Kamunun Finans Haberleri Merkezi
Kamunun Finans Haberleri Merkezi
admin
PERSONEL ÇALIŞTIRILMASINA DAYALI OLMAYAN HİZMET ALIM İHALELERİNDE AŞIRI DÜŞÜK TEKLİF SORGULAMASI ZORUNLU MU?
I-GİRİŞ
Kamu kurumlarınca yapılan hizmet ihaleleri temel olarak iki kısma ayrılmaktadır. Bunlardan biri personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımları; diğeri ise personel çalıştırılmasına dayalı olup olmayan hizmet alımlarıdır.
Hizmet alımlarındaki bu ayrım, yaklaşık maliyetin hazırlanması ve aşırı düşük teklif değerlendirmesinde önem arz etmektedir.
Aşı düşük teklif değerlendirmesi ihale işlemlerinde son derece önem arz eden bir safha olup, bir çok firma aşırı düşük teklif değerlendirme safhasında, yapılan hatalar nedeniyle ihale dışı kalmaktadırlar.
Aşırı düşük değerlendirmesi sürecinde, ihaleye teklif veren firmalar hata yapabildiği gibi, kamu idareleri de bu sürecin doğru olarak uygulanması noktasında hataya düşebilmektedirler.
Bu çalışmada, aşırı düşük teklif sorgusunun yapılıp yapılmaması gereği üzerinde durulacak ve bunun idarenin takdirinde olup olmadığı konusu açıklığa kavuşturulacaktır.
II-YASAL VE İDARİ DÜZENLEME
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu;
“Aşırı düşük teklifler” başlıklı 38’inci maddesinde, “İhale komisyonu verilen teklifleri 37’nci maddeye göre değerlendirdikten sonra, diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit eder. Bu teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister.
İhale komisyonu;
a) İmalat sürecinin, verilen hizmetin ve yapım yönteminin ekonomik olması,
b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin mal ve hizmetlerin temini veya yapım işinin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,
c) Teklif edilen mal, hizmet veya yapım işinin özgünlüğü,
Hususlarında belgelendirilmek suretiyle yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak, aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir.
İhale komisyonu, aşırı düşük tekliflerin tespiti ve değerlendirilmesinde Kurum tarafından belirlenen kriterleri esas alır. Kurum bu maddenin uygulanmasında; aşırı düşük tekliflerin tespiti, değerlendirilmesi ve ekonomik açıdan en avantajlı teklifin belirlenmesi amacıyla sınır değer veya sorgulama kriterleri ya da ortalamalar belirlemeye yetkilidir.” hükmü yer almaktadır.
PERSONEL ÇALIŞTIRILMASINA DAİR İHALE VE DİĞER HİZMET İHALESİ AYRIMI:
Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımlarında teklif fiyata dâhil olacak giderler” başlıklı 78 inci maddesinde “…
78.1. Personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımları; ağırlıklı olarak personel çalıştırılmasına dayanan, çalıştırılacak personel sayısının belirlendiği ve haftalık çalışma saatlerinin tamamının idare için kullanıldığı hizmetlerdir.
78.2. Malzemeli veya malzemesiz temizlik, malzemesiz yemek, özel güvenlik, sayaç okuma ve kesme-açma, hasta ve ziyaretçi yönlendirme, tıbbi sekreterlik, veri işleme ve otomasyon sisteminin işletimi hizmetleri gibi hizmetler personel çalıştırılmasına dayalı olup, bu tebliğde personel çalıştırılmasına dayalı olan/olmayan hizmetler arasında sayılmayan işlerin personel çalıştırılmasına dayalı olup olmadığı yukarıda yer verilen tanıma göre idarelerce değerlendirilecektir.
78.3. Malzeme dahil yemek hazırlama hizmeti veya malzeme dahil yemek hazırlama ve dağıtım hizmeti ya da makine ve ekipman ile araçlar ve/veya akaryakıtın yüklenici tarafından sağlanacağı çöp toplama ve nakline ilişkin hizmetler ile personel taşıma gibi hizmetler personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı olarak değerlendirilmeyecektir.
