindiği üzere, ihale işlemleri uzun ve zor bir işlem sürecini içermektedir.
4734 sayılı kanunda ihale usulleri;
a) Açık ihale usulü.
b) Belli istekliler arasında ihale usulü.
c) Pazarlık usulü olarak belirtilmiştir.
Bu yöntemlere göre yapılacak ihalelerde, komisyon oluşturulması, yaklaşık maliyet belirlenmesi, ilan yapılması, teminat alınması, sözleşme yapılması ve sair süreçleri yerine getirmek zorunludur.
Fakat öyle durumlar gündeme gelebilir ki, idarenin yukarıda belirtilen zorunlulukların yerine getirmeden, ihtiyaçlarını karşılamamaları gerekebilir.
Böyle bir durumda, idareler ihtiyaçlarını bu süreçleri yerine getirmeyerek, doğrudan temin usulüyle ihtiyaçlarını karşılayacaklardır.
Bu çalışmadan idarelerin ihtiyaçlarını karşılamada büyük önem taşıyan doğrudan temin usulü konusunda açıklama ve değerlendirmelere yer verilecektir.
II-DOĞRUDAN TEMİN YÖNTEMİ
4734 sayılı kanunda, doğrudan temin yöntemi,
Doğrudan temin: Bu Kanunda belirtilen hallerde ihtiyaçların, idare tarafından davet edilen isteklilerle teknik şartların ve fiyatın görüşülerek doğrudan temin edilebildiği usul olarak tanımlanmıştır.
A-DOĞRUDAN TEMİN YÖNTEMİYLE YAPILABİLECEK ALIMLAR
Aşağıda belirtilen hallerde ihtiyaçların ilan yapılmaksızın ve teminat alınmaksızın doğrudan temini usulüne başvurulabilir.
a) İhtiyacın sadece gerçek veya tüzel tek kişi tarafından karşılanabileceğinin tespit edilmesi.
b) Sadece gerçek veya tüzel tek kişinin ihtiyaç ile ilgili özel bir hakka sahip olması.
c) Mevcut mal, ekipman, teknoloji veya hizmetlerle uyumun ve standardizasyonun sağlanması için zorunlu olan mal ve hizmetlerin, asıl sözleşmeye dayalı olarak düzenlenecek ve toplam süreleri üç yılı geçmeyecek sözleşmelerle ilk alım yapılan gerçek veya tüzel kişiden alınması.
d) Büyükşehir belediyesi sınırları dahilinde bulunan idarelerin otuzbin beşyüzdoksanbeş Yeni Türk Lirası, diğer idarelerin onbin yüzdoksanbeş aşmayan ihtiyaçları ile temsil ağırlama faaliyetleri kapsamında yapılacak konaklama, seyahat ve iaşeye ilişkin alımlar.
e) İdarelerin ihtiyacına uygun taşınmaz mal alımı veya kiralanması.
f) Özelliğinden dolayı stoklama imkanı bulunmayan ve acil durumlarda kullanılacak olan ilaç, tıbbi sarf malzemeleri ile test ve tetkik sarf malzemesi alımları.
g) Milletlerarası tahkim yoluyla çözülmesi öngörülen uyuşmazlıklarla ilgili davalarda, Kanun kapsamındaki idareleri temsil ve savunmak üzere Türk veya yabancı uyruklu avukatlardan ya da avukatlık ortaklıklarından yapılacak hizmet alımları.
h) 4353 sayılı Kanunun 22 nci ve 36 ncı maddeleri uyarınca Türk veya yabancı uyruklu avukatlardan hizmet alımları.
ı) Türkiye İş Kurumunun, 25/6/2003 tarihli ve 4904 sayılı Kanunun 3 üncü maddesinin (b) ve (c) bentlerinde sayılan görevlerine ilişkin hizmet alımları ile 25/8/1999 tarihli ve 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununun 48 inci maddesinin yedinci fıkrasında sayılan görevlerine ilişkin hizmet alımları, doğrudan temin yöntemiyle karşılanabilir.
B-DOĞRUDAN TEMİN YÖNTEMİNDE ÖZELLİK GÖSTEREN DURUMLAR
Bu usule göre yapılacak alımlarda, ihale komisyonu kurma ve yeterlik kurallarını arama zorunluluğu bulunmaksızın, ihale yetkilisince görevlendirilecek kişi veya kişiler tarafından piyasada fiyat araştırması yapılarak ihtiyaçlar temin edilir.
Yukarıda belirtilenler çerçevesinde ihtiyaçların; 4734 sayılı Kanunun 18 inci maddesinde sayılan ihale usulleri için tespit edilen kurallara uyulmaksızın; ilan yapılmadan, teminat alınmadan, ihale komisyonu kurma ve yeterlik kriterlerini arama zorunluluğu bulunmaksızın, ihale yetkilisince görevlendirilecek kişi veya kişiler tarafından piyasada fiyat araştırması yapılarak temin edilmesi mümkün bulunmaktadır.
