Kamunun Finans Haberleri Merkezi
Kamunun Finans Haberleri Merkezi
admin
2547 SAYILI KANUNUN (50/d) MADDESİ UYARINCA GEÇİCİ OLARAK ÖĞRETİM YARDIMCISI KADROLARINA ATANAN ARAŞTIRMA GÖREVLİLERİNE BU KADROLARDAN EMEKLİ OLMA HAKKI
GİRİŞ
2547 sayılı Kanunun 44 üncü maddesinde 6111 sayılı Kanunla yapılan ve 25.02.2011 tarihinden geçerli olan değişiklikle, üniversitelerde önlisans, lisans ve lisansüstü düzeyde eğitim gören öğrencilere öğrenim harçlarını ya da öğrenim ücretlerini ödedikleri sürece “ömür boyu” öğrencilik hakkı tanınmıştır. Bu bağlamda, aslen öğrenci olup kendilerine 2547 sayılı Kanunun (50/d) maddesi uyarınca lisansüstü öğrenim süresince “öğretim yardımcısı” kadroları ihdas edilen araştırma görevlilerine de, bir anlamda “araştırma görevlisi kadrosundan emekli olma” hakkı doğmuştur. Bilindiği gibi,2547 sayılı Kanunun (50/d) maddesi ile yapılan düzenlemede, öğretim üyeliğinin kaynağını teşkil eden araştırma görevlilerine, lisansüstü öğrenimleri süresince geçici olarak kadro ihdas edip, bunları belli bir süre gözledikten sonra nitelikli olanlarını sürekli kadroya atama amaçlanmıştır. Ancak yapılan bu değişiklik,2547 sayılı Kanunun (50/d) maddesi uyarınca yapılan geçici istihdamın amacını anlamsız hale getirmiştir. Bu itibarla, makalemizde konunun daha iyi anlaşılabilmesi için yürürlüğe girdiği tarihten bugüne kadar 2547 sayılı Kanunun (50/d) maddesi uyarınca istihdam edilen öğretim yardımcılarının, atanma usul ve esasları, görevleri, görev süreleri, mali hakları ve benzeri hak ve yükümlülükleri ile 2547 sayılı Kanunun 44 üncü maddesinde yapılan değişikliğin bu öğretim yardımcılarına etkisi ve uygulamada karşılaşılan sorunlar ayrıntılı bir şekilde incelenecektir.
1.KONU İLE İLGİLİ MEVZUATTA GEÇEN BAZI TERİMLERLE İLGİLİ TANIMLAR
Konunun daha iyi algılanabilmesi için bu konuyla ilgili mevzuatta geçen ifade ve terimlerin tanımlarının bilinmesinde yarar bulunmaktadır. Bu itibarla,2547 sayılı Kanunun 50 inci maddesinin (d) fıkrası uyarınca istihdam edilen öğretim yardımcıları ile ilgili gerek 2547 sayılı Kanunda gerek bu Kanun uyarınca çıkartılan ikincil mevzuatta geçen “öğretim yardımcısı” “araştırma görevlisi”, “lisansüstü eğitim” ,”yükseköğretim kurumları” gibi ifadelerin tanımları 2547 sayılı Kanunun 3 üncü maddesinde yapılmıştır. Sözü edilen 3 üncü maddede;
“…………………………………..
c)Yükseköğretim Kurumları: Üniversite ile yüksek teknoloji enstitüleri ve bunların bünyesinde yer alan fakülteler, enstitüler, yüksekokullar, konservatuvarlar, araştırma ve uygulama merkezleri ile bir üniversite veya yüksek teknoloji enstitüsüne bağlı meslek yüksekokulları ile bir üniversite veya yüksek teknoloji enstitüsüne bağlı olmaksızın ve kazanç amacına yönelik olmamak şartı ile vakıflar tarafından kurulan meslek yüksekokullarıdır…….
.
…….
(1) Profesör: En yüksek düzeydeki akademik unvana sahip kişidir.
(2) Doçent: Doçentlik sınavını başarmış akademik unvana sahip kişidir.
(3)Yardımcı Doçent: Doktora çalışmalarını başarı ile tamamlamış, tıpta uzmanlık veya belli sanat dallarında yeterlik belge ve yetkisini kazanmış, ilk kademedeki akademik unvana sahip kişidir.
…………….
(1) Yüksek Lisans: (Bilim uzmanlığı, yüksek mühendislik, yüksek mimarlık, master): Bir lisans öğretimine dayalı, eğitim – öğretim ve araştırmanın sonuçlarını ortaya koymayı amaçlayan bir yükseköğretimdir.
(2) Doktora: Lisansa dayalı en az altı veya yüksek lisans veya eczacılık veya fen fakültesi mezunlarınca Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı tarafından düzenlenen esaslara göre bir laboratuvar dalında kazanılan uzmanlığa dayalı en az dört yarı yıllık programı kapsayan ve orijinal bir araştırmanın sonuçlarını ortaya koymayı amaçlıyan bir yükseköğretimdir.
(3) Tıpta Uzmanlık: Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı tarafından düzenlenen esaslara göre yürütülen ve tıp doktorlarına belirli alanlarda özel yetenek ve yetki sağlamayı amaçlayan bir yükseköğretimdir.
(4) Sanatta Yeterlik: Lisansa dayalı en az altı,yüksek lisansa dayalı en az dört yarı yıllık programı kapsayan ve orijinal bir sanat eserinin ortaya konulmasını, müzik ve sahne sanatlarında ise üstün bir uygulama ve yaratıcılığı amaçlayan doktora düzeyinde lisans üstü bir yükseköğretim eşdeğeridir………” şeklinde tanımlanmıştır. Yukarıda belirtilen 2547 sayılı Kanunun 3üncü maddesinde, makalemizde adlarından sıklıkla bahsedeceğimiz araştırma görevlilerinin tanımı yapılmamasına karşın 2547 sayılı Kanunun 33 üncü maddesinin (a) fıkrasında;” Araştırma görevlileri, yükseköğretim kurumlarında yapılan araştırma, inceleme ve deneylerde yardımcı olan ve yetkili organlarca verilen ilgili diğer görevleri yapan öğretim yardımcılarıdır” denilmek suretiyle bu öğretim elemanlarının tanımı yapılmıştır.
Konuyla ilgili tanımları belirttikten sonra şimdide sözü edilen öğretim elemanlarının hak ve yükümlülükleriyle ilgili hususları ayrıntılı bir şekilde inceleyelim
.
Bilindiği gibi, 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunun 50 inci maddesinin (a) fıkrasında, lisans düzeyinde öğrenim gördükten sonra, yükseköğretim kurumlarında yüksek lisans,doktora ya da tıpta uzmanlık öğrenimi yapmak isteyenlerin yükseköğretim kurumlarınca usulüne göre açılacak sınavla ve Üniversitelerarası Kurulca tespit edilecek esaslara göre seçilecekleri, (b) fıkrasında, yükseköğretim kurumlarının,lisansüstü öğretim konusundaki istekleri karşılamak üzere gerekli planlamayı yapacakları ve önlemleri alacakları, (d) fıkrasında ise , lisansüstü öğretim yapan öğrencilerin,kendilerine tahsis edilebilecek burslardan yararlanabilecekleri gibi,her defasında bir yıl için olmak üzere öğretim yardımcılığı kadrolarından birine de atanabilecekleri hükme bağlanmıştır.Bu şekilde 2547 sayılı Kanunun 50 inci maddesinin (d) fıkrası uyarınca lisansüstü öğrenim görmek üzere öğretim yardımcılığı kadrolarına atanan öğretim elemanlarının hak ve yükümlülükleri ise, 13.10.1984 tarih ve 18544 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Lisansüstü Öğrenim Görenlerden Öğretim Yardımcısı Kadrolarına Atanacakların Hak ve Yükümlülükleri ile Tıpta Uzmanlık Öğrencilerinin Giriş Sınavları Hakkında Yönetmelik” te belirtilmiştir.