Ancak, personel çalıştırılmasına dayalı olmayan bir hizmet alımına ilişkin ihale dokümanında haftalık çalışma saatlerinin tamamını idarede geçirecek personel sayısının belirlenmesi hallerde teklif fiyata dahil giderler arasında işçilik giderine yer verilmesi gerekmektedir.…
78.4. Çöp toplama ve nakline ilişkin hizmetlerde, çöp toplama ve naklinde kullanılacak makine ve ekipmanlar ile çöp toplama araçlarının ve akaryakıtın idare tarafından karşılanması durumunda bu alımların ve ayrıca malzemenin idare tarafından karşılandığı yemek hizmeti (malzemesiz yemek hizmeti) alımlarının personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı olarak ihale edilmesi gerekmektedir.” Açıklaması yer almaktadır.
Aynı Tebliğ’in “Hizmet alımı ihalelerinde aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesi” başlıklı 79’uncu maddesinde “79.4. İhale komisyonu tarafından, personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı ihaleleri ile personel çalıştırılmasına dayalı olmamakla birlikte ihale dokümanında personel sayısının belirlendiği ve haftalık çalışma saatinin tamamının idarede kullanılacağı hizmet alımı ihalelerinde asgari işçilik maliyeti, sözleşme giderleri ve genel giderler ile varsa malzeme ve diğer maliyet kalemleri;
Bunlar dışında kalan hizmet alımı ihalelerinde ise ihale dokümanında belirtilen teklif fiyata dahil giderler dikkate alınmak suretiyle tekliflerin değerlendirilmesi yapılarak 4734 sayılı Kanunun 38 inci maddesi uyarınca teklifi aşırı düşük görülen isteklilerden işin niteliğine göre ihale komisyonunca belirlenen önemli teklif bileşenleri ile ilgili açıklama istenecektir.
İdarelerce aşırı düşük tekliflere yönelik açıklama istenmesine ilişkin yazıda, teklifte önemli olduğu tespit edilen bileşenlerin belirtilmesi ve açıklama için isteklilere üç (3) iş gününden az olmamak üzere makul bir süre verilmesi gerekmektedir.
Personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı ihalelerinde, kâr hariç yaklaşık maliyet tutarının üzerindeki teklifler aşırı düşük teklif olarak kabul edilmeyecektir.
79.4.1. İsteklilerce yapılacak aşırı düşük teklife ilişkin açıklamalar belgelere dayanmalıdır. Belgelere dayanılmaksızın yapılan açıklamalar kabul edilmeyerek söz konusu teklifler reddedilecektir.
79.4.2. İhale komisyonu tarafından yapılacak aşırı düşük teklif değerlendirmesinde aşağıdaki hususların dikkate alınması gerekmektedir.
79.4.2.1. İhale komisyonu, teklifin önemli bileşenlerine ilişkin olarak;
a) Verilecek hizmetin ekonomik olması,
b) Seçilen teknik çözümler ve hizmetlerin temininde kullanılacak avantajlı koşullar,
c) Teklif edilen hizmetin özgünlüğü,
hususlarında istekliler tarafından belgelere dayalı olarak yapılan yazılı açıklamaları da dikkate almak suretiyle aşırı düşük teklifleri değerlendirerek ihaleyi sonuçlandıracaktır.
79.4.2.2. Verilecek hizmetin ekonomik olması, seçilen teknik çözümler, hizmetin yerine getirilmesinde kullanılacak avantajlı koşullar veya hizmetin özgünlüğü hususunda bir açıklamada bulunulması durumunda; sadece bu hususların neler olduğu değil, belirtilen çözüm, avantajlı koşul, özgünlük ya da hizmetin ekonomik olması sayesinde elde edilen maliyet avantajının da bilgi ve belgelere dayalı olarak açıklanması gerekmektedir. …” açıklaması yer almaktadır.
III-ÖRNEK OLAY (*)
Konuyu daha açık bir şekilde ortaya koymak noktasında, Kamu İhale Kurulunun vermiş olduğu bir kararla durum örneklendirilecektir.
“İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle, aşırı düşük teklif sorgulaması yapılmaksızın ihalenin sonuçlandırılmasının mevzuata aykırı olduğu iddia edilmektedir.
Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.