Doğrudan temin yönteminin uygulanmasına ilişkin hükümler uyarınca anılan maddede belirtilen nitelikteki ihtiyaçların karşılanmasında kolaylık sağlanması amaçlanmış olmakla birlikte, ihtiyacın niteliğine göre, ilan yapılması, teminat alınması, ihale komisyonu kurulması, isteklilerde belirli yeterlik kriterlerinin aranması ile şartname ve sözleşme düzenlenmesi gibi hususlar idarelerin takdirindedir.
Bu madde kapsamında alımı yapılacak malın teslimi veya hizmetin ya da yapım işinin belli bir süreyi gerektirmesi durumunda, alımın bir sözleşmeye bağlanması zorunlu olup bir defada yapılacak alımlarda sözleşme yapılması idarelerin takdirindedir.
Diğer taraftan 22 nci maddeye göre ihtiyaçların karşılanmasında onay belgesi düzenlenmesi, onayı takiben ihale yetkilisince görevlendirilen kişi veya kişiler tarafından piyasada fiyat araştırması yapılması ve buna ilişkin belgelerin dayanakları ile birlikte onay belgesine eklenmesi zorunludur. İdarelerce gerekli görülmesi halinde, fiyat araştırmaları, ilgili uygulama yönetmeliklerinde yaklaşık maliyetin belirlenmesine ilişkin esas ve usuller çerçevesinde yapılabilir.
Burada üzerinde durulması gereken önemli bir konu, doğrudan temin yöntemi uygulanması halinde, fiyat araştırmasının mutlaka yapılması gerektiğidir.
Fiyat araştırması yapılmadan malın doğrudan gidip alınması doğru bir uygulama değildir.
Özellik gösteren diğer bir konu ise, malın teslimi veya hizmetin ya da yapım işinin belli bir süreyi gerektirmesi durumunda, alımın bir sözleşmeye bağlanması zorunlu olup bir defada yapılacak alımlarda sözleşme yapılmasının uygun olacağıdır.
Şöyle ki, malın tek seferde alınacak olması halinde idarenin çok fazla sorun yaşaması ihtimali düşüktür.
Öte yandan mal alımının yada bina yapımının belli bir zamana yayılması halinde, yüklenicinin sorumluğunu yerine getirmemesi halinde, sözleşme yapılmadığı takdirde idareye zarara uğrayacaktır. Bu takdirde sözleşme yapılmamasından doğacak zarardan ilgili memurlar müteselsilen sorumlu olacaklardır.
Konuya ilişkin diğer önemli bir konuda yukarıda belirtilenlerle bağlantılı olarak, bu yöntemin suiistimal edilmeden kullanılması gereğidir.
1-İhtiyacın Gerçek veya Tüzel Tek Kişiden Temini
İdarelerce, 4734 sayılı Kanunun 22 nci maddesinin (a) bendinin uygulamasında mal ve hizmet alımlarında, 4734 Sayılı Kanunun 22 nci Maddesinin (a), (b), (c) Bentleri Kapsamında Tek Kaynaktan Temin Edilen Mallara/Hizmetlere İlişkin Formu (KİK026.0/M-H) kullanarak, ihtiyacın neden sadece gerçek veya tüzel tek kişi tarafından karşılanabileceğinin detaylı olarak belirtilmesi gerekir.
Fiyat araştırması yapacak, ihtiyaç konusu malın veya hizmetin niteliklerinin detaylı olarak tarif edilmeli ve bu hususlara ilişkin bütün belgeleri standart forma eklenmelidir.
Bir taahhüt kapsamında; taahhüt konusu sözleşme veya şartnamede yer alan hükümler nedeniyle belli bir marka veya modelli malın alınmasının zorunlu olduğu hallerde, 4734 sayılı Kanunun 22 nci maddesinin (a) bendinin uygulanması mümkün bulunmaktadır.
2- İhtiyacın Özel Bir Hakka Sahip Gerçek veya Tüzel Tek Kişiden Temini
4734 sayılı Kanunun 22 nci maddesinin (b) bendi sadece gerçek veya tüzel tek kişinin ihtiyaç ile ilgili bilimsel, teknik, fikri veya sanatsal v.b. nedenlerle özel bir hakka sahip olmasını ifade etmektedir.
Örneğin diğer usullerle temin edilemeyen,
– Bilimsel yayın,
– Fikir ve sanat eseri,
-Belirli bir akademik kişiden eğitim v.b.
mal veya hizmet alımları bu bent kapsamında temin edilebilecektir.