Sözü edilen Yönetmelikte, tıpta uzmanlık eğitimi yapacak olanların sınavlarının bu Yönetmelikte belirtilen usul ve esaslara göre yapılacağı belirtilmesine rağmen,3.2.1987 tarih ve 19361 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “Tıpta Uzmanlık Eğitimi İçin Öğrenci Seçme Sınavları Hakkında Yönetmelik”
2547 sayılı Kanunun 50 inci maddesinin (d) fıkrası uyarınca görev yapan öğretim yardımcılarıyla ilgili “Lisansüstü Öğrenim Görenlerden Öğretim Yardımcısı Kadrolarına Atanacakların Hak ve Yükümlülükleri ile Tıpta Uzmanlık Öğrencilerinin Giriş Sınavları Hakkında Yönetmelik” de yer alan; kadro tahsisleri, atanmaları, atanma süreleri, görevleri ve mali haklarıyla ilgili hususlar daha anlaşılır olması bakımından alt başlıklar halinde incelenecektir.
2.1.Kadro tahsisi:
Lisansüstü eğitim yapmak amacıyla “öğretim yardımcılığı” kadrolarına atanacak öğretim elemanlarına tahsis edilecek kadroların ayrımı ile ilgili hususlar Yönetmeliğin 2 ici maddesinde düzenlenmiştir. Anılan maddede, fakülte, yüksekokul, enstitü, konsevatuvar veya üniversite yönetim kurulunun bir yarıyıl sona ermeden bir sonraki yarıyıl için yüksek lisans, doktora, sanatta yeterlik ve tıpta uzmanlık öğrencilerine,78 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ekinde gösterilen kadrolardan kendilerine tahsis edilmiş mevcut öğretim yardımcısı kadroları içinden tahsis edecekleri boş öğretim yardımcısı kadrolarını anabilim veya bilim dalları itibariyle tespit ederek önerilerini Rektörlüğün onayına sunacakları, Rektörlükçe tahsisi uygun görülerek onaylanan kadro listelerinin ise, adaylara duyurulmak üzere ilgili enstitülere veya tıp fakültelerine gönderileceği hüküm altına alınmıştır.
Yani fakülte,yüksekokul,enstitü ve konservatuvarlar veya üniversite yönetim kurulları;istihdam etmeyi düşündükleri 2547 sayılı Kanunun (50/d) maddesine tabi öğretim yardımcıları için, kendilerine 78 sayılı KHK uyarınca tahsis edilmiş olan boş öğretim yardımcısı (araştırma görevlisi,uzman,çevirici ve eğitim-öğretim planlamacısı) kadrolarından çalıştırmayı düşündükleri sayı kadar bir kadroyu Rektörlüğe bildirecekler,bu kadrolar Rektörlükçe onaylandığı takdirde,sınava girecek adaylara duyurulmak üzere ilgili enstitülere gönderilecektir.
2.2.Atanma usul ve esasları ile atamada sıralama
Söz konusu öğretim yardımcılarının atanma usul ve esasları ile atanmada sıralama hakkındaki düzenlemeler Yönetmeliğin 3 ve 4 üncü maddelerinde yapılmıştır.
Anılan Yönetmeliğin 3 üncü maddesinde, tıpta uzmanlık öğrencileri ile yüksek lisans, sanatta yeterlik ve doktora öğrencilerinin öğretim yardımcılığı kadrolarına atamalarının 2547 sayılı Kanunun 50 inci maddesi esaslarına uyulmak kaydıyla aynı Kanunun 2880 sayılı Kanunla değişik 33 üncü maddesindeki usule göre yapılacağı; 4 üncü maddesinde ise, sınavda başarılı olan tıpta uzmanlık öğrencileri ile yüksek lisans, sanatta yeterlik ve doktora öğrencilerinin sayısının tahsis edilen kadro sayısından fazla olduğu hallerde bu öğrencilerin atamalarının, adayların sınavlardaki başarı derecelerine göre yapılan sıralandırmalar esas alınarak yapılacağı hükme bağlanmıştır.
Sözü edilen düzenlemelerde,2547 sayılı Kanunun (50/d) maddesi uyarınca istihdam edilecek öğretim yardımcılarının atanmasındaki usul konusunda anılan Kanunun 33 üncü maddesine atıfta bulunulmuştur. Atıfta bulunulan 33 üncü maddenin (a) fıkrasında, araştırma görevlilerinin, ilgili anabilim veya anasanat dalı başkanlarının önersisi, Bölüm Başkanı, Dekan, enstitü, yüksekokul veya konservatuvar müdürünün olumlu görüşü üzerine rektörün onayı ile araştırma görevlisi kadrolarına atanabilecekleri; ( e ) fıkrasında ise, uzman, çevirici ve eğitim-öğretim planlamacılarının atanmaları veya sözleşme ile görevlendirilmelerinin, ilgili yönetim kurullarının görüşleri alınarak fakültelerde ve fakülteye bağlı birimlerde dekanın, rektörlüğe bağlı enstitü veya yüksekokullarda müdürlerin, rektörlüğe bağlı bölümlerde bölüm başkanının önerisi ve rektörün onayı ile yapılacağı hükümlerine yer verilmiştir. Bu itibarla,2547 sayılı Kanunun (50/d) maddesi hükmüne göre atanacak olan öğretim yardımcılarının (araştırma görevlisi,uzman,çevirici, eğitim-öğretim planlamacısı) atanmasındaki usul, yukarıda belirtildiği şekilde olacaktır.
2547 sayılı Kanunun 33 üncü maddesinin (a) ve ( e ) fıkralarında belirtilen öğretim yardımcılarından, araştırma görevliler, uzmanlar, çevirici ve eğitim-öğretim planlamacılarının bu görevlere atanmaları için 78 sayılı KHK’nin ek 8 inci maddesi uyarınca çıkartılan ve 31.07.2008 tarih ve 26953 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “Öğretim Üyesi Dışındaki Öğretim Elemanı Kadrolarına Naklen veya Açıktan Atanmalarda Uygulanacak Merkezi Sınav ile Giriş Sınavına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik” hükümlerine göre uygulanacak merkezi sınav ile giriş sınavına girmeleri gerektiği açıkça hükme bağlanmasına rağmen,2547 sayılı Kanunun (50/d) maddesine göre atanacakların bu sınava girmeleri gerektiği hakkında açık bir hüküm bulunmamaktadır. Kanaatimizce lisansüstü eğitim yapmak amacıyla geçici olarak öğretim yardımcılığı kadrolarına atananların Üniversitelerarası Kurul tarafından yürürlüğe konulan “Lisansüstü Eğitim ve Öğretim Yönetmeliği” inde yer alan “öğrenci kabulü” ne ilşikin sınav hükümlerine tabi olmaları gerektiği değerlendirilmektedir.
2.3 Atanma süresi ve sürelerin uzatılması
2547 sayılı Kanunun (50/d) maddesine göre “öğretim yardımcısı” kadrolarına atanan lisansüstü öğrencilerinin, bu kadrolara atama süreleri ve sürelerin uzatılması hususu Yönetmeliğin 5 ve 6 ıncı maddelerinde düzenlenmiştir.