…
Kamu İhale Genel Tebliği’nin yukarıda aktarılan açıklamaları uyarınca başvuru konusu ihalenin personel çalıştırılmasına dayalı olmayan bir hizmet alımı olduğu,
Kamu İhale Genel Tebliği’nin 79’uncu maddesinde personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı ihalelerinde kâr hariç yaklaşık maliyet tutarının üzerindeki tekliflerin aşırı düşük teklif olarak kabul edilmeyeceği;
Dolayısıyla kârsız yaklaşık maliyetin altındaki tekliflerin aşırı düşük teklif sorgulamasına tâbi tutulması ve teklifi aşırı düşük görülen isteklilerden önemli teklif bileşenleri belirtilmek suretiyle bu bileşenlerle ilgili açıklama istenmesi gerektiği açıklamalarına yer verildiği,
Diğer taraftan istikrar kazanmış Kamu İhale Kurulu kararları ve 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 38’inci maddesinin son fıkrasında yer alan hüküm gereğince, personel çalıştırılmasına dayalı olmayan hizmet alımı ihalelerinde de kârsız yaklaşık maliyet tutarının altında teklif veren isteklilerden aşırı düşük teklif açıklaması istenilmesi gerektiği anlaşılmakla birlikte teklif tutarları kârsız yaklaşık maliyet tutarının altında olan 2 istekliye de aşırı düşük teklif sorgulaması yapılmadan ihalenin sonuçlandırıldığı anlaşılmıştır.
Sonuç olarak, yukarıda mevzuata aykırılıkları belirtilen işlemlerin düzeltici işlemle giderilebilecek nitelikte işlemler olduğu tespit edildiğinden, ihale üzerinde bırakılan M.C. Y. Ü.G.H.N.T.T.İ.P.Ü.T.ve S.L.Ş. ile ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi N.G. T. İ. T.S.ve T.L.Şirketi hakkında aşırı düşük teklif sorgulaması yapılması ve bu aşamadan sonraki ihale işlemlerinin mevzuata uygun olarak yeniden gerçekleştirilmesi gerekmektedir.”
IV-DEĞERLENDİRME VE SONUÇ
Hizmet alımları ihalelerinde, verilen tekliflerin değerlendirilme noktasında, öncelikle ihalenin personel çalıştırılmasına dayalı bir hizmet ihalesi mi yoksa, personel çalıştırılmasına dayanmayan bir hizmet ihalesi olup olmadığının tespit edilmesi gerekir.
Bu tespitin yapılmasının temel amacı, verilen tekliflerde uygulanacak olan aşırı düşük teklif uygulamasının doğru olarak yapılmasını sağlamaktır.
Personel çalıştırılmasına dayalı ihalelerde, işin içine asgari işçilik hesaplamaları girecektir.
Personel çalıştırılmasına dayanmayan ihalelerde ise, asgari işçilik dikkate alınmadan, aşırı düşük hesaplaması, teklif tutarları kârsız yaklaşık maliyet tutarının altında olan teklifler üzerinde yoğunlaşacaktır.
Kamu İhale Kurulunca verilmiş olan kararda belirtildiği üzere;
Personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı ihalelerinde kâr hariç yaklaşık maliyet tutarının üzerindeki tekliflerin aşırı düşük teklif olarak kabul edilmeyeceği; yani telif edilen fiyat eğer karsız yaklaşık maliyeti aşıyorsa, aşırı düşük teklif statüsünde değerlendirilmeyecektir.
Bu çerçevede, kârsız yaklaşık maliyetin altındaki teklifler aşırı düşük teklif olarak değerlendirilecek ve aşırı düşük teklif sorgulamasına tâbi tutulacak ve teklifi aşırı düşük görülen isteklilerden önemli teklif bileşenleri belirtilmek suretiyle bu bileşenlerle ilgili açıklama istenmesi gerekecektir.
Bu noktada, idarenin yapacağı hesaplama neticesinde, teklifin aşırı düşük teklif kapsamına girdiği anlaşılması halinde, aşırı düşük teklif açıklaması istenilmesi gerektiği, bu açıklama istenmediği takdirde, ve tarafların itirazı halinde, yapılan ihale işleminin geçersiz olacağı açıktır.
(*) Kamu İhale Kurulunun 26.12.2013 tarih ve 2013/UH.II-4947 ve sayılı kararı.
kaynak: Ömer Köse
Maliye Bakanlığı
Muhasebat Başkontrolörü
adminDERNEKLERİN DENETİMİ Dernekler bir taraftan organlarından biri olan denetleme kurulu tarafından iç denetime tabi tutulurken bir taraftan da çeşitli kurullar tarafından dış denetime tabi tutulurlar. İç denetime dernek organlarından denetleme…
adminHizmetin Özel Kesime Gördürülmesi Kamu kesiminin hizmetleri özel kesime gördürmesi, ihale sistemi çerçevesinde gerçekleştirilir. İhale sistemi, sözkonusu iş bir kamu kurumu tarafından ve kamu hizmeti olarak yürütüldüğü için idarenin uyması…