Bu nedenle, ihale konusu mal veya hizmet alımı; bilimsel, teknik, fikri veya sanatsal v.b. nedenlerle ve münhasır hakların korunması nedeniyle sadece belirli bir mal tedarikçisi veya hizmet sunucusu tarafından gerçekleştirilebiliyorsa, ilan yapılmaksızın anılan madde hükmüne göre doğrudan temin yoluyla ihtiyaçların karşılanması mümkün bulunmaktadır.
Örneğin idarelerin diğer usullerle temini mümkün olmayan bilimsel yayın, fikir ve sanat eseri, belirli bir akademik kişiden eğitim v.b. mal veya hizmet alımları bu bent kapsamında temin edilebilecektir.
İdarelerce, 4734 sayılı Kanunun 22 nci maddesinin (b) bendinin uygulamasında, Tek Kaynaktan Temin Edilen İhtiyaçlara İlişkin Standart Form (KİK026.0/M-H) kullanarak ihtiyacın neden sadece özel bir hakka sahip gerçek veya tüzel tek kişiden karşılanabileceğinin detaylı olarak belirtilmesi gerekir.
Ayrıca fiyat araştırması yapılmalı, ihtiyaç konusu mal veya hizmet alımının nitelikleri tarif edilerek bu hususlara ilişkin bütün belgeleri standart forma eklenmesi gerekir.
3-4734 sayılı Kanunun 22 nci Maddesinin (c) bendi Uyarınca Mal ve Hizmetlerin İlk Alım Yapılan Gerçek veya Tüzel Kişiden Temini
4734 sayılı Kanunun 22 nci maddesinin (c) bendi uyarınca, mevcut mal, ekipman, teknoloji veya hizmetlerle uyumun ve standardizasyonun sağlanması için zorunlu olan mal ve hizmetlerin, asıl sözleşmeye dayalı olarak düzenlenecek ve toplam süreleri üç yılı geçmeyecek sözleşmelerle ilk alım yapılan gerçek veya tüzel kişiden alınması mümkün bulunmaktadır.
Söz konusu alımlarda,
-Mevcut mal,
-Ekipman,
-Teknoloji veya
-Hizmetlerle uyumun ve standardizasyonun sağlanması, aralarında illiyet bağının bulunması gerekir.
Asıl sözleşmeye dayalı olarak düzenlenecek ve toplam süreleri üç yılı geçmeyecek sözleşmelerle ilk alım yapılan gerçek veya tüzel kişiden alınması 22’ inci maddenin c bendine göre alınması gerekir.
Toplam süreleri üç yılı geçmemek üzere asıl sözleşmeye dayalı olarak yapılacak alımların önceden öngörülmemekle birlikte ihtiyacın gereği olarak ortaya çıkmasına, tamamlayıcı nitelikte bir alım ve kabul edilebilir doğal bir bağlantı olmasına dikkat edilmesi gerekmektedir.
Alımı gerçekleştirilecek mal ve hizmetin, mevcut mal, ekipman, teknoloji veya hizmetlerle uyumun ve standardizasyonun sağlanmasının zorunlu olduğunun idarelerin teknik birimlerince ya da ilgili kuruluşlardan teknik yardım alınarak saptanması gerekmektedir.
İhale yetkilisince görevlendirilecek kişi veya kişiler tarafından piyasada fiyat araştırması yapılarak ihtiyaçlar temin edilmeli, idare ile yüklenici (ilk alım yapılan gerçek ve tüzel kişi) arasında asıl sözleşmeye dayalı olarak düzenlenecek sözleşmelerin süreleri 3 yılı geçmemelidir.
22 nci maddenin (c) bendi kapsamında yapılan alımlarda, madde metninde belirtildiği üzere sözleşme yapılması zorunludur.
Bu kapsamda yapılacak alımlarda, Kanunun 5 inci maddesindeki rekabet, saydamlık, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanması ve kaynakların verimli kullanılması ilkeleri ile Kanunun temel alım usullerinin gereği olarak; daha önce sözleşmeye bağlanmış asıl işin kapsam ve miktarının, idarenin ihtiyacını karşılayacak şekilde tespit edilmesi; toplam süreleri üç yılı geçmemek üzere asıl sözleşmeye dayalı olarak yapılacak alımların ise, ihtiyaca ilişkin asıl sözleşmeye bağlanan mal ve hizmet alımıyla ilgili olarak önceden öngörülmemekle birlikte ihtiyacın gereği olarak ortaya çıkmasına ve tamamlayıcı nitelikte bir alım olmasına dikkat edilmesi gerekmektedir. Temine konu olacak mal ve hizmet alımları arasında kabul edilebilir doğal bir bağlantı bulunmalıdır.