Sözü edilen Yönetmeliğin 5 inci maddesinde, atanma için bütün şartlara haiz yüksek lisans, doktora, sanatta yeterlik ve tıpta uzmanlık öğrencilerinin öğretim yardımcısı kadrolarına atanmalarının her defasında en fazla bir yıl süre ile yapılacağı, bu öğrencilerin atamalarının her öğretim yılı başında aynı usulde ve yüksek lisans, sanatta yeterlik ve doktora öğrencileri için Lisansüstü Öğretim Yönetmeliğinde, tıpta uzmanlık öğrencileri için ise, Tababet ve Uzmanlık Tüzüğünde öngörülen süreler ile 2547 sayılı Kanunun 44 üncü maddesinde gösterilen ek sürelerle sınırlı olmak üzere yeniden yapılabileceği, ancak üniversitelerin özelliklerine göre tıpta uzmanlık eğitimi yapanlar için bu sürelerin anabilim dalı başkanı ve ilgili yönetim kurulunun görüşü alınarak rektörün onayı ile uzatılabileceği; “Sürelerin uzatılması” başlığı altındaki 6 ıncı maddesinde ise, her öğretim yılı sonunda öğretim elemanı kadrolarına geçici olarak atanmış olan lisansüstü öğrencilerin, bu kadrolara atanmak isteyen diğer adaylar da dikkate alınarak, yeniden aynı usulle atamalarının yapılıp yapılmamasına rektörlüklerce karar verileceği hüküm altına alınmıştır.
Yapılan bu düzenleme neticesinde;
hususları hükme bağlanmıştır. Bu düzenlemede belirtilen ve söz konusu öğrencilerin “öğretim yardımcısı” kadrolarda bulunabilecekleri azami süre için atıfta bulunulan “Lisansüstü Öğretim Yönetmeliği” inde öngörülen süreler ile 2547 sayılı Kanunun 44.maddesinde gösterilen ek süreleri irdelemekte yarar bulunmaktadır. Lisansüstü eğitim görenlerin öğretim yardımcılığı kadrolarına atanma usul ve esaslarını gösteren Yönetmeliğin yürürlük tarihi itibariyle yürürlükte bulunan ve söz konusu Yönetmelikte ismi zikredilen “Lisansüstü Öğretim Yönetmeliği” 1.7.1996 tarih ve 22693 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “Lisansüstü Eğitim ve Öğretim Yönetmeliği” ile yürürlükten kaldırılmıştır. Bu itibarla, lisansüstü eğitimde öngörülen süreler, yürütülen lisansüstü programlar itibariyle halen yürürlükte bulunan “Lisansüstü Eğitim ve Öğretim Yönetmeliği” hükümleri esas alınarak ayrı,ayrı belirtilecektir.
Tezli yüksek lisans programı: Yönetmeliğin 10 uncu maddesinin (a) fıkrasında, tezli yüksek lisans programının tamamlama süresinin dört yarıyıl olduğu, ilgili yönetmelikler uyarınca başarısız olan öğrencilerin bu süreden önce yükseköğretim kurumuyla ilişiklerinin kesilebileceği, (d) fıkrasında ise, kredili derslerini ve seminer derslerini başarı ile bitiren, ancak tez çalışmasını dört yarıyıl sonuna kadar tamamlayamadığı için tez sınavına giremeyen öğrencilere, ilgili enstitü anabilim dalı başkanlığının önerisi ve enstitü yönetim kurulunun onayı ile tezini jüri önünde savunması için en fazla iki yarıyıl ek süre verilebileceği hüküm altına alınmıştır. Dolayısıyla, tezli yüksek lisans programı için öngörülen azami süre; 4 yarıyılı normal ,2 yarıyılı da ek süre olmak üzere toplam 6 yarıyıldır.
Tezsiz yüksek lisans programı: Yönetmeliğin 16 ıncı maddesinde, tezsiz yüksek lisans programının tamamlama süresinin en fazla 6 yarıyıl olduğu, ilgili yönetmelikler uyarınca başarısız olan öğrencilerin bu süreden önce yükseköğretim kurumuyla ilişiklerinin kesilebileceği öngörülmüştür.
Doktora programı: Yönetmeliğin 19 uncu maddesinin (a) fıkrasında, doktora programı tamamlama süresinin yüksek lisans derecesi ile kabul edilenler için sekiz yarıyıl , lisans derecesi ile kabul edilenler için ise on yarıyıl olduğu, ilgili yönetmelikler uyarınca başarısız olan öğrencilerin bu süreden önce yükseköğretim kurumuyla ilişiklerinin kesilebileceği, (c) fıkrasında ise, kredili dersleri başarı ile bitiren,yeterlik sınavında başarılı bulunan ve tez önerisi kabul edilen ,ancak tez çalışmasını (a) fıkrasında belirtildiği üzere sekiz yarıyıl sonuna (lisans derecesi ile kabul edilmiş olan öğrenci için on yarıyıl sonuna) kadar tamamlayamadığı için tez sınavına girmeyen bir öğrenciye, ilgili enstitü anabilim dalı başkanlığının önerisi ve enstitü yönetim kurulunun onayı ile tezini jüri önünde savunması için en fazla dört yarıyıl ek süre verilebileceği hükmü yer almıştır. Dolayısıyla, doktora programı için öngörülen azami süre; yüksek lisans derecesi ile kabul edilenler için 8 yarıyılı normal, 4 yarıyılı da ek süre olmak üzere toplam: 12 yarıyıl; lisans derecesi ile kabul edilenler için ise. 10 yarıyılı normal, 4 yarıyılı da ek süre olmak üzere toplam: 14 yarıyıldır.
Sanatta yeterlik programı: Yönetmeliğin 27 nci maddesinin (a) fıkrasında, sanatta yeterlik programının tamamlama süresinin yüksek lisans derecesi ile kabul edilenler için sekiz yarıyıl, lisans derecesi ile kabul edilenler için ise on yarıyıl olduğu, ilgili yönetmelikler uyarınca başarısız olan öğrencilerin bu süreden önce yükseköğretim kurumuyla ilişiklerinin kesilebileceği, (c) fıkrasında ise, kredili dersleri başarı ile bitiren, yeterlik sınavında başarılı bulunan ve tez önerisi kabul edilen, ancak tez veya sergi veya proje çalışmasını (a) fıkrasında belirtildiği üzere sekiz yarıyıl sonuna (lisans derecesi ile kabul edilmiş olan öğrenci için on yarıyıl sonuna) kadar tamamlayamadığı için sınava girmeyen bir öğrenciye, ilgili enstitü anasanat dalı başkanlığının önerisi ve enstitü yönetim kurulunun onayı ile tezini,sergi veya proje çalışmasını jüri önünde savunması için en fazla dört yarıyıl ek süre verilebileceği hükmü yer almıştır. Dolayısıyla, sanatta yeterlik programı için öngörülen azami süre; yükseklisans derecesi ile kabul edilenler için 8 yarıyılı normal, 4 yarıyılı da ek süre olmak üzere toplam: 12 yarıyıl; lisans derecesi ile kabul edilenler için ise. 10 yarıyılı normal, 4 yarıyılı da ek süre olmak üzere toplam: 14 yarıyıldır.
Lisansüstü eğitim yapmak amacıyla öğretim yardımcılığı kadrolarına atanan öğrencilerin azami atama süresi için atıfta bulunulan 2547 sayılı Kanunun 44 üncü maddesinde 6111 sayılı Kanunun 171 inci maddesiyle yapılan ve bir nevi af niteliğinde olan ve “ömür boyu öğrencilik” statüsü getiren düzenleme nedeniyle, bu konu ayrı bir başlık altında incelenecektir.
2.4 Öğretim yardımcılığı kadrolarına geçici olarak atanan lisansüstü öğrencilerinin görevleri:
Öğretim yardımcısı kadrolarına geçici olarak atanan yüksek lisans, sanatta yeterlik, doktora ve tıpta uzmanlık öğrencilerinin görevleri Yönetmeliğin 7 nci maddesinde belirtilmiştir. Söz konusu maddede, adı geçen öğrencilerin görevleri;
şeklinde tanımlanmıştır. Anılan maddede devamla, öğretim yardımcısı kadrolarına geçici olarak atanan yüksek lisans, sanatta yeterlik, doktora ve tıpta uzmanlık öğrencilerinin, üniversite ve üniversiteye bağlı kuruluşlar dışında resmi veya özel hiçbir görev kabul edemeyeceği hükme bağlanmış olup, bu öğretim yardımcılarının bir nevi üniversiteye bağlı kurumlar dışında görev almaları yasaklanmıştır.
2.5. Öğretim yardımcılığı kadrolarına geçici olarak atanan lisansüstü öğrencilerinin aylıklarının tespiti ve diğer mali hakları:
2547 sayılı Kanunun (50/d) maddesi uyarınca, öğretim yardımcısı kadrolarına geçici olarak atanan yüksek lisans, sanatta yeterlik, doktora ve tıpta uzmanlık öğrencilerinin aylıklarının tespiti ve diğer mali haklarıyla ilgili hususlar Yönetmeliğin 8 ve 9 uncu maddelerinde düzenlenmiştir. Yönetmeliğin “Aylığın tespiti” başlığı altındaki 8 inci maddesinde, geçici olarak öğretim yardımcısı kadrolarına atanan, yükseklisans, sanatta yeterlik, doktora ve tıpta uzmanlık öğrencilerinin, 2914 sayılı Yükseköğretim Personel Kanununun 3 üncü maddesindeki öğretim yardımcıları için öngörülen koşullarda işe başlatılacakları, kademe ile derece yükselmesi konusunda da yine aynı kanunun 7 ve 8 inci maddelerine göre işlem görecekleri, tıpta uzmanlık öğrenimi yapanlara verilecek aylık ve her türlü ödemelerin tespitinde ise, aynı durumda Sağlık Bakanlığındaki emsali personelin aylık ve ödemelerinin göz önünde tutulacağı hükme bağlanmış olup, 2809 sayılı Kanunun geçici 3. maddesinin 5. fıkrası uyarınca yapılan düzenleme ile de, bunlara verilecek her türlü ödemelerin net tutarının Sağlık Bakanlığının aynı durumdaki personeline o mahalde verilen her türlü ödemelerin net tutarından az olması halinde aradaki farkın vergi ve kesintiye tabi tutulmaksızın kendilerine ödeneceği hüküm altına alınmıştır.Diğer taraftan mezkûr Yönetmeliğin “Mali hükümler” başlıklı 9 uncu maddesinde ise,geçici olarak öğretim yardımcılığı kadrolarına atanan yüksek lisans, doktora, sanatta yeterlik veya tıpta uzmanlık öğrencilerinin,2547 sayılı Kanunun 33 üncü maddesi uyarınca atanan öğretim yardımcılarına yapılmakta olan tüm ödemelerle, bunlara sağlanan sosyal hak ve yardımlardan,görevlendirmelerde de Harcırah Kanunu hükümlerinden yararlanacakları hükmüne yer verilmiştir.
Her iki madde birlikte değerlendirildiğinde;
2.6. Öğretim yardımcılığı kadrolarına geçici olarak atanan lisansüstü öğrencilerinin kadroyu boşaltmaları:
Öğretim yardımcısı kadrolarına geçici olarak atanan yüksek lisans, sanatta yeterlik, doktora ve tıpta uzmanlık öğrencilerinin kendilerine tahsis edilen kadroyu boşaltma hususu Yönetmeliğin 10 uncu maddesinde düzenlenmiştir.
Sözü edilen maddede, 2547 sayılı kanunun 50 nci maddesine göre öğretim yardımcılığı kadrolarına geçici olarak atanıp, yükseklisans, doktora, sanatta yeterlik ve tıpta uzmanlık öğrenimlerini başarı ile tamamlayarak yükseklisans, doktora veya sanatta yeterlik diploması veya tıpta uzmanlık belgesi alanların kadro ile ilişkilerinin kendiliğinden kesileceği, hizmetlerine ihtiyaç görülenlerin 2547 sayılı kanunun 2880 sayılı kanunla değişik 33. maddesine göre öğretim yardımcısı olarak yeniden atanmalarının mümkün olduğu hüküm altına alınmıştır.
Görüleceği üzere, öğretim yardımcılığı kadrolarına geçici olarak atanıp, yükseklisans, doktora, sanatta yeterlik ve tıpta uzmanlık öğrenimlerini başarı ile tamamlayarak yükseklisans, doktora veya sanatta yeterlik diploması veya tıpta uzmanlık belgesi alanların kadro ile ilişkilerinin kendiliğinden kesileceği açıkça belirtilmiştir.Madde metininde geçen; “öğrenimlerini başarı ile tamamlayıp….diploması veya tıpta uzmanlık belgesi alanların kadro ile ilişiklerinin kendiliğinden kesilir” İfadesindeki diploma veya uzmanlık belgesinin hazırlanması ve öğrenciye verilmesi sürecinin uzun bir süreç olduğu göz önüne alındığında,kadroyu boşaltmada dikkate alınacak tarihin, diploma ve uzmanlık belgesinin öğrenciye verildiği tarihin değil, yüksek lisans, sanatta yeterlik, doktora öğrencileri için enstitü yönetim kurulunca mezuniyetine karar verildiği tarihin; tıpta uzmanlık öğrencileri için ise,tıp fakültesince oluşturulan sınav jürisinin,öğrencinin uzmanlık sınavını başarı ile tamamladığını belirten belgenin düzenlendiği tarihin esas alınması gerektiği değerlendirilmektedir.
Yönetmeliğin 10 uncu maddesinde, eğitimlerini başarı ile tamamlayarak kadro ile ilişkisi kesilme noktasında olan yüksek lisans, sanatta yeterlik, doktora ve tıpta uzmanlık öğrencilerinden hizmetlerine ihtiyaç duyulanların 2547 sayılı Kanunun 33 üncü maddesine göre öğretim yardımcısı olarak yeniden atanmaların mümkün bulunduğu hususu düzenlenmiştir. Bu maddeye göre yükseköğretim kurumları,2547 sayılı Kanunun (50/d) maddesi uyarınca istihdam ettikleri lisansüstü öğrencileri, eğitimlerini tamamladıklarında ilişiklerini kesmeyip, daha önce göstermiş oldukları performansları da dikkate alarak 2547 sayılı Kanunun 33 üncü maddesi uyarınca istihdam etmeyi sürdürebilmektedirler.