Bu saptamaların idarelerin teknik birimlerince yapılması esas olmakla birlikte konu ile ilgili kuruluşlardan teknik yardım alınması da mümkün bulunmaktadır. İdareler ihtiyaçlarının temin edilmesinde saydamlığı, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kamu kaynaklarının verimli kullanılmasını sağlamakla yükümlüdür. Bu zorunlulukların idarece saptanması durumunda, yapılacak alımlarda; ihale komisyonu kurma ve 4734 sayılı Kanunun 10 uncu maddesinde sayılan yeterlik kurallarını arama zorunluluğu bulunmaksızın, ihale yetkilisince görevlendirilecek kişi veya kişiler tarafından piyasada fiyat araştırması yapılarak ihtiyaçlar temin edilebilecektir. İdare ile yüklenici (ilk alım yapılan gerçek ve tüzel kişi) arasında asıl sözleşmeye dayalı olarak düzenlenecek sözleşmelerin süreleri 3 yılı geçmeyecektir.
İhtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanması, kamu kaynaklarının verimli şekilde kullanması için 4734 sayılı Kanun hükümlerine uygun olarak ihale usulünün belirlenmesine ve ihale dokümanında yapılacak düzenlemelere ilişkin yetki ve sorumluluk idarelerin takdirinde bulunduğundan; ihtiyaçların 4734 sayılı Kanunun 22 nci maddesinin (c) bendi kapsamında temini için, alımı gerçekleştirilecek mal ve hizmetin, mevcut mal, ekipman, teknoloji veya hizmetlerle uyumun ve standardizasyonun sağlanmasının zorunlu olduğunun idarelerin teknik birimlerince ya da ilgili kuruluşlardan teknik yardım alınarak saptanması gerekmektedir.
Yukarıdaki esaslar çerçevesinde; alınacak mal veya hizmetin mevcut ekipman, teknoloji veya hizmetlerle uyum ve standardizasyonunun sağlanmasının zorunlu olduğu idarelerin teknik birimlerince ya da ilgili kuruluşlardan teknik yardım alınarak saptanması halinde, bu mal ve hizmetler ilk alım yapılan gerçek ya da tüzel kişiden 4734 sayılı Kanunun 22 nci maddesinin (c) bendi kapsamında alınabilir.
İdareler 4734 sayılı Kanunun 22 nci maddesinin (c) bendinin uygulamasında, 4734 Sayılı Kanun’un 22 nci Maddesinin (a), (b), (c) Bentleri Kapsamında Tek Kaynaktan Temin Edilen Mallara/Hizmetlere İlişkin Formu (KİK026.0/M-H) kullanacaklardır.
III-SONUÇ
Doğrudan temin usulü; kanunda belirtilen hallerde ihtiyaçların, idare tarafından davet edilen isteklilerle teknik şartların ve fiyatın görüşülerek doğrudan temin edilebildiği usul olarak tanımlanmıştır.
Doğrudan temin usulünde, ilan yapılmadan, teminat alınmadan, ihale komisyonu kurma ve yeterlik kriterlerini arama zorunluluğu bulunmaksızın, ihale yetkilisince görevlendirilecek kişi veya kişiler tarafından piyasada fiyat araştırması yapılarak temin edilmesi mümkün bulunmaktadır.
Öte yandan doğrudan temin yöntemini kullanabilmek için 4734 sayılı kanunun 22’ inci maddesinde belirtilen şartlardan birinin oluşması gerekir.
Doğrudan temin yönteminin kullanılarak ihtiyaçların temininde yukarıda belirtildiği üzere, bazı ihale süreçlerinin atlanmasında sakınca yoktur.
Öte yandan, doğrudan temin yönteminin kullanılmasında, her halükarda fiyat araştırması yapılmalı, temini zaman alacak teslimlerde ise, sözleşme yapılması zorunlu bulunmaktadır.
kaynak: Ömer Köse
Maliye Bakanlığı
Muhasebat Başkontrolörü
adminDernek ve Vakıflara Ait İktisadî İşletmelerin KDV Açısından Hangi Vergi Dairesine BağlıOlacağı :Dernek veya vakıf iktisadi işletmelerinin KDV bakımından hangi vergi dairesine bağlı olmalarıgerektiği konusun açıklayan 6.8.2002 tarih ve…
adminGеlir vеrgisi Kanunu’na görе ücrеt gеlirlеri “gеrçеk ücrеtlеr” vе “diğеr ücrеtlеr” olarak iki şеkildе vеrgilеndiriliyor. Diğеr ücrеtlеr, “götürü ücrеt” olarak da adlandırılıyor. Gеrçеk usuldе еldе еdilеn ücrеt gеlirlеri, işvеrеn tarafından…