2547 sayılı Kanunun (50/d) maddesi uyarınca atanan lisansüstü öğrencilerin kadro ile ilişiklerinin kesilmesi hususunda yaşanan bir yanlış uygulama da, öğrencilerin mezun olduğu tarih itibariyle kadrolarıyla ilişkilerinin kesilmeyip, atanmış olduğu birer yıllık sürenin sonuna kadar beklenmesidir. Bilindiği üzere Yönetmelikte, lisansüstü öğrencilerin her yıl atamalarının yenilenmesi koşuluyla en fazla lisansüstü öğrenim süresi ve ek süreler kadar bir süre öğretim yardımcılığı kadrolarına atanabilecekleri ve bunların yüksek lisans, doktora, sanatta yeterlik ve tıpta uzmanlık eğitimlerini tamamladıkları tarih itibariyle kadrolarıyla ilişkilerinin kesileceği öngörülmüştür. Bu itibarla mezuniyet dönemi öncesi bir yıllık süre ile atanan bir lisansüstü öğrenci, bir yılık sürenin bitiminden önce eğitimini tamamlarsa, kadrosu ile ilişkisi mezun olduğu tarih itibariyle kesilecek, bir yılık sürenin sona ermesi beklenmeyecektir. Bu konuyu bir örnekle açıklamakta yarar bulunmaktadır. ÖRNEK: Eğitim Bilimleri Enstitüsünde yüksek lisans yapmakta olan ve 2012 yılı Haziran ayı itibariyle mezun olma aşamasında bulunan 2547 sayılı Kanunun (50/d) maddesine tabi bir araştırma görevlisinin son bir yıllık atama süresinin 20.10.2011 tarihinden itibaren 1 yıl olduğu ve bu araştırma görevlisinin 25.06.2012 tarihi itibariyle yüksek lisans eğitimini tamamlayarak mezun olacağını varsayarsak, bu araştırma görevlisinin kadro ile ilişiğinin kesilmesi için 1 yıllık atama süresinin sonu olan 20.10.2012 tarihi beklenmeyecek, sözü edilen araştırma görevlisinin kadro ile ilişiğinin kesilme işlemi, mezuniyet tarihi olan 25.06.2012 tarihi esas alınarak yapılacaktır.
2.7. Öğretim yardımcılığı kadrolarına geçici olarak atanan lisansüstü öğrencilerinin disiplin ve ceza işleri:
2547 sayılı Kanunun (50/d) maddesi uyarınca öğretim yardımcısı kadrolarına geçici olarak atanan yüksek lisans, sanatta yeterlik, doktora ve tıpta uzmanlık öğrencilerinin disiplin ve ceza işleri, Yönetmeliğin 11 inci maddesinde düzenlenmiştir.
Mezkûr Yönetmeliğin “Disiplin ve ceza işleri” başlıklı 11 inci maddesinde; “Öğretim yardımcılığı kadrolarına geçici olarak atanan yükseklisans, sanatta yeterlik, doktora ve tıpta uzmanlık öğrencilerinin bu yönetmelik hükümlerine göre kendilerine verilen görevlere ilişkin disiplin ve ceza işlerinde 2547 sayılı yasanın 53. Maddesi ile “Yükseköğretim Kurumları Yönetici, Öğretim Elemanı ve Memurları Disiplin Yönetmeliği” hükümleri, öğrencilik sıfatı ile ilgili konularda ise aynı yasanın 54. madde hükümleri uygulanır. Her iki yönetmeliğin disiplin suçu saydığı eylemleri hakkında öncelikle “Yükseköğretim Kurumları Yönetici, Öğretim Elemanı ve Memurları Disiplin Yönetmeliği” hükümleri uygulanır.” hükmü yer almış olup, bu hüküm uyarınca 2547 sayılı Kanunun /50/d) maddesi uyarınca öğretim yardımcısı kadrolarına atanmış lisansüstü öğrencilerine, kamu görevlisi sıfatıyla ilgili disiplin ve ceza işlerinde, “Yükseköğretim Kurumları Yönetici, Öğretim Elemanı ve Memurları Disiplin Yönetmeliği” hükümlerinin, öğrencilik sıfatıyla ilgili konularda 2547 sayılı Kanunun 54 üncü maddesi ve bu madde uyarınca çıkartılan “Yükseköğretim Kurumları Öğrenci Disiplin Yönetmeliği” hükümlerinin, her iki yönetmeliğin disiplin suçu saydığı eylemler hakkında ise, öncelikle “Yükseköğretim Kurumları Yönetici, Öğretim Elemanı ve Memurları Disiplin Yönetmeliği” hükümleri uygulanır.
2547 sayılı Kanunun (50/d) maddesi uyarınca geçici olarak öğretim yardımcısı kadrolarında istihdam edilen yüksek lisans, sanatta yeterlik, doktora ve tıpta uzmanlık öğrencilerinin hangi kurumlarda ve hangi kadrolarda istihdam edileceği, bunların 2547 sayılı Kanunun 33 üncü maddesinde belirtilen kadrolara geçişlerinin nasıl yapılacağı ve kadroların nasıl boşaltılacağı hususları uzun yıllardan beri tartışma konusu olmuş ve üniversitelerde belirtilen konularla ilgili farklı uygulamalar yapılmıştır. Bu itibarla, daha anlaşılır olması açısından tartışma konuları alt başlıklar halinde incelenecektir.
3.1. 2547 sayılı Kanunun (50/d) maddesi uyarınca istihdam edilen lisansüstü öğrenciler yalnızca “araştırma görevlisi” kadrosuna mı atanır?
Bilindiği üzere,2547 sayılı Kanunun 50 nci maddesinin (d) fıkrasında, lisansüstü öğretim yapan öğrenciler, kendilerine sağlanan burslardan yararlanabilecekleri gibi, her defasında bir yıl için olmak üzere öğretim yardımcılığı kadrolarından birine de atanabileceği, yine aynı Kanunun 50 ve 65 inci maddesi uyarınca çıkartılmış olan “Lisansüstü Öğrenim Görenlerden Öğretim Yardımcısı Kadrolarına Atanacakların Hak ve Yükümlülükleri ile Tıpta Uzmanlık Öğrencilerinin Giriş Sınavları Hakkında Yönetmelik” in 1,2,3,5,7,8,9,10 ve 11 inci maddelerinde lisansüstü öğretim yapan öğrencilerin öğretim yardımcılığı kadrolarına atanacakları ve bu kadrolarda istihdam edilecekleri açıkça hükme bağlanmıştır. Öğretim yardımcılığı kadrolarının hangi kadrolar olduğu hususu da 2547 sayılı Kanunun 3 üncü maddesinin (p) fıkrası ile 33 üncü maddesinin (a),(b),(c) ve (d) fıkralarında düzenlenmiştir.Sözü edilen düzenlemeye göre öğretim yardımcısı kadroları; “araştırma görevlisi”, ”uzman”, ”çevirici” ve “eğitim-öğretim planlamacısı” kadrolarından oluşmaktadır.
Yasal durum yukarıda belirtildiği gibi olmasına karşın bazı üniversitelerde 2547 sayılı Kanunun (50/d) maddesi uyarınca istihdam edilecek lisansüstü öğrenciler için yalnızca “araştırma görevlisi” kadroları tahsis edilmekte ve bu öğrenciler “araştırma görevlisi” kadrosunda istihdam edilmektedirler. Oysa mevzuatta, lisansüstü öğrenim gören öğrencilerin 2547 sayılı Kanunun (50/d) maddesi uyarınca “öğretim yardımcılığı kadrolarından birine” atanabileceği açıkça öngörüldüğünden bu öğrencilerin öğretim yardımcılığı kadrolarından olan ”uzman”, ”çevirici” ve “eğitim-öğretim planlamacısı” kadroları karşılık gösterilmek suretiyle de atanabilecekleri değerlendirilmektedir.
3.2. 2547 sayılı Kanunun (50/d) maddesi uyarınca istihdam edilen lisansüstü öğrenciler fakülte, yüksekokul ve konsevatuvar kadrolarına atanabilir mi?
Bugün birçok üniversitede 2547 sayılı Kanunun (50/d) maddesi uyarınca lisansüstü eğitim yapmak üzere öğretim yardımcılığı kadrolarına atanan öğrenciler yalnızca üniversitelerin lisansüstü eğitim yapan enstitülerinde istihdam edilmektedirler. Bu üniversiteler, enstitüler dışındaki yükseköğretim kurumlarında (fakülte, yüksekokul, konsevatuvar) 2547 sayılı Kanunun (50/d) maddesi hükmüne göre lisansüstü öğrenci istihdamını mümkün olmadığını değerlendirmektedirler. Oysa enstitüler dışındaki fakülte, yüksekokul ve konsevatuvarlarda 2547 sayılı Kanunun (50/d) maddesine göre lisansüstü öğrenci istihdamı yasal olarak mümkün bulunmaktadır. Şöyle ki;
Bilindiği gibi, “Lisansüstü Öğrenim Görenlerden Öğretim Yardımcısı Kadrolarına Atanacakların Hak ve Yükümlülükleri ile Tıpta Uzmanlık Öğrencilerinin Giriş Sınavları Hakkında Yönetmelik” in Kadro Ayrımı başlığı altındaki 2 inci maddesinde,; fakülte, yüksekokul, enstitü, konsevatuvar veya üniversite yönetim kurulunun bir yarıyıl sona ermeden bir sonraki yarıyıl için yüksek lisans, doktora, sanatta yeterlik ve tıpta uzmanlık öğrencilerine,78 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ekinde gösterilen kadrolardan kendilerine tahsis edilmiş mevcut öğretim yardımcısı kadroları içinden tahsis edecekleri boş öğretim yardımcısı kadrolarını anabilim veya bilim dalları itibariyle tespit ederek önerilerini Rektörlüğün onayına sunacakları, Rektörlükçe tahsisi uygun görülerek onaylanan kadro listelerinin adaylara duyurulmak üzere ilgili enstitülere veya tıp fakültelerine gönderileceği hüküm altına alınmıştır.
Görüleceği üzere söz konusu maddede, yüksek lisans, doktora, sanatta yeterlik ve tıpta uzmanlık eğitimi yapmak üzere öğretim yardımcılığı kadrolarına atanacak olan öğrencilere ait kadroların, fakülte, yüksekokul, enstitü ve konsevatuvar bazında bu kurumların kendilerine 78 sayılı KHK ile tahsis edilen boş öğretim yardımcısı kadroları esas alınarak belirleneceği ve rektörlüğün onayına sunulacağı, rektörlüğün onayından geçen kadroların ise sınav için adaylara duyurulmak üzere enstitülere ve tıp fakültelerine gönderileceği açıkça belirtilmiştir.
Bu itibarla, 2547 sayılı Kanunun (50/d) maddesi uyarınca istihdam edilecek olan lisansüstü öğrencilerin yukarıda ifade edilen kadro ayrımı ve rektörlük onayını almaları koşuluyla fakülte, yüksekokul ve konservatuvarların mevcut boş “öğretim yardımcısı” kadrolarına atanmalarında yasal hiçbir engelin bulunmadığı değerlendirilmektedir.
Nitekim, “Lisansüstü Öğrenim Görenlerden Öğretim Yardımcısı Kadrolarına Atanacakların Hak ve Yükümlülükleri ile Tıpta Uzmanlık Öğrencilerinin Giriş Sınavları Hakkında Yönetmelik” kapsamında bulunan tıpta uzmanlık eğitimi gören öğrencilerinin kadroları, tıp fakültelerine tahsis edilmekte ve bu öğrenciler bu fakültelerce istihdam edilmektedirler.
3.3. Lisansüstü eğitim-öğretim yapan enstitülerde, 2547 sayılı Kanunun 33 üncü maddesinin (a) fıkrasına göre “araştırma görevlisi” istihdam edilebilir mi
Üniversitelerde tartışılan konulardan birisi de lisansüstü eğitim-öğretim yapan enstitülerde 2547 sayılı Kanunun 33 üncü maddesi uyarınca öğretim yarımcısı (araştırma görevlisi, uzman, çevirici ve eğitim-öğretim planlamacısı) istihdam edilip edilmeyeceği hususudur.
Bilindiği üzere üniversitelerde enstitüler; yalnızca lisansüstü eğitim-öğretim yapan ve bilimsel araştırma ve uygulama yapan enstitüler olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Üniversitelerde lisansüstü eğitim-öğretim yapan enstitüler; sosyal bilimler, fen bilimleri, sağlık bilimleri, din bilimleri, eğitim bilimleri enstitüleri ile güzel sanatlar enstitüleridir. Bilimsel araştırma ve uygulama yapan enstitüler ise; Deniz bilimleri ve teknolojisi enstitüsü, Kardiyoloji Enstitüsü, Adli Tıp Enstitüsü, Güneş Enerjisi Enstitüsü, Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, Deneysel Tıp Araştırma Enstitüsü, Onkoloji Enstitüsü, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Avrasya Enstitüsü, Nükleer Bilimler Enstitüsü, Bilişim Enstitüsü olmak üzere benzer enstitülerdir. Üniversitelere 78 sayılı KHK ile öngörülen akademik kadroların dağıtımı yapılırken lisansüstü eğitim-öğretim yapan, sosyal bilimler, fen bilimleri, sağlık bilimleri, eğitim bilimleri gibi enstitülere yalnızca “araştırma görevlisi” kadroları ihdas edilmiş, bilimsel araştırma ve uygulama yapan ve yukarıda isimleri anılan enstitülere ise eğitim-öğretim yapan enstitülerin aksine profesörden-araştırma görevlisine kadar tüm akademik kadrolar ihdas edilmiştir.
Kendilerine yalnızca “araştırma görevlisi” kadrosu ihdas edilen lisansüstü eğitim-öğretim yapan enstitülerin büyük çoğunluğunda, ihdas edilmiş olan “araştırma görevlisi” kadrolarında 2547 sayılı Kanunun (50/d) maddesi uyarınca atanan lisansüstü öğrenciler istihdam edilmektedirler. Şimdi ihdas edilmiş bu kadrolarda (araştırma görevlisi) 2547 sayılı Kanunun 33 üncü maddesi uyarınca araştırma görevlisi istihdam edilip edilemeyeceği hususunu irdeleyelim.
2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun 33 üncü maddesinin (a) fıkrasında, araştırma görevlilerinin, yükseköğretim kurumlarında yapılan araştırma, inceleme ve deneylerde yardımcı olan ve yetkili organlarca verilen ilgili diğer görevleri yapan öğretim yardımcıları olduğu, bunların ilgili anabilim veya anasanat dalı başkanlarının önerisi,bölüm başkanı,dekan,enstitü,
Madde hükmünde yer alan; ”………dekan,enstitü,yüksekokul veya konservatuvar müdürünün olumlu görüşü üzerine rektörün onayı ile araştırma görevlisi kadrolarına en çok üç yıl süre ile atanırlar” ifadesinden, enstitülere 2547 sayılı Kanunun 33 üncü maddesinin (a) fıkrası uyarınca “araştırma görevlisi” atanabileceği açıkça anlaşılmaktadır.Kaldı ki, enstitülerde yürütülen eğitim-öğretim faaliyetleri ile araştırma görevlisinin Kanunda yer alan tanımı göz önüne alındığında, bu eğitim-öğretim faaliyeti içerisinde yer alan deneyler ve laboratuarlar ile derslerin asiste edilmesi hususlarında araştırma görevlilerinin yapacağı katkılar dikkate alınırsa,bu birimlerde(enstitüler) 2547 sayılı Kanunu 33 üncü maddesine göre araştırma görevlisi istihdamı büyük önem arz eder.
Lisansüstü eğitim-öğretim yürüten enstitülerde 2547 sayılı Kanunun 33 üncü maddesine göre araştırma görevlisi istihdam etmenin bir pratik yararı da, lisansüstü eğitimi tamamlaması nedeniyle kadro ile ilişiği kesilecek olan 2547 sayılı Kanunun (50/d) maddesine tabi öğrencilerin 2547 sayılı Kanunun 33 üncü maddesi uyarıca araştırma görevlisi kadrolarına geçirilmesinde yaşanan sıkıntıların giderilmesi noktasında olacaktır. Bu konu, lisansüstü öğrencilerin kadro ile ilişiklerinin kesilmesi hususunda yaşanan sıkıntıların anlatıldığı bölümde ayrıntılı olarak irdelenecektir.
3.4. 2547 sayılı Kanunun (50/d) maddesi uyarınca istihdam edilen lisansüstü öğrencilerin kadro ile ilişiklerinin kesilmesi sürecinde yaşanan sorunlar
2547 sayılı Kanunun (50/d) maddesi uyarınca lisansüstü eğitim görmek amacıyla öğretim yardımcılığı kadrolarına atanan öğrencilerin istifa ve vefat halleri dışında kadro ile ilişiklerinin kesilmesi üç halde olur:
1) birer yıllık atama süresi sonunda, görev süresinin uzatılmaması halinde kadrosu ile ilişiği kesilir.
2)Lisansüstü Eğitim ve Öğretim Yönetmeliği uyarınca, gördüğü lisansüstü eğitimde başarısız olup ilgili enstitü ile ilişiğinin kesilmesi halinde kadro ile ilişiği kesilir.
3) Gördüğü lisansüstü eğitimi (yüksek lisans, doktora, sanatta yeterlik ve tıpta uzmanlık eğitimi) başarı ile tamamlayıp mezuniyet belgesi almaya hak kazandığı tarih itibariyle kadro ile ilişiği kesilir.
Yukarıda belirtilen kadro ile ilişik kesilme hallerinden en çok sorun yaşanan durum, mezun olma halinde ilgililerin kadro ile ilişiklerinin kesilme halidir. Bu nedenle, söz edilen konu detaylı olarak incelenecektir.
Bilindiği üzere, gerek 2547 sayılı Kanunda gerekse Lisansüstü Eğitim ve Öğretim Yönetmeliğinde lisansüstü eğitim kapsamında bulunan “yüksek lisans” ,”doktora”,”sanatta yeterlik” ve “tıpta uzmanlık” birbirinden bağımsız yükseköğretim kademeleri olarak tanımlanmıştır. Yani yüksek lisans yapan birisinin bu eğitimi tamamladıktan sonra doktora veya sanatta yeterlik eğitimine başlayabilmesi için lisansüstü eğitim ve öğretim yönetmeliğinde doktora veya sanatta yeterlik için öngörülen sınavları kazanması gerekmektedir. Mevzuatımızda yüksek lisans eğitimini tamamlayanların doğrudan doktora eğitimine başlayacakları yönünde bir kural bulunmamaktadır. Enstitülerimizde, 2547 sayılı Kanunun (50/d) maddesi uyarınca istihdam edilen araştırma görevlileri; yüksek lisans veya doktora ya da sanatta yeterlilik eğitimi yapmak için araştırma görevlisi kadrolarına atanmaktadırlar. Bu lisansüstü öğrencilerin, yüksek lisans ve doktora/sanatta yeterlik eğitimini kesintisiz olarak yapmak üzere araştırma görevlisi kadrolarına atanmaları yasal olarak mümkün değildir. Çünkü “Lisansüstü Öğrenim Görenlerden Öğretim Yardımcısı Kadrolarına Atanacakların Hak ve Yükümlülükleri ile Tıpta Uzmanlık Öğrencilerinin Giriş Sınavları Hakkında Yönetmelik” in 9 uncu maddesinde, 2547 sayılı kanunun 50. Maddesine göre öğretim yardımcılığı kadrolarına geçici olarak atanıp, yüksek lisans, doktora, sanatta yeterlik ve tıpta uzmanlık öğrenimlerini başarı ile tamamlayarak yüksek lisans, doktora veya sanatta yeterlik diploması veya tıpta uzmanlık belgesi alanların kadro ile ilişkileri kendiliğinden kesileceği açıkça hüküm altına alınmıştır. Bu hükme göre yüksek lisans eğitimini başarı ile tamamlayıp yüksek lisans diploması almaya hak kazanan bir öğrencinin kadrosu ile ilişiğinin kesilmesi gerekmektedir. Bu öğrencinin bir sonraki dönemde açılacak olan doktora veya sanatta yeterlik sınavına kadar aynı statüde araştırma görevlisi kadrosunda tutulması yasal olarak mümkün değildir. Bazı enstitülerde 2547 sayılı Kanunun (50/d) kapsamındaki öğrencilerden, yüksek lisans eğitimini tamamlayan araştırma görevlilerinin kadro ile ilişikleri kesilmemekte bunlar bir sonraki dönemde açılacak doktora veya sanatta yeterlik sınavına kadar atanmış oldukları araştırma görevlisi kadrolarında tutulmakta ve kendilerine maaş ödemektedir. Oysa herhangi bir mali sorunla karşılaşılmaması açısından yapılacak olan uygulama, yüksek lisans eğitimini tamamlayanlardan doktora veya sanatta yeterlik sınavına girecek olan araştırma görevlilerini, yüksek lisans eğitimlerini tamamladığı tarihten doktora veya sanatta yeterlik sınavının sonucuna kadar 2547 sayılı Kanunun 33 üncü maddesine göre atamak şeklinde olmalıdır. Ancak daha öncede belirttiğim gibi bazı üniversitelerin lisansüstü eğitim yapan enstitülerinde, 2547 sayılı Kanunun 33 üncü maddesine göre araştırma görevlisi istihdamının yasal olarak mümkün değilmiş gibi algılanması nedeniyle, bu çözümün belirtilen enstitüler için pek geçerli olmadığı değerlendirilmektedir.
Bu arada konuyla ilgili olması açısından Yükseköğretim Kurulu Yürütme Kurulu’nun 2547 sayılı Kanunun (50/d) maddesine göre istihdam edilen araştırma görevlilerinin 2547 sayılı Kanunun 33 üncü maddesi hükmüne göre istihdamı hususunda aldığı 26.11.2008 tarih ve 2008/28 sayılı kararından söz etmekte yarar bulunmaktadır. Yürütme Kurulunun söz konusu kararında, 2547 sayılı Kanunun (50/d) maddesine göre istihdam edilen araştırma görevlilerinin 33 üncü madde uyarınca istihdam edilebilmeleri için 31 Temmuz 2008 tarih ve 26953 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “Öğretim Üyesi Dışındaki Öğretim Elemanı Kadrolarına Naklen veya Açıktan Yapılacak Atamalarda Uygulanacak Merkezi Sınav ile Giriş Sınavlarına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik” de belirtilen usul ve esaslara göre tekrar atanmalarının gerekeceği hususu belirtilmiştir. Bir başka ifadeyle 2547 sayılı Kanunun (50/d) maddesine tabi bir araştırma görevlisinin 2547 sayılı Kanunun 33 üncü maddesine tabi bir araştırma görevlisi kadrosuna geçebilmesi için yukarıda sözü edilen Yönetmelikte öngörülen merkezi sınav (ALES) ve giriş sınavına tabi tutulması gerektiği ifade edilmiştir. Ancak bu karar Eğitim ve Bilim Emekçileri Sendikası (Eğitim-Sen) tarafından yürütmeyi durdurma istemi ile yargıya taşınmış ve konu Danıştay 8 inci dairesinde görüşülmüştür. Danıştay 8.Dairesi 17.4.2009 tarih ve Esas:2009/663 sayılı Kararında, sözü edilen Yönetmeliğin “kapsam” başlıklı 4 üncü maddesinde, bu Yönetmeliğin öğretim üyesi dışındaki öğretim elemanı kadrolarına açıktan veya öğretim elemanı dışındaki kadrolardan naklen yapılacak atamalara ilişkin usul ve esasları öngördüğü, bu itibarla dava konusu Yürütme Kurulu kararında belirtilen istihdam değişikliklerinin Yönetmeliği 4 üncü maddesi kapsamında bulunmadığı gerekçesiyle Yürütme Kurulu’nun söz konusu kararının yürütmesinin durdurulmasına hükmedilmiş ve bu suretiyle,2547 sayılı Kanunun (50/d) maddesine göre istihdam edilen araştırma görevlilerinin bu konudaki mağduriyetleri giderilmiştir.
4.2547 SAYILI KANUNUN 44 ÜNCÜ MADDESİNDE 6111 SAYILI KANUNLA YAPILAN DEĞİŞİKLİĞİN, 2547 SAYILI KANUNUN (50/d) MADDESİ KAPSAMINDA İSTİHDAM EDİLEN ÖĞRETİM YARDIMCILARINA ETKİSİ
“Lisansüstü Öğrenim Görenlerden Öğretim Yardımcısı Kadrolarına Atanacakların Hak ve Yükümlülükleri ile Tıpta Uzmanlık Öğrencilerinin Giriş Sınavları Hakkında Yönetmelik’in “Atama süresi” başlığı altındaki 5 inci maddesinde, atanma için bütün şartlara haiz yüksek lisans, doktora, sanatta yeterlik ve tıpta uzmanlık öğrencilerinin öğretim yardımcısı kadrolarına atanmalarının her defasında en fazla bir yıl süre ile yapılacağı, bu öğrencilerin atamalarının her öğretim yılı başında aynı usulde ve yüksek lisans, sanatta yeterlik ve doktora öğrencileri için Lisansüstü Öğretim Yönetmeliğinde, tıpta uzmanlık öğrencileri için ise, Tababet ve Uzmanlık Tüzüğünde öngörülen süreler ile 2547 sayılı Kanunun 44 üncü maddesinde gösterilen ek sürelerle sınırlı olmak üzere yeniden yapılabileceği hükme bağlanmıştır. Yapılan bu düzenleme ile 2547 sayılı Kanunun (50/d) maddesi uyarınca lisansüstü eğitim yapmak amacıyla geçici olarak öğretim yardımcısı kadrolarına atanan lisansüstü öğrencilerin bu kadrolardaki azami istihdam süreleriyle ilgili adı geçen Kanunun 44 üncü maddesine bir atıfta bulunulmuştur. Daha önce “ Öğretim süresi” başlığı altında düzenlenen 44 üncü madde, 25.02.2011 tarih ve 27846 mükerrer sayılı Resmi Gazetede Yayımlanıp, yayımı tarihinde yürürlüğe giren 6111 sayılı Kanunun 171 inci maddesiyle,başlık dahil önemli ölçüde değişikliğe uğramıştır. Sözü 44 üncü maddede yapılan değişiklikle,yüksek lisans programını azami üç yıl, doktora programını ise azami altı yıl içinde başarı ile tamamlayarak mezun olamayanların,bu Kanunun 46 ıncı maddesinde belirtilen koşullara göre ilgili döneme ait öğrenci katkı payı veya öğrenim ücretlerini ödemek koşulu ile öğrenimlerine devam etmek için kayıt yaptırabilecekleri, bu durumda ders ve sınavlara katılma ile tez hazırlama hariç,öğrencilere tanınan diğer haklardan yararlandırılmaksızın öğrencilik statülerinin devam edeceği hüküm altına alınmıştır.
Görüleceği üzere yapılan düzenleme ile, lisansüstü öğrenim görenlerden mevzuatta öngörülen azami öğrenim süreleri içerisinde mezun olamayanlara, öğrenci harçlarını ya da öğrenim ücretlerini yatırmaları koşuluyla neredeyse “ömür boyu” öğrencilik hakkı tanınmıştır. Gerçi her yıl öğrenci katkı payları ve öğrenim ücretleriyle ilgili yayımlanan Bakanlar Kurulu Kararlarında, lisansüstü öğrenim yapan araştırma görevlilerinden öğrenci katkı payı alınmayacağı belirtilse bile, aynı eğitimi gören ancak kadroya atanamayan öğrencilerin öğrenim harcını yatırdıkları takdirde yeni düzenlemedeki öğrencilik süreleri göz önüne alındığında bu hususun esası etkileyecek bir durum olmadığı değerlendirilmektedir.
Netice itibariyle,2547 sayılı Kanunun 44 üncü maddesinde yapılan ve bir nevi af niteliğinde olan bu düzenleme ile bir anlamda “ömür boyu” öğrencilik ve 2547 sayılı Kanunun (50/d) kapsamındaki araştırma görevliler açısından da “araştırma görevliliğinden emeklilik” statüleri getirilmiştir. Bu itibarla, Yükseköğretim Kurulu’nun konuyu en kısa zamanda bu yönüyle irdeleyip gerekli yasal düzenlemeleri yapmasının çok yararlı olacağı kanaatini taşımaktayız.
5.SONUÇ
2547 sayılı Kanunun 50 nci maddesinin (d) fıkrası uyarınca istihdam edilen öğretim yardımcılarıyla ilgili en ayrıntılı düzenleme daha öncede belirttiğimiz gibi 13.10,1984 tarih ve 18544 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Lisansüstü Öğrenim Görenlerden Öğretim Yardımcısı Kadrolarına Atanacakların Hak ve Yükümlülükleri ile Tıpta Uzmanlık Öğrencilerinin Giriş Sınavları Hakkında Yönetmelik” te yapılmıştır. Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten sonra gerek 2547 sayılı Kanunda gerekse bu Kanun uyarınca yayımlanmış olan ikincil mevzuatta bu öğretim elemanlarının istihdam şeklini etkileyecek önemli değişiklikler yapılmış, ancak sözü edilen Yönetmelikte bu değişikliklere paralel bir düzenleme yapılmamıştır. Bu itibarla, adı geçen Yönetmelik bu haliyle konu ile ilgili ihtiyaçları karşılayamamaktadır. Diğer taraftan, en son 2547 sayılı Kanunun 44 üncü maddesinde yapılan değişiklik sonucu ortaya çıkan “ömür boyu” öğrencilik statüsü de aynı Kanunun (50/d) maddesinde amaçlanan istihdam şeklinin amacını anlamsız hale getirmiştir. Tüm bu hususlar göz önüne alınarak 2547 sayılı Kanunun (50/d) maddesi uyarınca istihdam edilen öğretim yardımcılarıyla ilgili ya yeni bir düzenleme yapılmalı ya da halen Yürürlükte olan Yönetmelik günümüz koşullarına göre değiştirilmelidir. Bu düzenlemeler yapılmadığı takdirde, önümüzdeki süreçte önemli sorunların yaşanacağı değerlendirilmektedir.
adminADALET HİZMETLERİ TAZMİNATI: -20.03.1997 tarih ve 570 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname Adalet Hizmetleri Tazminatı -Yüksek Mahkemeler, Yüksek Seçim Kurulu, Sayıştay, İl ve İlçe Seçim Kurulları, Adli, İdari, Askeri Yargıda…
adminNakti Ücret ve Ayni Ücret: Ödeme türüne göre ücretler nakti (parasal) ve ayni (mal olarak) olmak üzere ikiye ayrılır. Nakdi ücret: Yukarıda açıklandığı gibi ücretin cari memleket parasıyla ifade edilebilen…
